بازار کریپتوکارنسی به عنوان بستر نوین سرمایه‌گذاری و درآمدزایی که اندکی بیش از یک دهه از عمر آن می‌گذرد، یکی از بازارهایی است که به شدت مورد توجه کلاهبرداران قرار گرفته است.
وعده سودهای نجومی و ساختن آینده رویایی از طریق سرمایه‌گذاری در بازار رمزارزها از جمله دام‌هایی است که برای فریب سرمایه‌گذاران ساده‌دل گسترده می‌شود و اغلب پیامدهای شومی برای آنها به همراه دارد. روند کلاهبرداری‌های کریپتویی در چند سال گذشته سیر صعودی داشته و این روند همچنان ادامه دارد. در این گزارش، داستان یکی از موارد متعدد کلاهبرداری کریپتویی را که به نابودی تمام پس‌انداز یک سرمایه‌گذار ۷۴ ساله منجر شد، نقل می‌کنیم. این گزارش را رسانه مستقل آمریکایی NPR منتشر کرده است.
داستان چه بود؟
نائوم لنتسمن مطمئن بود که سرمایه‌گذاری‌هایش در حوزه کریپتوکارنسی، پول‌ساز و درآمدزا هستند. هر بار که وارد پلتفرم معاملاتی خود می‌شد، به نظرش می‌رسید که در حال کسب سودهای بادآورده است. این موضوع حس خوبی به او می‌داد که وصف‌ناپذیر بود. اما در واقع لنتسمن یکی از بی‌شمار افرادی بود که در دام کلاهبرداران کریپتویی افتاده بود.
لنتسمن در این باره گفته است: من درباره کلاهبرداری‌های کریپتویی شنیده و خوانده بودم اما هرگز فکر نمی‌کردم خودم هم به یکی از قربانیان آن تبدیل شوم.
زمانی که همه‌گیری کرونا زندگی لنتسمن را زیر و رو کرد، او اقدام به سرمایه‌گذاری در بازار رمزارزها کرد. او در لس‌آنجلس به کار فروش تجهیزات و لوازم مورد نیاز رستوران‌ها اشتغال دارد اما همه‌گیری کرونا و قرنطینه‌ها موجب شد تا بسیاری از رستوران‌ها تعطیل شوند. لنتسمن گفت که به دلیل تعطیلی رستوران‌ها، بسیاری از مشتریانش را از دست داده است. هم‌زمان با این اتفاق، پس‌انداز بازنشستگی که خودش مدیریت می‌کرد، به دلیل بحران کرونا آسیب دید. یک روز در حال چرخیدن در اینستاگرام بود که پستی تبلیغی از شرکتی به نام SpireBit را مشاهده کرد. در وبسایت این شرکت نوشته بود که یک کارگزار مالی بین‌المللی در لندن است و به مردم کمک می‌کند تا در بازار رمزارزها سرمایه‌گذاری کنند. بنابراین لنتسمن تصمیم گرفت تا آن را امتحان کند.
دوست آنلاین، موفقیت دروغین
پس از افتتاح حساب، نماینده‌ای از طرف شرکت که خود را پاول معرفی می‌کرد، از طریق تلگرام به او پیام داد. او پیامش را به زبان روسی نوشته بود یعنی زبان مادری لنتسمن. آنها شروع به تبادل پیام‌های معمولی درباره تعطیلات و خانواده کردند. همچنین درباره پیشینه مشترک مشکلاتشان در شوروی سابق با یکدیگر به همدردی پرداختند.
لنتسمن برای شروع کار مبلغ ۵۰۰ دلار به حساب خود در شرکت SpireBit واریز کرد. نتیجه بسیار عالی و غیرمنتظره بود. طی چند هفته رقم سرمایه‌گذاری او تقریبا دوبرابر شده بود. در ماه‌های بعد، پاول با این وعده که سودآوری در سطح بالایی است، او را تشویق و ترغیب کرد تا پول بیشتری را سرمایه‌گذاری کند. بنابراین لنتسمن وسوسه شد تا همه پس‌انداز یک عمر خود را که بیش از ۳۴۰ هزار دلار بود، به حساب شرکت SpireBit واریز کند. تصور او این بود که در مدت یک سال این رقم دو برابر خواهد شد. افسوس که این خیال خامی بود. دنیل لنتسمن، پسر او در این باره گفت: وقتی پدرم وارد سایت شرکت شد، پلتفرم کاملا متقاعدکننده‌ای را مشاهده کرد که پول‌هایش در آن بودند و هر روز بر مبلغ آن افزوده می‌شد. اما این پلتفرم قلابی بود و همه نمودارهای مربوط به افزایش مقدار پول‌های سرمایه‌گذاری شده نیز تقلبی بودند.
لنتسمن زمانی به حقیقت ماجرا پی برد که خواست مبلغی پول از حسابش برداشت کند. در این زمان، از طرف شرکت SpireBit پیامی دریافت کرد که می‌گفت، بر اساس اعلام بانک بارکلیز (بانک بریتانیایی)، برای برداشت از حساب، لنتسمن باید ۲ درصد مقدار پولی را که درخواست کرده به عنوان «اقدام امنیتی» به حساب این شرکت واریز کند. (بعدها نماینده بانک بارکلیز اعلام کرد که این سند جعل شده است). در این زمان مشخص شد که لنتسمن در دام کلاهبرداران کریپتویی گرفتار شده است. وقتی پسر و دخترش از موضوع آگاه شدند، دیگر دیر شده بود؛ همه پول‌ها بر باد رفته بود. لینا اوکانر، دختر لنتسمن در این باره گفت: این واقعیتی شرم‌آور است. اینکه بگویم، من ۱۰۰ درصد پول خانواده را به باد دادم، خجالت دارد.
یک داستان مشابه
آنچه بر لنتسمن رفت، نمونه‌های دیگری نیز دارد. آلکسی مادان ۶۸ ساله که او نیز در شوروی سابق به دنیا آمده بود، از جمله کسانی است که در دام این شرکت گرفتار شده است. مادان به تازگی منزلش در ایالت ایندیانا را فروخته بود که به دام شرکت SpireBit افتاد و تمام پولش را از دست داد.
مادان ۱۳۷ هزار دلار سرمایه‌گذاری کرد و بعد خواست پول برداشت کند که مثل لنتسمن، پیام‌ها و مدارک بانکی از منابع به ظاهر معتبر دریافت کرد که می‌گفتند، برای برداشت پول باید مبلغی به حساب شرکت واریز کنند. مادان در این باره گفت: آنها همیشه وعده می‌دادند که به زودی برایم پول واریز خواهند کرد اما هم‌زمان پول بیشتری می‌خواستند تا این وعده را عملی کنند.
نکته جالب توجه، واکنش شرکت SpireBit است. این شرکت از هرگونه مصاحبه یا پاسخگویی درباره این موارد خودداری کرد و در عوض، بیانیه‌ای صادر کرد. در این بیانیه آمده است: کریپتوکارنسی‌ها بازاری پرنوسان دارند و از دست رفتن سرمایه‌ها در این بازار اتفاق عجیبی نیست. این بیانیه که در تلگرام منتشر شده است، می‌افزاید: درخواست شما درباره زیان برخی از مشتریان‌مان را دریافت کردیم. باید نظر شما را به این واقعیت جلب کنیم که فعالیت‌های شرکت ما کاملا مطابق قوانین جاری کشور است و سرمایه‌گذاری در بازار کریپتوکارنسی با ریسک‌های فراوانی از جمله از دست دادن سرمایه مواجه است.
پروفایل قلابی لینکداین
در وبسایت این شرکت، SpireBit خود را «پلتفرم سرمایه‌گذاری و معاملات کریپتوکارنسی برای مبتدیان» معرفی کرده است که خدماتی همچون مشاوره فردی، آموزش معاملات از ابتدا، ارائه حمایت‌های معاملاتی و فنی تنها بخش کوچکی از فعالیت‌های آن را تشکیل می‌دهد. اما آنچه NPR دراین مورد کشف کرده، این است که بخش بزرگی از ادعاهای این وبسایت، دروغین و ریاکارانه است.
وبسایت این شرکت ادعا کرده است که SpireBit با مجموعه‌های بزرگ و مشهوری همچون Coinbase، Cash App، Trust Wallet و... که در صنعت کریپتوکارنسی اسم و رسمی دارند، همکاری و مشارکت دارد. اما این شرکت‌ها رسما اعلام کرده‌اند که هیچ همکاری تجاری با این شرکت نداشته‌اند. تنها در فهرست راهنمای شرکت فناوری Crunchbase نام موسس این شرکت مستقر در کانزاس، دالاف هورنز ثبت شده است.
در پروفایل لینکداین هورنز، تصویر یک تاجر سیاه‌پوست کت‌وشلوارپوش دست به سینه مشاهده می‌شود (چنین عکسی را به راحتی می‌توان از سایت عکس Shutterstock خریداری کرد). نکته جالب توجه اینکه، این عکس با برچسب «تصویر خندان تاجر آفریقایی- آمریکایی به ثبت رسیده است. بررسی‌های بیشتر نشان داد که شخصی با نام هورنز وجود خارجی ندارد و عکس پروفایل لینکداین سارا سوانسون، مدیرعامل SpireBit نیز از سایت عکس فوق گرفته شده است. اما فریبکاری‌های SpireBit به همین‌جا ختم نمی‌شود.
این شرکت در وبسایت خود مدعی شده که شریک تجاری شرکت سرمایه‌گذاری SBT است. بررسی‌ها و پیگیری‌های بیشتر از مقام‌های ناظر بریتانیا نشان داد که SpireBit هیچ رابطه واقعی با شرکت سرمایه‌گذاری SBT ندارد. به نظر می‌رسد که SpireBit با استفاده از یک هویت بریتانیایی مبهم و نامه‌های مشابه چنین وانمود کرده که با مالک این شرکت انگلیسی در ارتباط است. بر این اساس، در پی درخواست NPR، مقام ناظر مالی بریتانیا (FCA) با انتشار اطلاعیه‌ای اعلام کرد SpireBit یک شرکت غیرقانونی است و ما قویا توصیه می‌کنیم که با چنین شرکت‌هایی فعالیت تجاری و معاملاتی انجام ندهید. در اطلاعیه‌ای جداگانه، FCA افراد پشت این شرکت را «کلاهبردار» معرفی کرد و گفت، آنها با سوءاستفاده از نام شرکت‌هایی همچون SBT مردم را فریب می‌دهند. این نهاد ناظر مالی همچنین هشدار داد، کسانی که با شرکت SpireBit همکاری می‌کنند، امکان طرح شکایت علیه این شرکت در بریتانیا را ندارند و نباید توقع دریافت حمایت قانونی در این کشور را داشته باشند.
اسناد موجود حکایت از آن دارند که مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری SBT فردی به نام سانجای‌کومار پاتل است. او در مصاحبه‌ای گفت که هرگز نام شرکت SpireBit را نشنیده است و مقام ناظر بریتانیا در تماسی به وی گفته است که کلاهبرداران با سوءاستفاده از نام او اقدام به فریب سرمایه‌گذاران در آمریکا کرده‌اند. وبسایت SpireBit آدرسی در لندن را به عنوان دفتر مرکزی خود معرفی کرده که شباهت زیادی به آدرس شرکت آقای پاتل دارد. بررسی‌ها نشان داد که این آدرس واقع در جنوب لندن، مربوط به واحدهای تجاری است که در کار لوازم آشپزخانه فعالیت می‌کنند و به ندرت کسی به آنجا سر می‌زند.
رسانه NPR برای راستی‌آزمایی ادعاها، تلاش کرد تا یک حساب کاربری در شرکت SpireBit باز کند. پاسخ نماینده بخش مشتریان این شرکت این بود که حداقل مبلغ برای افتتاح حساب ۳۵۰ دلار است. وقتی به این نماینده گفتیم که ما رسانه‌ای هستیم که در حال تهیه گزارش از اسناد بانکی تقلبی، عکس‌های قلابی در لینکداین و کلاهبرداری از مشتریان هستیم، او پاسخ داد که احتمالا شما به شرکت دیگری با همین نام اشاره می‌کنید. این نماینده شرکت SpireBit افزود: من در لندن فعالیت می‌کنم و با مشتریانی روس‌تبار یا صرب سروکار دارم.
نتیجه‌گیری
آنچه روشن است، بازار کریپتوکارنسی به دلایل متعدد یکی از ابزارهای ایده‌آل کلاهبرداران هستند. به دلیل کمبود قوانین و نبود نظارت کافی، سرمایه‌گذاران به سرعت جذب این بازار می‌شوند و به دام می‌افتند. بنابراین توصیه می‌شود، مراقب شگردهای کلاهبرداران باشید تا در دام وعده‌های وسوسه‌انگیز آنها گرفتار نشوید. بررسی‌ها نشان می‌دهند که از زمان آغاز بحران همه‌گیری کرونا تاکنون، آمار کلاهبرداری‌های کریپتویی ۹۰۰ درصد افزایش یافته است. تنها در سال ۲۰۲۲ حدود ۵۰ هزار مورد کلاهبرداری کریپتویی گزارش شد. این آمارها نشان‌دهنده ضرورت توجه بیش از پیش به چگونگی سرمایه‌گذاری در بازار کریپتوکارنسی است.
- حبیب علیزاده - روزنامه‌نگار
- شماره ۴۹۸ هفته نامه اطلاعات بورس