به گزارش صدای بورس؛ عرضه هزاران ارز دیجیتال برای مصارف گوناگون، این بازار را محلی جذاب برای سرمایه‌گذاری بدل کرده است. البته بازار کریپتوها در یک دهه گذشته فراز و فرودهای زیادی را پشت سر گذاشته و شاهد اوجگیری و سقوط بوده است. ارزش بازار رمزارزها که در نوامبر ۲۰۲۱ به حدود ۳ هزار میلیارد دلار رسیده بود، امروز به سطح یک هزار میلیارد دلار سقوط کرده است.
بیت‌کوین به عنوان نخستین ارز دیجیتال جهان که لقب پادشاه کریپتوها را یدک می‌کشد، بیش از هر رمزارز دیگر مورد توجه است و به نوعی تعیین‌کننده مسیر بازار کریپتوکارنسی به شمار می‌رود. استخراج و تولید این ارز دیجیتال به دلایل متعدد هر سال دشوارتر می‌شود.
رمزارز برق‌خور
در نخستین روزهای پذیرش بیت‌کوین در سال ۲۰۰۹، روند استخراج این ارز دیجیتال نسبتا ساده و نیازمند برق بسیار کمی بود، به طوری که کاربران می‌توانستند با استفاده از یک رایانه ساده بیت‌کوین استخراج کنند. با این حال، با افزایش توجه و استقبال جهانی از بیت‌کوین، پروسه استخراج آن نیز متحول شد. امروزه این کار نیازمند به‌کارگیری سخت‌افزارهای تخصصی است. مشکل اینجاست که این ابزارهای تخصصی استخراج بیت‌کوین به شدت برق مصرف می‌کنند و به همین دلیل، هزینه تولید این ارز دیجیتال افزایش می‌یابد.
زمانی که قیمت هر بیت‌کوین به بیش از ۶۰ هزار دلار رسیده بود، هزینه استخراج آن چندان به چشم نمی‌آمد اما امروز که قیمت آن کمتر از ۳۰ هزار دلار است، این هزینه بزرگ به نظر می‌رسد؛ به ویژه برای کاربران خانگی. این نوع کاربران که Solo Miner (ماینرهای انفرادی) نامیده می‌شوند و معمولا از برق خانگی برای تولید رمزارز استفاده می‌کنند، از بزرگترین استخراج‌کنندگان بیت‌کوین در جهان به شمار می‌روند.
برای کاربران خانگی یا ماینرهای انفرادی، استخراج هر بیت‌کوین به طور میانگین به ۲۶۶ هزار کیلووات ساعت برق نیاز دارد. این پروسه استخراج حدود ۷ سال زمان می‌برد و هر ماه دست‌کم به ۱۴۳ کیلووات ساعت برق نیاز دارد. برای اینکه این رقم را بهتر درک کنیم، این مصرف ماهانه برق تقریبا معادل یک‌ششم برق مورد استفاده یک خانوار آمریکایی در سال ۲۰۲۱ است.
عوامل اثرگذار
درباره سودآوری استخراج بیت‌کوین، چندین فاکتور حیاتی وجود دارد که لازم است کاربران خانگی به آنها توجه کنند. از میان مهمترین این عوامل می‌توان به قیمت برق مصرفی و دشواری‌های شبکه استخراج اشاره کرد. امروزه برخی کاربران خانگی برای افزایش ضریب موفقیت خود از روش مشارکت در استخراج استفاده می‌کنند.
مجموعه CoinGecko در پژوهشی به تجزیه و تحلیل گسترده هزینه‌های برق خانگی مورد استفاده برای استخراج بیت‌کوین و توزیع این هزینه‌ها در سراسر جهان پرداخته است. این پژوهش، بینش ارزشمندی به ماینرهای انفرادی که در شبکه‌های غیرمتمرکز فعالیت می‌کنند، ارائه می‌کند.
هزینه استخراج
در حال حاضر میانگین جهانی هزینه استخراج هر بیت‌کوین با استفاده از برق خانگی معادل ۴۶ هزار و ۲۹۱ دلار است. البته این رقم برای مناطق مختلف و هر کشور متفاوت است. با توجه به قیمت کنونی بیت‌کوین (کمتر از ۲۷ هزار دلار در زمان تهیه گزارش)، استخراج بیت‌کوین با این روش به هیچ وجه مقرون به صرفه نیست.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که تفاوت منطقه‌ای در هزینه برق خانوار برای استخراج بیت‌کوین بسیار چشمگیر است. به عنوان مثال، اروپا با بیش از ۸۵ هزار و ۷۶۷ دلار، بالاترین میانگین هزینه برق خانوار را دارد. در مقابل، منطقه آسیا با میانگین ۲۰ هزار و ۶۳۵ دلار پایین‌ترین هزینه برق مورد استفاده برای استخراج هر بیت‌کوین را دارد. آسیا تنها منطقه‌ای است که میانگین هزینه برق خانوار آن، سودآورترین فرصت را به ماینرهای انفرادی می‌دهد. البته آسیا، منطقه‌ای پروسعت است و هزینه برق خانوار در کشورهای مختلف آن، با تفاوت‌های قابل توجهی مواجه است. به عنوان نمونه، هزینه استخراج یک بیت‌کوین با برق خانگی در لبنان (در غرب آسیا) معادل ۲۶۶ دلار است، در حالی که این رقم در ژاپن (واقع در شرق آسیا) بیش از ۶۴ هزار و ۱۱۱ دلار است. بررسی‌ها نشان می‌دهند که لبنان ارزانترین و سودآورترین کشور برای ماینرهای انفرادی به شمار می‌رود.
بهشت ماینرها
در ایران هزینه استخراج هر بیت‌کوین با توجه به قیمت برق خانگی، تنها ۵۳۰ دلار است. از این نظر، ایران دومین برق ارزان جهان را در اختیار ماینرها قرار می‌دهد. در سراسر جهان، ۶۵ کشور بیشترین سود را برای ماینرهای انفرادی فراهم می‌کنند و به عبارتی، بهشت آنها به شمار می‌روند چرا که ارزانترین برق را دارند. در اروپا تنها ۵ کشور چنین امکانی را به ماینرها می‌دهند. در آمریکای جنوبی و منطقه کاراییب ۸ کشور و در آفریقا ۱۸ کشور از چنین امکانی برخوردارند. اما در آسیا ۳۴ کشور به دلیل ارزانی برق، امکانات بی‌نظیری برای استخراج‌کنندگان خانگی بیت‌کوین فراهم کرده‌اند.
در همین حال، برخی کشورها استخراج، خریدوفروش و استفاده از رمزارزها را به طور کامل ممنوع کرده‌اند و برخی دیگر بدون اعلام ممنوعیت کامل، محدودیت‌هایی را برای رمزارزها وضع کرده‌اند. بنگلادش، عراق، نپال، چین و قطر در آسیا و الجزایر، مصر، مراکش و تونس در آفریقا از گروه اول هستند. ۴۲ کشور نیز در گروه دوم جای گرفته‌اند. نکته جالب توجه اینکه، در همه کشورهایی که استخراج و معاملات کریپتوها به طور کامل ممنوع شده (به جز مراکش)، استخراج بیت‌کوین با استفاده از برق خانگی سودآور است. بانک مرکزی عراق از سال ۲۰۱۷ استفاده از رمزارزها را ممنوع کرده است با این حال، این کشور نهمین برق ارزان جهان را برای استخراج بیت‌کوین دارد.
در اینجا ۱۰ کشور که به دلیل ارزانتر بودن قیمت برق خانگی به بهشت ماینرها تبدیل شده‌اند، معرفی می‌شوند. این کشورها و میانگین هزینه برق خانگی آنها برای استخراج یک بیت‌کوین عبارتند از: لبنان (۲۶۶ دلار)، ایران (۵۳۲ دلار)، سوریه (۱۳۳۰ دلار)، اتیوپی (۱۵۹۶ دلار)، سودان (۲۱۲۸ دلار)، لیبی (۲۶۶۰ دلار)، قرقیزستان (۲۶۶۰ دلار)، آنگولا (۳۷۲۴ دلار)، زیمبابوه (۳۹۹۰ دلار)، بوتان (۴۲۵۶ دلار).
اگرچه هزینه پایین برق در برخی کشورها، نویدبخش سودآوری است اما استخراج مداوم بیت‌کوین ممکن است بار زیادی را به شبکه توزیع وارد کند و منجر به خاموشی‌های گسترده شود. این مورد در ایران به چشم می‌خورد. این کشور در سال ۲۰۱۹ استخراج بیت‌کوین را قانونی اعلام کرد اما از آن زمان، محدودیت‌های قانونی را بر آن اعمال کرده است. این محدودیت‌ها عموما به دلیل افزایش مصرف و کمبود برق در فصل‌های تابستان و زمستان اعمال می‌شوند.
در مقابل کشورهای سودآور، ۸۲ کشور جهان به دلیل هزینه زیاد برق خانگی به هیچ وجه برای استخراج بیت‌کوین سودآور نیستند. در اینجا ۱۰ کشور که به دلیل گرانتر بودن قیمت برق خانگی، جهنم ماینرها به شمار می‌روند، معرفی می‌شوند. این کشورها و میانگین هزینه برق خانگی آنها برای استخراج یک بیت‌کوین عبارتند از: ایتالیا (۲۰۸ هزار دلار)، اتریش (۱۸۴ هزار دلار)، بلژیک (۱۷۲ هزار دلار)، دانمارک (۱۶۶ هزار دلار)، آلمان (۱۶۳ هزار دلار)، ایرلند (۱۵۹ هزار دلار)، لیتوانی (۱۵۲ هزار دلار)، هلند (۱۳۷ هزار دلار)، بریتانیا (۱۳۰ هزار دلار)، جزایر کایمن (۱۲۸ هزار دلار).
همانگونه که مشاهده می‌شود، اروپا گرانترین برق را دارد. برای افزایش قیمت برق خانگی در اروپا می‌توان به دلایل مختلفی از جمله رشد قیمت جهانی عمده‌فروشی برق در جریان همه‌گیری بیماری کرونا اشاره کرد. البته افزایش شدید دما در سال ۲۰۲۲ و حمله روسیه به اوکراین که موجب کاهش صادرات گاز به کشورهای اروپایی شد، این وضعیت را تشدید کرد.
نمودار شماره ۱، کشورهای جهان را بر اساس ارزانترین و گرانترین برق خانگی برای استخراج بیت‌کوین نشان می‌دهد.
یک مقایسه کاربردی
در جریان یک ساعت استخراج بیت‌کوین چند واحد برق مصرف می‌شود؟ بر خلاف تصور، میزان برق مصرفی در طول یک ساعت استخراج بیت‌کوین تفاوت زیادی با میزان برق مورد استفاده لوازم خانگی در همان مدت ندارد. نمودار شماره ۲ میزان برق مصرفی انواع لوازم خانگی در طول یک ساعت و در مقایسه با استخراج بیت‌کوین را نشان می‌دهد. همانگونه که مشاهده می‌شود، دستگاه خشک‌کن لباس حتی از ماینر هم برق بیشتری مصرف می‌کند و مقام نخست را دارد. رتبه دوم به ماینرهای بیت‌کوین و رتبه سوم به کتری برقی تعلق دارد. لپتاپ و تلویزیون ال‌ای‌دی کمترین برق را مصرف می‌کنند.
متدلوژی
این پژوهش هزینه استخراج بیت‌کوین در ۱۴۷ کشور جهان را بر مبنای دلار به ازای هر کیلووات ساعت اندازه‌گیری کرده است. برق مورد نیاز برای استخراج هر بیت‌کوین نیز بر اساس ۸ مدل مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. هزینه برق مصرفی خانوار بر اساس آخرین داده‌های دسامبر ۲۰۲۲ تعیین شده است. سپس این آمارها بر اساس کشور و منطقه پردازش شده و مورد استفاده قرار گرفته است. در نهایت، میانگین برق مصرفی در قیمت برق هر کشور ضرب شده تا هزینه نهایی استخراج یک بیت‌کوین در آن کشور محاسبه شود.