به گزارش صدای بورس؛ گرچه نوبل اقتصاد از نظر فنی در مجموعه جوایز نوبل قرار نمی‌گیرد، اما دریافت‌کنندگان این جایزه را «برنده نوبل اقتصاد» می‌نامند. امروزه این جایزه از سوی آکادمی سلطنتی علوم سوئد در استکهلم به برندگان اهدا می‌شود.
تاکنون ۵۴ جایزه نوبل اقتصاد به ۹۱ اقتصاددان از سراسر جهان تعلق گرفته است که اقتصاددانان آمریکایی با بیش از ۶۰ جایزه، بیشترین سهم را به خود اختصاص داده‌اند. در شماره‌های پیشین با تعدادی از برندگان نوبل اقتصاد آشنا شدید. در این شماره نیز به معرفی آمارتیا سن (اقتصاددان و فیلسوف هندی) برنده جایزه نوبل اقتصاد سال ۱۹۹۸ می‌پردازیم. او تنها اقتصاددان هندی است که موفق به دریافت این جایزه ارزشمند شده است. آمارتیا سن به دلیل فعالیت در حوزه «اقتصاد رفاه» موفق به دریافت این جایزه شد. او یک سال پس از دریافت این جایزه، بالاترین نشان افتخار غیرنظامی کشور هند به نام بهارات راتنا را نیز به دلیل مشارکت در توسعه اقتصاد رفاه دریافت کرد.
آمارتیا سن
آمارتیا کومار سن، اقتصاددان و فیلسوف هندی در نوامبر ۱۹۳۳ در بنگال به دنیا آمد. رابیندرانات تاگور، دانشمند و نویسنده مشهور هندی، نام «اومورتو» را برای وی انتخاب کرد که به معنای «نامیرا» و «آسمانی» است. اجداد او از اهالی منطقه‌ای در اطراف داکا، پایتخت بنگلادش بودند. پدر آمارتیا سن که استاد شیمی دانشگاه داکا، در سال ۱۹۴۵ خانواده‌اش را به بنگال غربی منتقل کرد. مادر او نیز دختر فردی فرهیخته بود که در حوزه زبان سانسکریت و باستانی هند تخصص داشت و از دوستان نزدیک تاگور به شمار می‌رفت.
آمارتیا سن در سال ۱۹۴۰ تحصیلات خود را در مدرسه سنت جرج در داکا آغاز کرد و پس از مهاجرت به هند، آن را ادامه داد. در ۱۹۵۱ به کالج پرزیدنسی در کلکته رفت و مدرک کارشناسی اقتصادش را گرفت. در این ایام به سرطان دهان مبتلا شد که تحت درمان قرار گرفت. در ۱۹۵۳ به کالج ترینیتی کمبریج رفت و مدرک کارشناسی ارشد اقتصاد را در ۱۹۵۵ از این کالج دریافت کرد. وقتی در کمبریج دوره دانشجوی دکترای خود را می‌گذراند، سمت استاد اقتصاد و رئیس دپارتمان اقتصاد دانشگاه نوبنیاد جاداوپور در کلکته را دریافت کرد. او از سال ۱۹۵۶ تا ۱۹۵۸ در این سمت فعالیت کرد و هنوز هم عنوان جوان‌ترین رئیس این دپارتمان را در اختیار دارد.
آمارتیا سن با دریافت بورسیه کالج ترینیتی به تحصیل در رشته فلسفه پرداخت. در دانشگاه کمبریج مباحثات شدیدی بین طرفداران اقتصاد کینزی و اقتصاددانان نئوکلاسیک که نسبت به آرای جان مینارد کینز تردید داشتند، در جریان بود. به دلیل نبود علاقه و اشتیاق نسبت به تئوری انتخاب اجتماعی در کالج ترینیتی و دانشگاه کمبریج، او موضوع متفاوتی را برای تز دکترایش برگزید. تز دکترای سن که در سال ۱۹۵۹ منتشر شد، «انتخاب روش‌ها» نام داشت. او در سال‌های ۱۹۶۰ تا ۱۹۶۱ به موسسه فناوری ماساچوست رفت.
آمارتیا سن که از سال ۱۹۷۲ مشغول تدریس در دانشگاه‌های بریتانیا و آمریکاست، در توسعه حوزه‌های مختلف اقتصادی مشارکت داشته است که از مهمترین آنها می‌توان به اقتصاد رفاه، تئوری انتخاب اجتماعی، عدالت اقتصادی و اجتماعی، تئوری‌های اقتصادی قحطی، تئوری تصمیم، اقتصاد توسعه و بهداشت عمومی اشاره کرد. او در حال حاضر به عنوان استاد اقتصاد و فلسفه در دانشگاه هاروارد مشغول به فعالیت است.
آمارتیا سن پس از دریافت جوایز نوبل اقتصاد و بهارات راتنا، جایزه ملی بشردوستی آمریکا را در سال ۲۰۱۲، جایزه یوهان اسکایت در علوم سیاسی را در سال ۲۰۱۷ و جایزه صلح انجمن کتاب آلمان را نیز به دلیل تلاش برای گسترش عدالت جهانی و مقابله با بی‌عدالتی اجتماعی در حوزه‌های آموزش و درمان در سال ۲۰۲۰ دریافت کرد. علاوه بر اینها، او چندین عنوان افتخاری دیگر نیز از دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی متعدد کسب کرده است. از آمارتیا سن تاکنون ده‌ها مقاله در حوزه‌های اقتصادی و اجتماعی منتشر شده است.
توضیح
اقتصاد رفاه: حوزه‌ای اقتصادی است که در آن با به‌کارگیری اصول و روش‌های اقتصاد خرد، سطح رفاه عمومی جامعه از طریق ارزیابی نوع، شکل و میزان توزیع منابع و فرصت‌ها بین افراد جامعه اندازه‌گیری می‌شود.