پس فراز و فرودهایی که بازار سرمایه از ابتدای سال داشت، به تازگی شروع به جهش کرده است. تحلیلگران این جهش اخیر را عوامل آینده‌نگر می‌دانند اما تعریف آنها از این عوامل متفاوت است. بر این اساس روند شاخص از ابتدای سال تاکنون و دلایلی احتمالی این جهش از دیدگاه‌های مختلف مورد بررسی قرار گرفته است.
بر این اساس در یکم شهریور ماه پس از مدت‌ها بازار رنگ سبز را به خود دید و اخبار و شایعاتی مثبت باعث تغییر جهت در بازار سرمایه شد. خبر احتمال تغییر نرخ خوراک پتروشیمی‌ها برای چندمین بار سبب افزایش امیدها شد. خبر لغو عوارض صادراتی به حکم دیوان عدالت اداری و از سوی دیگر خبر حذف سامانه یکپارچه خودرو در ادامه آزادسازی قیمت گذاری دستوری خودروسازان سبب جو مثبت در بازار سرمایه شد اما همچنان ارزش معاملات زیر ۴۰۰۰ میلیارد تومان بود که برای تشکیل روند صعودی بسیار اندک است.
سقف تاریخی
بازاری که با نوسانات زیادی همراه بوده، سال جدید را با شاخص یک میلیون و ۹۹۸ هزار واحد و ارزش معاملات ۶۷ هزار و ۹۰۳ میلیارد ریال شروع کرد اما در ۱۶ اردیبهشت شاخص کل بالاترین سقف تاریخی خود را ثبت کرد و به دو میلیون و ۵۳۵ هزار واحد رسید. نمونه بارز نوسان در بازار در فردای آن روز یعنی ۱۷ اردیبهشت مشخص و سقوط بازار از این تاریخ کلید خورد. در ۱۷ اردیبهشت ماه شاخص کل به دو میلیون و ۴۴۰ هزار واحد نزول و شروع به حرکت در مسیر نزولی کرد. سه ماه بعد اما مشخص شد که این اتفاق به دلیل لو رفتن اطلاعات نهانی بود. لو رفتن این اطلاعات نهانی باعث شد که برخی افرادی که به این اطلاعات دسترسی داشتند، سهم‌های خود را بفروشند. نمونه این اطلاعات هم این بود که برخی زودتر متوجه شدند، قرار است نرخ خوراک پتروشیمی‌ها به ۷ هزار تومان برسد.
معاملات تابستان داغ نبود
این روند نزولی ادامه داشت و بازار تابستان را هم کم رونق شروع کرد. شاخص کل در اولین روز کاری فصل داغ سال دو میلیون و ۱۶۲ هزار واحد و ارزش معاملات هم ۵۷۵ میلیارد و ۷۵۱ میلیون ریال بود. این آمار در شهریور ماه و در روز تهیه این گزارش اما جهش یا تغییرات چندانی نداشتند. بنابراین شاخص کل در روز هفتم شهریور دو میلیون و ۹۵ هزار واحد و ارزش معاملات ۷۶ هزار و ۲۳۲ میلیون ریال بود که نشان می‌دهد بازار هنوز نتوانسته به سقف اول تیر ماه خود برسد.
قیمت دلار از مهمترین محرک‌ها
ابراهیم سماوی، کارشناس بازار سرمایه درمورد علل جهش بازار بعد از مدت‌ها گفت: چند عوامل می‌توان برای جهش بازار نام برد. اول اینکه تکانه‌های قیمتی بسیاری از سهم‌ها به ویژه سهم‌های کوچک و متوسط نسبت به اوج قیمت آنها در اواسط اردیبهشت ماه و بیش از شاخص ریزش داشتند که حالا به محدوده‌ها و حمایت‌های قیمتی میان مدت خود هم رسیده است.
سماوی افزود: نکته بعدی اینکه از لحاظ بنیادی با توجه به ریزش‌هایی که کلیت بازار داشت، خیلی از سهم‌ها از منظر p/e آینده‌نگر در محدوده‌های کمتر از عدد ۵ شد و این عدد از لحاظ بنیادی و بلند مدت مخصوصا برای نهادهای مالی به محدوده‌های جذابی رسیده است. همچنین با توجه به گزارش‌های ماهانه‌ای که منتشر شد، برآورد می‌شود که اگر گزارش‌های ۶ ماهه هم منتشر شود p/e بسیاری از صنایع می‌تواند به صورت میانگین ۵/۱ تا ۲ واحد کاهش پیدا کند یعنی منجر به جذاب شدن قیمت‌ها در محدوده‌های فعلی باشد.
وی درمورد صحبت‌هایی که وزیر اقتصاد داشتند، ادامه داد: اولین مورد که نرخ خوراک پتروشیمی است و مقرر شد بعد از بارها رفت و برگشت و پاس‌کاری بین مجلس، وزارت اقتصاد و کمیته اقتصادی دولت در نهایت هفت هزار تومان را برای آنها قائل شوند. نرخ قدیم و روالی که قبلا بوده به صورت فرمول قیمت‌گذاری منجر به جذاب شدن پالایشی‌ها و همچنین پتروشیمی‌ها در این حوزه شد و خیلی از شرکت‌هایی که به زیان رسیدند از زیان دهی خارج شدند و در این صورت باز هم p/e بسیاری از شرکت‌ها جذاب شد.
این کارشناس بازار سرمایه توضیح داد: نکته بعدی هم اینکه خیلی از صنایع ریالی با توجه به تورمی که بوده، بهای تمام شده آنها افزایش پیدا کرده است. طبق سنوات گذشته اواخر شهریور و اوایل مهر مجوز افزایش نرخ ۱۵ و ۲۰ درصدی را می‌گیرند که آن هم می‌تواند از لحاظ بنیادی بازار را جذاب کند.
سماوی در پایان تاکید کرد: مورد دیگری هم که وجود دارد اینکه خیلی از اوراق بدهی گذشته در دولت قبل بود و اینکه دولت مجددا اوراق را منتشر کرد و باعث شد از فشاری که به بازار وارد شده بود کاسته شود. از سمت دیگر هم صندوق‌های درآمد ثابت محدودیت خرید سهام داشتند که تا اواسط شهریور بود و این تاریخ سر رسید هم جابه‌جا شد. مجموعه این عوامل باعث شد که فشار عرضه خیلی کمتر شده و از سمت دیگری تقاضا بالا رود. اما برای میان مدت و بلند مدت یکی از مهمترین محرک‌هایی که در بازار سرمایه وجود دارد، قیمت دلار است. وقتی قیمت دلار در محدوده‌های کمتر از ۵۰ هزار تومان باشد، نباید انتظار رشد شاخص داشت؛ این حجم نقدینگی از حالا به بعد می‌تواند روی صنایع در حال گردش باشد و شاخص هم هنوز مقاومت دو میلیون و ۲۰۰ هزار واحد را پیش روی خود دارد و باید دید در این محدوده می‌تواند چه کاری انجام دهد.
عوامل جهش
بازار سرمایه پس از ۱۶ اردیبهشت و تجربه سقف تاریخی، شروع به سقوط کرد. این روند تا پایان مرداد ماه ادامه داشت تا اینکه در روز اول شهریور بازار پس مدت‌ها رنگ سبز را به خود دید. این جهش می‌تواند تاثیرپذیر از عوامل مختلفی باشد که اصلی‌ترین آن عوامل آینده‌نگر هستند. این عوامل آینده‌نگر می‌توان حل مشکل نرخ خوراک صنایع پتروشیمی، گشایش اقتصادی از طریق آزادسازی منابع پولی کشور در خارج (صنایع پولی بلوکه شده)، بازگشت پول حقیقی به بازار، پیش بینی افزایش قیمت ارز و... است. در این بین اما برخی کارشناسان معتقدند که این عوامل تاثیر چندانی بر این جهش نداشته است و دلایل دیگری دخیل هستند.
افت چندماهه عامل اصلی جذابیت
ایمان مقدسیان؛ کارشناس بازار سرمایه در رابطه با جهش مثبت چند روز اخیر بازار سرمایه گفت: اتفاقی که در این مدت افتاده بود با توجه به گزارش‌هایی که به بازار ارائه شد، این بود که نسبت‌های P/E آینده نگر به حد پایینی رسیده بود و حجم معاملات بازار نیز بسیار پایین آمده و به کف خود رسیده بود. به نظر می‌رسد برای این وضعیت مقداری تحریک تقاضا می‌تواند بازار را بالا ببرد اما اینکه ادامه پیدا کند یا نه، بستگی به مشخص شدن تکلیف عوامل مختلفی دارد.
مقدسیان افزود: بعضی افراد معتقدند که عواملی مثل حل مشکلات نرخ صنایع پتروشیمی که پیش‌بینی‌ها برایشان مثبت شده است، همچنین تصور می‌کنند بازگشت پول حقیقی به بازار، گشایش اقتصادی و احتمال افزایش قیمت دلار بر وضعیت حال حاضر بازار سرمایه عامل رشد بازار است، اما در رابطه با پتروشیمی‌ها باید توجه داشت چنانچه نرخ خوراک آنها تغییر کند و فرموله شود وضعیت پتروشیمی‌ها موقتا از وضع حال حاضر بهتر خواهد شد، هر چند ممکن است در فصل‌های آینده مشکلاتی نیز برای آنها پیش بیاورد. در رابطه با دلار نیز همیشه این نگرش وجود داشته است که با توجه به مسائل مربوط به نقدینگی و تورم و معمولا هم در نیمه دوم سال نرخ دلار افزایش‌هایی را داشته است اما در حال حاضر نمی‌تواند محرک باشد زیرا هنوز اتفاقی نیفتاده است و نمی‌شود گفت بازار به پیشواز آن رفته است.
بیشتر به نظر می‌رسد افت چندین ماهه بازار سرمایه و به کف رسیدن آن و جذاب شدن قیمت‌ها باعث شده است مقداری سمت تقاضا انگیزه خرید به دست آورد و سهم‌هایی که بسیار زیاد افت کرده‌اند بتوانند بخش کوچکی از افت خود را در این مدت جبران کرده و رشد کنند و از طرفی فروشندگان نیز دیگر حاضر به عرضه در این قیمت‌های پایین نیستند در نتیجه این مساله چندان ارتباطی به نرخ خوراک پتروشیمی‌ها و دلار نمی‌تواند داشته باشد.
- نگاه پندار - خبرنگار
- شماره ۵۰۷ هفته نامه اطلاعات بورس