آنطور که شنیده شده است، نرخ‌های سود ترجیحی برخی از صندوق‌های با درآمد ثابت بیشتر از آن چیزی است که مستقیما پرداخت می‌شود. به طوری‌که هم‌اکنون این صندوق‌ها با نرخ‌های ۲۹ و ۳۰ درصد معاملاتشان را پیش می‌برند. البته این اتفاق در حالی رخ داده که به دلیل کسادی بازارها، نقدینگی به سمت این صندوق‌ها کوچ کرده است. اما موضوع این است که با افزایش نرخ ترجیحی و حرکت نقدینگی به سمت صندوق‌ها، تنها بازار سرمایه و شاخص بورس قربانی خواهند شد.
با این حال، هر چند این موضوع از سوی مدیران صندوق‌ها رد می‌شود اما برخی از فعالان بازار با تایید این خبر عنوان می‌کنند؛ نرخ سود ترجیحی در برخی صندوق‌ها به ۳۰ درصد و دربرخی دیگر بین ۲۷ تا ۲۹ درصد در نوسان است. این گروه، کاهش منابع صندوق‌ها را علت افزایش نرخ‌ها دانسته و تاکید می‌کنند؛ صندوق‌های با درآمد ثابت برای حفظ منابع و رقابت حتی پا را فراتر از قانون گذاشته و نرخ‌ها را بالاتر ازسود بانکی افزایش داده‌اند. صندوق‌های دیگر اما به دنبال راهی قانونی برای افزایش نرخ سود ترجیحی هستند تا به ماهیت صندوق آسیبی نرسد و رقابت را وارد جاده خاکی نکند؛ راهی که هنوز مصوب نشده است.
ورود خوشایند
در حالی برخی از صندوق‌های با درآمد ثابت اقدام به افزایش نرخ‌های سود ترجیحی کرده‌اند که بررسی ورود و خروج روزانه پول حقیقی از/به این صندوق‌ها در مردادماه نشان می‌دهد که تا ۱۷ مردادماه تنها سه روز آن هم به میزان ۸۶۲ میلیارد تومان نقدینگی از این صندوق‌ها خارج شده اما پس از آن حجم قابل توجهی نقدینگی وارد این صندوق‌ها شده است.
قوی‌ترین و ضعیف‌ترین‌ها
صندوق‌های با درآمد ثابت در مقایسه با صندوق‌های دیگر ریسک کمتری برای سرمایه‌گذاری دارند. همین مساله موجب شده بخت بیشتری با آنها یار باشد. براساس آمارهای درج شده در فیپیران، از میان ۸۲ صندوقی که دوره تقسیم سود دارند، بازدهی یک سال ۳۸ شرکت در فروردین، بین ۲۰.۰۳ تا ۲۹.۳۰ درصد بود و تنها یک صندوق با ۵.۲۹ درصد کمترین بازدهی را داشته است. براین اساس، صندوق‌های ارزش کاوان ایرانیان با ۲۹.۳۰ درصد در صدر بیشترین بازدهی و صندوق یکم کارگزاری بانک کشاورزی با ۵.۲۹ درصد کمترین بازدهی را به ثبت رسانده‌اند.۱۰ صندوق نیز بدون بازدهی بودند.
در اردیبهشت اما به جز یک صندوق نیکوکاری که بازدهی ۳۳.۷۶ درصد را به خود اختصاص داد، ۴۴ صندوق، بازدهی بین ۲۰.۰۵ تا ۲۸.۰۷ درصد وتنها یک صندوق بازدهی ۳.۹۲ درصد داشتند. دراین ماه نیز صندوق ارزش کاوان ایرانیان با ۲۸.۷ درصد بیشترین بازدهی را از آن خود کرد. ۹ شرکت نیز بدون بازدهی بودند. در خرداد نیز به جز دو صندوق نیکوکاری، بازدهی ۴۸ صندوق بین ۲۰.۱۰ تا ۲۹.۳۱ درصد بود و تنها یک صندوق بازدهی ۵.۷۵ درصد داشت. ۹ صندوق بدون بازدهی بودند. در تیرماه به جز دو صندوق نیکوکاری که بازده ۳۳.۱۱ و ۳۰.۹ درصد داشتند، بازدهی ۵۰ صندوق بین ۲۰.۰۹ تا ۲۹.۷۲ درصد و بازدهی یک صندوق ۷.۲۴ درصد بود. ۶ صندوق بدون بازدهی بودند. در مرداد نیز به جز دو صندوق نیکوکاری، ۴۸ صندوق بازدهی بین ۲۰.۱۶ تا ۲۹.۲۴ درصد داشتند و تنها یک صندوق بازدهی ۷.۵۴ درصد داشت. ۵ صندوق بدون بازدهی بودند.
بازارهای کم‌رمق
یکی از دلایل اقبال بلند صندوق‌های با درآمد ثابت بازدهی کم بازارهای مالی است. تداوم رکود در اقتصاد باعث شده بازارهای سهام، طلا، دلار و مسکن نتوانند از صندوق‌ها سبقت بگیرند. براین اساس، شــاخص کل بورس در اولین روز معاملات سال جاری در کانال یک میلیون و ۹۹۸ هزار واحد قرار داشــت که بعد از ســه ماه معامله با رشد بیش از هشت درصدی در آخرین روز خرداد به ارتفاع دو میلیون و ۱۷۳ هزار واحد رســید. هر اونس طلا نیز در ابتدای امسال بیش از ۱۹۷۸ دلار بود و در پایان خرداد به ۱۹۳۵ دلار رسید. قیمت دلارنیز که در ابتدای سال در محــدوده ۴۰ هــزار تومان معامله می‌شــد، در پایان خرداد به ۴۱ هزار تومان رسید.
سودهای واهی
جذاب نبودن نرخ‌های سود بانکی علت دیگر ورود سرمایه‌ها به صندوق‌های با درآمد ثابت است. براساس آخرین مصوبه شورای پول و اعتباردر سال گذشته نرخ‌های سود بانکی در محدوده ۱۷ تا ۲۲ درصد و نرخ اوراق گواهی سپرده در نرخ ۲۳ درصد تعیین شد. این درحالی است که اشتهای سرمایه‌گذاران به نرخ‌های بالاتر باعث شده سرمایه‌ها از سیستم بانکی راهی محل امن‌تری شوند. نرخ سود بازار بین بانکی نیز در هفته منتهی به ۲۵ مرداد، ۲۳.۵۳ درصد بود.
بازار کساد اوراق
اوراق دولتی یکی از گزینه‌های نجات دولت از چاله کسری بودجه است. اما همین گزینه خیلی مواقع دولت را روسیاه می‌کند. درست مثل امسال که حدود ۴۰ درصد از اوراق دولتی روی میز دولت مانده و خاک می‌خورد. بر اساس گزارش بانک مرکزی؛ در ۱۰ مرداد امسال دولت در حراج‌های هفتگی ۳۵ هزار میلیارد تومان اوراق دولتی با سررسیدهای کوتاه‌مدت و بلندمدت عرضه کرد اما تنها ۱۳ هزار میلیارد تومان از این اوراق به فروش رفت. حتی در ۱۰ مرداد که ۳۵ همت اوراق دولتی منتشر شد، کمتر از ۳۷ درصد از آن به فروش رفت.
سپری در برابر تورم
از صندوق‌های سرمایه‌گذاری به عنوان سپری در برابر تورم یاد می‌شود. صندوق‌هایی که می‌تواند از دارایی سرمایه‌گذاران در مقابل روند افسارگسیخته تورم محافظت کند. از این رو، با رسیدن نرخ تورم به مرز ۵۰ درصد، سرمایه‌گذاران ترجیح داده‌اند برای حفظ ارزش دارایی خود، آن را در محل کم ریسک‌تری چون صندوق‌های با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری کنند. با این تفاسیر به نظر می‌رسد؛ صندوق‌های با درآمد ثابت با ترفندهای عجیب و غریبی چون افزایش نرخ‌های ترجیحی توانسته‌اند از دیگر رقبا جلو بزنند و تا لحظه تنظیم گزارش برنده بازارهای مالی باشند.
افزایش سود صندوق‌ها بی‌اثر در بازار سهام
رسول رحیم‌نیا، مدیرعامل سبدگردان آتیه توکا گفت: صندوق‌های فیکس‌اینکام همیشه به عنوان آلترناتیوی برای بازار سهام مطرح بوده اما این به معنای آن نیست که افزایش نرخ سود صندوق‌ها اثرات مخربی بر بازار سرمایه داشته باشد.
او ورود سرمایه‌گذاران به صندوق‌های فیکس‌اینکام را ناشی از ریزش بازارسهام در اردیبهشت ذکر کرد و افزود: بهره‌مندی از حداقل نرخ سود بدون ریسک و سرمایه‌گذاری در فرصت مناسب از جمله دلایلی است که باعث شده بخشی از سرمایه‌گذاران سرمایه خود را وارد صندوق‌های فیکس‌اینکام کنند. رحیم‌نیا، رشد نکردن بازار به دلیل پرداخت نرخ‌های سود ترجیحی از سوی صندوق‌ها را رد کرد و توضیح داد: سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها به این دلیل است که چشم‌انداز روشنی از آینده بازار حداقل در کوتاه مدت
وجود ندارد.
او با بیان‌اینکه نرخ سود صندوق‌های سرمایه‌گذاری تاثیری بر جریان حاصل از فروش سهام در بازار ندارد، تاکید کرد: هر کدام از ابزارها مشتری خود را دارد؛ طبیعتا فردی که صندوق‌ها را برای سرمایه‌گذاری انتخاب می‌کند جز طیف ریسک‌گریز و فردی که در بازار سرمایه‌گذاری می‌کند، جزء گروه ریسک‌پذیر است واینگونه نیست که با افزایش نرخ سود صندوق‌ها اقدام به فروش سهام وسرمایه‌گذاری در صندوق‌ها کنند. مضاف براین نرخ سود صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت کشش چندانی برای افزایش ندارد و تنها دلیل آن شرایط خاص در مورد نحوه تخصیص دارایی‌ها در این صندوق‌هاست. همچنین وقتی صندوقی که حداقل در اوراق بهادار با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌کند باید حداقل ۷۵ درصد از دارایی‌ها در اوراق با درآمد ثابت باشد.
علاوه براین؛ بازار سهام در زمان رکود نمی‌تواند بخشی از بازدهی سبد دارایی صندوق را جبران کند و صندوق‌ها نیز در زمان رکود کشش لازم را برای پرداخت نرخ بازدهی عجیب و غریب به سرمایه گذاران ندارد. بنابراین نهایتا یک نرخ وجود دارد که بالاتر از نرخ سود سپرده بانکی است که به واسطه سپرده‌گذاری منابع کلان نزد سیستم بانکی صورت می‌گیرد.
او اضافه کرد: طبیعتا با رکود بازار نرخ‌های سود رقابتی صندوق‌ها اگر کاهشی نباشد قطعا افزایشی نیست و در محدوده‌ای باقی می‌ماند. ضمن‌اینکه نرخ در زمان رکود افزایشی نخواهد بود چرا که بخشی از بازدهی از طریق سرمایه‌گذاری در سهام تامین می‌شود بنابراین وقتی بازار منفی باشد، طبیعتا صندوق‌ها هم نمی‌توانند نرخ‌های سود قابل توجهی پرداخت کنند. رحیم‌نیا گفت: نرخ سود صندوق‌های ETF در ماه‌های اخیر بین ۲۷ تا ۲۸ درصد YTM و نرخ سود صندوق‌های صدور- ابطالی بین نرخ‌های ۲۵ تا ۲۶ درصد YTM (نرخ سود مرکب) مورد معامله قرار گرفته که باید مورد توجه قرار گیرد.
- ارمغان جوادنیا - روزنامه‌نگار
- شماره ۵۰۶ هفته نامه اطلاعات بورس