در واقع در این سال‌ها، مردم توانستند علاوه بر سرمایه‌گذاری در طرح‌های توسعه‌ای، جذاب و مورد علاقه‌شان، سریع‌تر وبدون واسطه نهادهای پولی و بانکی برای تامین مالی پروژه‌ها اقدام کنند.
دستورالعمل تامین مالی جمعی بنا به گفته‌های مدیر ابزارها و نهادهای مالی فرابورس، براساس تفاهم‌نامه مشترک معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و وزارت امور اقتصادی و دارایی، وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به منظور توسعه تولید محصولات دانش‌بنیان و تسهیل شرایط تامین مالی شرکت‌های کوچک و متوسط تنظیم و به پیشنهاد فرابورس در سال ۹۷ به تصویب شورای عالی بورس رسید.
تامین مالی ۱۹۰ طرح
میثم زارع زاده، مدیر ابزارها و نهادهای مالی فرابورس ایران با بیان‌اینکه تاکنون ۲۰ مجوز توسط کارگروه ارزیابی تامین مالی جمعی به متقاضیانی که به عنوان واسطه‌ای بین صاحبان کسب و کارها (در تامین مالی طرح‌ها) و سرمایه‌گذاران (در معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری) فعالیت دارند، اعطا کرده است، گفت: در حال حاضر بیش از ۱۹۰ طرح با مجموع بیش از ۱,۲۰۰ میلیارد تومان توسط سرمایه‌گذاران و از طریق عاملین مجاز به فعالیت، تأمین مالی شده‌اند که عمده رشد این بازار در سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ بوده است.
او اضافه کرد: حدود ۸۷ درصد طرح‌های تأمین مالی شده از بستر تأمین مالی جمعی سررسیدی بین شش‌ماه تا یک‌سال داشته‌اند و تنها ۴ درصد آنها سررسیدی بیش از یک‌سال داشته‌اند. حداقل تأمین مالی انجام شده از این بازار حدود ۱۱۴ میلیون تومان و حداکثر رقم تامین مالی شده ۲۵ میلیارد تومان بوده است.
به گفته زارع زاده، حدود ۳۰ درصد تامین مالی جمعی انجام شده متعلق به طرح‌هایی بوده که اجرای آنها به کمتر از ۲ میلیارد تومان و حدود ۵۰ درصد آن بین ۲ تا ۱۰ میلیارد تومان منابع مالی برای اجرا نیاز داشته‌اند. همچنین حدود ۲۰ درصد شرکت‌هایی که از بستر تامین مالی جمعی و از طریق عاملین مجاز به فعالیت برای اجرای طرح‌ها و پروژه‌های خود اقدام به تامین مالی کرده‌اند کمتر از ۳ سال از عمر فعالیت آنها می‌گذرد و حدود ۴۰ درصد آنها بیشتر از ۱۰ سال سابقه فعالیت داشته‌اند.
او، معافیت مالیاتی سرمایه‌گذاری در گواهی شراکت تأمین مالی جمعی را که با پیگیری کارگروه ارزیابی تامین مالی جمعی و سازمان بورس و اوراق بهادار، توسط سازمان امور مالیاتی به تصویب رسیده را اقدام دیگر این شرکت برشمرد و اضافه کرد: سقف تأمین مالی متقاضیان از بستر تأمین مالی جمعی به تدریج از ۲ میلیارد تومان افزایش یافت به طوری‌که طبق آخرین ابلاغیه کارگروه تامین مالی جمعی سقف تامین مالی از این بستر به ۲۵ میلیارد تومان رسیده است، به این معنی که متقاضیان می‌توانند منابع مالی مورد نیاز راه‌اندازی یا توسعه کسب و کار خود را تا سقف ۲۵ میلیارد تومان از این بستر تامین کنند.
زارع‌زاده، با بیان‌اینکه ریل‌گذاری‌ها و سیاست‌گذاری‌های صحیح در حوزه تأمین مالی جمعی همچنان ادامه دارد، توضیح داد: در راستای اقدامات انضباطی و نظارتی حوزه تامین مالی جمعی نیز تمهیداتی اندیشیده شده است که تدوین و ابلاغ ضوابط اجرایی مواد ۳۹ و ۴۴ دستورالعمل تامین مالی جمعی به فعالان این حوزه از جمله آن است. او انتشار بولتن‌های آموزشی درخصوص افزایش سواد مالی سرمایه‌گذاران در حوزه تأمین مالی جمعی اوراق بهادار (securities-based crowdfunding) در این حوزه را اقدام دیگر این شرکت برشمرد و توضیح داد: دفتر آموزش و حمایت از سرمایه‌گذاران کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالت متحده آمریکا (SEC) با توجه به اهمیت سواد سرمایه‌گذاری در حوزه تامین مالی جمعی و درک ماهیت آن مقرراتی نیز در این حوزه وضع کرده است به‌طوری‌که هرشخص می‌تواند در کمپین‌ها و پیشنهادهای تامین مالی جمعیِ مقرره‌گذاری شده شرکت کند اما به دلیل ریسک‌های مترتب بر این حوزه سرمایه‌گذاری، میزان سرمایه‌گذاری اشخاص در معاملات تامین مالی جمعی در سال دارای محدودیت است مگر اینکه شخص
جزء accredited investor باشد.
او تامین مالی مبتنی بر اهدا را یکی از انواع مدل‌های تأمین مالی جمعی، برشمرد و گفت: این نوع تامین مالی ماهیت خیرخواهانه دارد که بی‌شباهت به گلریزان نیست. شرکت فرابورس ایران از زمان شکل‌گیری موضوع تامین مالی جمعی تا کنون با هدف عمل به مسئولیت‌های اجتماعی دوبار از تامین مالی جمعی با اهداف خیرخواهانه بهره برده است. همچنین در سال ۱۳۹۸ با شروع پاندمی کرونا برای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در نمادهای «کرونا ۱ و کرونا ۲» اقدام به تامین مالی کرده و در سال ۱۴۰۱ نیز به دلیل خسارت‌هایی که زلزله خوی به همراه داشت در نماد «زلزله خوی ۰۱» اقدام به جمع‌آوری وجوه با هدف کمک به هموطنان زلزله زده در خوی داشت. این درحالی است که در دنیا نیز تامین مالی جمعی مبتنی بر اهداء از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و بیشترین تامین مالی جمعی مبتنی بر اهداء در ایالت متحده آمریکا انجام شده و ژاپن، کره‌جنوبی، انگلستان و آلمان به ترتیب در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
زارع‌زاده، بازارپذیر کردن گواهی‌های شراکت تأمین مالی جمعی، تأمین مالی جمعی ارزی، توکن‌سازی گواهی شراکت‌های تأمین مالی جمعی، اجرای اقدامات انضباطی و نظارتی از طریق ضوابط اجرایی ابلاغ شده در راستای مواد ۳۹ و ۴۴ دستورالعمل تامین مالی جمعی و افزایش سواد مالی سرمایه‌گذاران و علاقه‌مندان حوزه تامین مالی جمعی و... و. را از جمله اقدامات آتی شرکت فرابورس ایران و کارگروه ارزیابی تامین مالی جمعی برای توسعه و تعمیق کارآمد این بازار ذکر کرد.
ابزاری برای تامین مالی smeها
مرتضی باقری، مدیر سرمایه‌گذاری‌های جایگزین شرکت تامین سرمایه تمدن با بیان‌اینکه شرکت تامین سرمایه تمدن با برند آی بی کراد اقدام به تامین مالی جمعی کرده است، گفت: مجوز تامین مالی از طریق بستر آی کراد اوایل سال ۱۴۰۰ گرفته شد اما فعالیت جدی این شرکت در حوزه تامین مالی از سال ۱۴۰۱ آغاز شد. اوبا تاکید براینکه حدود ۶۵۰میلیارد تومان تامین مالی توسط این شرکت انجام شده است، افزود: تنها حدود ۲۰ درصد از این رقم توسط نهادهای حقوقی تامین مالی شده و سهم تمدن از تامین مالی کشور با ارقام ۱۲۰۰ میلیارد تومان حدود ۶۰ درصد بوده است.
باقری با اشاره به اینکه تاکنون تامین مالی حدود ۳۷ شرکت به واسطه شرکت تامین سرمایه تمدن انجام شده است، بیان کرد: بیشتر طرح‌ها در ارقام ۲۵ میلیارد تومان است درحالی که سکوها وتامین مالی‌های دیگر طرح‌های خرد ۵ تا ۱۰ میلیارد تومانی را برعهده دارند. او با بیان‌اینکه زمان تامین مالی تمدن نسبت به پلت‌فرم‌های دیگر بواسطه شبکه فروش کوتاه است، اضافه کرد: سپید مطهر انتخاب، کاشی وسرامیک پارسیان سرام، گروه خودروسازی پارال و آزمایش از جمله شرکت‌هایی هستند که توسط این شرکت تامین مالی شده‌اند.
باقری تامین مالی هزارمیلیارد تومانی را از برنامه‌های آتی این شرکت ذکر کرد و توضیح داد: این شرکت ماهانه حدود ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیارد تومان اوراق تامین مالی منتشر می‌کند و تا پایان سال مالی منتهی به ۳۰ آذر ماه ۱۴۰۲ از هزارمیلیارد تومان تامین مالی عبور خواهد کرد. او با اشاره به اینکه ماهانه حدود ۱۸ میلیارد تومان سود به عموم پرداخت شده است، گفت: به دلیل تضامین محکم بانکی وضمانت تعهد پرداخت و توثیق سهام شرکت‌های بورسی هیچ‌گونه نکولی نداشته است.
باقری با بیان اینکه تا پیش از این ابزاری برای تامین مالی شرکت‌های sme وسهامی خاص وجود نداشت واز ابزارهای غیر رسمی وبانکی استفاده می‌شد، افزود: با رونمایی از این ابزار، نقدینگی بعد از فرآیند پایش از بستر بازار سرمایه به بخش واقعی اقتصاد تخصیص یافته است.
او با بیان‌اینکه این رویکرد در تامین مالی نوعی دموکراسی فاینانس است، گفت: تمام بخش‌های اقتصادی و آحاد مردم می‌توانند با مشارکت در این طرح از منافع سرمایه‌گذاری بهره‌مند شوند. باقری چشم‌انداز این رویکرد را مثبت ارزیابی کرد و افزود: اگر ضمانت آن محکم‌تر شود اقبال به استفاده از آن افزایش می‌یابد وبه رشد و توسعه شرکت‌های sme کمک قابل توجهی می‌کند. او کاهش زمان تامین مالی را از دیگر مزایای کرادفاندینگ‌ها برشمرد و تاکید کرد: حذف فشار از سیستم بانکی وتامین نیاز نقدینگی شرکت‌ها در کوتاه‌مدت نیز مزیت دیگر این رویکرد است. باقری، افزایش رقم تامین مالی را مهم خواند وگفت: هم‌اکنون رقم تامین مالی ۲۵میلیارد تومان است درحالی‌که اگر این رقم به ۵۰ میلیارد تومان افزایش یابد نیاز نقدینگی بنگاه‌ها و sme ها راحت‌تر تامین می‌شود.
- ارمغان جوادنیا - روزنامه‌نگار
- شماره ۵۰۱ هفته نامه اطلاعات بورس