به گزارش صدای بورس، در این گزارش تاثیر متغیرهایی مانند اندازه بنگاه، صادرات و واردات، موجودی انبار، کالاهای واسطه‌ای و سرمایه بر روی رشد صنعت بررسی شده است.
به عنوان مثال اندازه بنگاه عامل مهمی برای تعیین وضعیت رقابت در بازار به شمار می‌رود. بنگاه هر چقدر کوچکتر باشد رقیب بیشتری خواهد داشت و به تسهیلات بانکی دسترسی کمتری دارد. در عوض بنگاه هر چه بزرگتر باشد رقابت کمتری خواهد داشت و بهتر می‌تواند برای بازار خود تعیین تکلیف کند. همچنین بنگاه‌های بزرگ قدرت چانه‌زنی بالاتری خواهند داشت.
براساس گزارش پژوهشکده پولی و بانکی؛ تغییرات تولید مهم‌ترین عامل موثر روی شاخص کل تولید است، در نتیجه آنچه که باعث کاهش یا افزایش تولید شود لازم است مورد بررسی قرار گیرد.
موجودی انبار و رشد صنعت
برای تحلیل تغییرات تولید صرفاً آمار تولید کفایت نمی‌کند، بلکه نیازمند آمار تغییرات موجودی انبار نیز هستیم. منظور از موجودی انبار تغییرات رشد فروش و تولید است. درصورتی که رشد تولید بیش از فروش باشد موجودی انبار در آن دوره افزایش یافته است و بالعکس.
همان‌طور که در نمودار ۳ مشخص است، تغییرات شاخص موجودی انبار در نیمه دوم سال ۱۴۰۰مثبت بوده است که نشان دهنده افزایش در موجودی انبار صنایع بوده است. در سال ۱۴۰۱ تغییرات موجودی انبار صنایع منفی شد. به عبارت دیگر، رشد فروش شرکت‌ها بیشتر از رشد تولید آنها بوده است و همین امر محرکی برای رشد مثبت بخش صنعت شد. اما از اسفند ۱۴۰۱تا خرداد ۱۴۰۲موجودی انبار مثبت شده و رشد تولید صنعتی اگرچه مثبت ولی روند نزولی داشته است. افزایش موجودی انبار می‌تواند نشانه‌هایی از ادامه روند نزولی رشد بخش صنعت باشد.
در بهار ۱۴۰۲ در صنعت خودروسازی افزایش قابل توجهی در موجودی انبار وجود دارد، به همین دلیل متوسط موجودی انبار بخش صنعت افزایش یافته است. افزایش تولید و موجودی انبار در صنعت خودروسازی نشان می‌دهد که این سنعت می‌داند تقاضای موثر برای کالای خود وجود دارد اما به دلایل استراتژیک اقدام به فروش نکرده است. بهمین دلیل موجودی انبار بسیار افزایش یافته است.
یا در نیمه دوم ۱۴۰۱ موجودی انبار محصولات شیمیایی کاهش اندک داشته است. در فروردین ماه اگر چه رشد تولید در این صنعت مثبت شد، اما موجودی انبار نیز در این صنعت افزایش پیدا کرد. در اردیبهشت و خرداد ۱۴۰۲ این روند معکوس شد و رشد تولید این صنعت منفی شد ولی موجودی انبار این صنعت نیز کاهش پیدا کرد.
در صنعت فلزات اساسی در سه ماه ابتدایی سال ۱هم شاخص تولید مثبت داشته و هم موجودی انبار در این صنعت در این مدت کاهش را نشان می‌دهد. در سه ماهه تابستان و پاییز با وجود اینکه رشد مثبت تولید در این صنایع مثبت شده است، اما موجودی انبار در این صنعت نیز افزایشی بوده است. در سه ماهه زمستان ۱۴۰۱ نیز این روند ادامه پیدا کرد و رشد مثبت نزدیک به صفر با افزایش موجودی انبار همراه بوده است. در ماه‌های بهار ۱۴۰۲موجودی انبار در این صنعت کاهش داشته است.
اندازه بنگاه‌ها
یکی از عوامل مهم و تاثیرگذار بر عملکرد بنگاه‌ها، اندازه آنهاست. بنگاه بزرگتر به واسطه قدرت چانه زنی راحت‌تر به منابع مالی و تسهیلات بانکی، بازارهای صادراتی و وارداتی خواهد داشت. تغییرات در تولید این بنگاه‌ها به دلیل بازار بزرگی که در اختیار دارند، تاثیر زیادی روی شاخص کل خواهد داشت. نحوه‌ی دسته‌بندی بنگاه‌ها به این گونه است که بنگاه‌های کوچک ارزش فروششان در دو سال اخیر در ۴۰ درصد پایین بوده و بنگاه‌های بزرگ در ۲۰ درصد بالایی قرار داشته‌اند.
با توجه به نمودار زیر تقریباً در تمام دوره‌ها شرکت‌های بزرگ بیشتر از شرکت‌های کوچک و متوسط بوده است.
تاثیر صادرات بر رشد صنعت
صنایع صادرات محور به گونه‌ای هستند که با گسترده شدن یا محدود شدن بازار صادراتی بشدت تحت تاثیر قرار می‌گیرند و این وابستگی شدید این صنایع به بازار صادراتی را نشان می‌دهد. در نمودار زیر صنایع به دو دسته تقسیم شده‌اند. مبنای این دسته‌بندی به شدت وابستگی به صادرات شکل گرفته است. از آلان ماه ۱۳۹۹ تا خرداد ۱۴۰۱ برخلاف دوره‌ی قبلی رشد تولید صنایع صادرات محور از رشد تولید سایر صنایع پایین‌تر بوده است. البته این اختلاف از خرداد ماه به بعد کمتر شد و در تیر ماه
رشد تولید هر دو گروه تقریبا برابر شده است. در مرداد ماه تا مهرماه بعد از ۲۲ماه رشد شاخص تولید شرکت‌های صادراتی بیشتر از سایر شرکت‌ها شد. در نیمه دوم سال ۱۴۰۱ اختلاف رشد این دو گروه بسیار کم شد. از اردیبهشت ماه اختلاف رشد این دو گروه زیاد شد و علیرغم اینکه رشد تولید شرکت‌های صادرات‌محور منفی شد، رشد شرکت‌های کمتر متکی به صادرات مثبت بوده است.
تاثیر واردات بر رشد صنعت
مشکلاتی مانند تحریم واردات را مختل می‌کنند و صنعتی که درجه وابستگی بیشتری به واردات داشته باشد، بیشتر از سایرین متضرر می‌شود. نمودار زیر نیز مانند نمودار قبل صنایع را به دو دسته‌ی واردات محور شدید و واردات محور کم تقسیم‌بندی شده است. از سال ۱۳۹۹ به بعد رشد شرکت‌های واردات محور بالاتر از سایر شرکت‌ها بوده است.