به گزارش صدای بورس،مرضیه حیدری _ هر زمان خبری پخش شود، اما اینکه آیا آن خبر درست است و یا غلط معلوم نباشد؛ موضوعی به نام شایعه به وجود می‌آید و این دقیقا همان چیزی است که معضل هر روزه بازارسرمایه است.
بازار سرمایه از ابتدای شکل گیری تا به امروز فراز و نشیب‌های زیادی را پشت سر گذاشته است، نوساناتی که گهگاه و به ندرت مثبت و یا بی‌ضرر بوده است و در اکثر مواقع حال خراب بازار را خراب‌تر کرده است. شایعاتی که میزان تاثیر آنها وابسته به عوامل بسیاری است، اما از چندین سال پیش که وضعیت بازار سرمایه به سمت بد و بدتر شدن رفت و پس از تجربه چندین سقوط وحشتناک هر اتفاق کوچک و بزرگی که بیفتد و هر شایعه درست و غلطی که پخش شود، وضعیت این بازار را بدتر می‌کند. و حتی بسیاری از کارشناسان و فعالان بازارسرمایه بر این باور هستند که شایعات مطرح شده در خصوص بازار همواره توان صعود را می‌گیرد.
در چندین هفته گذشته اتفاقات و به نوعی شایعات زیادی وضعیت آشفته بازار را تحت تاثیر قرار داد، شایعاتی همچون تغییر دامنه نوسان که در این‌باره امیرمهدی صبائی، سخنگوی سازمان بورس و اوراق بهادار در توئیتی این شایعات را رد کرد و نوشت: هرگونه تغییر در دامنه نوسان صندوق‌های سرمایه‌گذاری تکذیب می‌شود. صبائی همچنین تاکید کرد سازمان بورس در راستای صیانت از امنیت روانی سرمایه‌گذاران، حق برخورد قانونی با افرادی که اقدام به انتشار اخبار کذب می‌کنند را برای خود محفوظ می‌دارد. همچنین از دیگر مسائل که وجود داشت می‌توان به نرخ خوراک پتروشیمی‌ها اشاره کرد که به فرمول بازگشت.
همچنین در خصوص اینکه چرا نرخ پایه محصولات پتروشیمی ۳۷۵۰۰ شد؟ و ۲۸۵۰۰کالاهای اساسی و سیاست تثبیت ادامه دارد، مدیر اداره پایش بانک مرکزی عنوان کرد: در ابتدای سال برای جلوگیری از هرگونه شوک به بازار و تامین نیازهای واقعی اقتصاد نرخ ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان اتخاذ شد. با بررسی‌های بانک مرکزی به این نتیجه رسیدیم که در راستای یکسان سازی نرخ، نرخی که مبنای پالایشی و پتروشیمی‌ها در بورس کالاست با نرخ فروش در مرکز مبادله ایران برای واردات کالا یکسان سازی شود که در حال حاضر نرخ ۳۷ هزار و ۵۰۰ تومان است.
نرخ خوراک عمدتا بالاتر از نرخ مبنا مورد معامله قرار می‌گرفت. تصمیم یکسان سازی نرخ تاثیری در زندگی مردم نخواهد داشت، چون این نرخ در اقتصاد مورد معامله قرار می‌گرفت.
این نرخ با نرخ ۲۸۵۰۰ تومانی واردات کالاهای اساسی و دارو و حمایت‌های دولت از این بخش متفاوت است و لذا سیاست تثبیت اقتصادی ادامه دارد.همچنین شایعه تغییر نرخ تسعیر دلار ۳۷.۵هزار تومانی ارزهای صادراتی که با هدف بر هم زدن تعادل بازار مطرح شده بود، تکذیب شد. اصغر بالسینی سخنگوی مرکز مبادله ارز و طلا با رد شایعه تغییر نرخ تسعیر 37.5 هزار تومانی ارزهای صادراتی، گفت: مرکز مبادله به عنوان بستر معاملات و کشف نرخ ارز فعالیت را جهت تأمین و تخصیص نیازهای ارزی صادرکنندگان ـ واردکنندگان و عموم متقاضیان ارز بر اساس سیاست های ابلاغی بانک مرکزی انجام می‌دهد و نهاد سیاست‌گذار ارزی نیست.وی افزود: سیاست جدیدی در خصوص تغییر نرخ تسعیر ارزهای صادراتی به این مرکز ابلاغ نشده و روند سابق کماکان برقرار است.ساز و کار فعالیت تالار حواله ارز مرکز مبادله بر اساس عرضه و تقاضا است و شایعات بی‌اساس مطروحه با هدف بر هم‌زدن تعادل بازار ارز صورت گرفته است.
لزوم وجود شفافیت
محمدعلی احمدزاده اصل، مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری اهتمام ایرانیان با اشاره به اینکه شایعاتی که وجود دارد معمولا یک مبنایی دارد، گفت: این شایعات به رویکرد دولت نسبت به تدوین سیاست‌های تمامی حوزه‌ها و به ویژه حوزه اقتصادی بازمی‌گردد.
وی افزود: موانعی که مربوط به بازار سرمایه می‌شود، معمولا ناشی از عدم اطلاع دقیق آنها از اثرات و صدمات آنها بر بازار سرمایه و در واقع روزمرگی در سیاستگذاری است که باید آن را در مرحله اول بگذاریم و سپس اینکه عدم توجه آنها به اثرات تصمیمات در بازار سرمایه که نوسانات غیرموجهی ایجاد می‌کند که فاقد هیچ‌گونه توجیهی هستند.
احمدزاده با بیان اینکه همچنین در اقتصاد ما و در جهت مثبت اتفاقی رخ نمی‌دهد که صعودی شود و یا اتفاق بدی هم رخ نمی‌دهد که به سمت آنها برود، گفت: یعنی یک حالت بینابینی وجود دارد که بازار سرمایه باید با اخبار موثق خود را تطبیق دهد و نوسانات آن بر اساس آنها باشد، اما عملا چنین چیزی رخ نمی‌دهد و این فضایی که برای دلالان و سفته بازان و نوسان گیران به وجود آمده، بسیار خوب است ولی برای سرمایه گذاران عملا آنها را آسیب پذیر می‌کند و پیش بینی پذیری را کم می‌کند. همچنین نمی‌توانند برنامه‌های خود را برای آینده و یک مدت زمان قابل قبول و در یک افق زمانی معقول پیش ببرند چرا که این اعتقاد را دارند که هر لحظه اتفاقی رخ دهد و بیشتر به سمت پیش بینی ناپذیر بودن بازمی‌گردد.
مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری اهتمام ایرانیان افزود: تصمیمات دولت و بالطبع بازار سرمایه هم از این مقوله خود را جدا نکرده است و اسیر نوسانات بسیار ناموجهی است که سرمایه‌گذاران و فعالان بازار سرمایه را همیشه اذیت کرده است و حتی خود دست اندرکاران و متولیان بورس هم در این رابطه همیشه دارای اختیار هستند اما اقداماتی که انجام می‌دهند هم در مهار نوسانات غیر موجه خیلی اثری ندارد.
احمدزاده اصل با اشاره به اینکه موضوع روزمرگی در سیاستگذاری بسیار موضوع مهمی است، بیان کرد: دولت در یک شرایط نااطمینانی قرار دارد و برای دخل و خرج خود همه نوع اقداماتی را انجام می‌دهد و برنامه مشخصی ندارد و این برنامه نداشتن دولت به تمام موارد آسیب می‌زند و فضا را برای جولان شایعات و ملتهب کردن فضای اقتصادی و بازارسرمایه کاملا فراهم می‌سازد و در حال حاضر هم یک بخشی بازمی‌گردد به اطلاعاتی که در حوزه بازارسرمایه وجود دارد و عملا متغیرهای اقتصادی که آن شفافیت لازم را ما نداریم.همچنین در رابطه با مسئله نقدینگی، پایه پولی، تورم، نرخ بهره و غیره که تمام این‌ها متغیرهای کلان اقتصادی است و بر روی این‌ها عملا چندگانگی وجود دارد و آمار موثقی وجود ندارد، دولت ها با این آمار و ارقام بازی می‌کنند و در نهایت فضای سیاسی بر عدم شفافیت این متغیرهای اقتصادی تاثیر می‌گذارد و عملا فضای تحلیل را کم می‌کند و به سمت شایعات می رویم در حالی که این‌ها یکبار تاثیر می‌گذارند.
وی ادامه داد: برای مثال بر روی نرخ بهره و یا رشد پایه پولی که در واقع دارای یک روند تحریک پذیری و قابل پیش بینی است، ولی برای ما عملا قابل پیش بینی نیست و یا برای مثال کسری بودجه که دولت عدد آن را به طور شفاف اعلام نمی‌کند و طبیعی است که این بر روی نرخ ارز و روند درآمدی دولت تاثیر می‌گذارد و همچنین اثر خود را بر اقتصاد و در نهایت بر بازار سرمایه می‌گذارد.احمدزاده اصل گفت: اما محل تامین جای سوال دارد و می‌دانیم که عملا دولت به صورت غیرشفاف با این متغیرها برخورد می‌کند و چاره جویی ندارد و هر لحظه یک تصمیم اتخاذ می‌کند و فرضا برای کسری بودجه باید قیمت ارز را بالا ببرد و می گوید که این کار را انجام نمی‌دهد اما در یک لحظه انجام می‌دهد و این اتفاق خواهد افتاد و یا در رابطه با رشد پایه پولی که این موضوع می‌تواند تورم را تشدید کند که دولت این‌ها را بازگو نمی‌کند و همیشه سرکوب می‌کند و حتی رسانه‌هایی که این کار را می‌کنند در معرض اتهام هستند. در نهایت این شفافیت باید در کلیه حوزه‌ها باشد اما چون معمولا اطلاعات و داده‌های ما در حوزه اقتصادی خیلی زیاد نیست و داده‌ها هم مبنای درستی ندارد و در نهایت خروجی این‌ها باعث نوسانات و التهاب در بازارسرمایه می شود.
جای خالی واقعیات
ابوالفضل شهرآبادی، مدیرعامل شرکت سبدگردان داریک پارس با بیان اینکه اصولا در یک جامعه و بازار زمانی شایعه قدرت و نمود پیدا می‌کند که جای واقعیات خالی باشد به عبارتی شایعه زمانی مشتری پیدا می‌کند که بازار سرمایه پر از ابهام باشد و افراد نتوانند آینده را به خوبی پیش بینی کنند، گفت: در این زمان‌هاست که شایعات رواج پیدا می‌کند و اینگونه خبرهای بی اساس بعضا مشتری پیدا می‌کند و به بازار جهت می‌دهد.
وی افزود: ذات بازارسرمایه بر مبنای شفافیت است و یکی از ویژگی‌ها و کارکردهای مهم بازار سرمایه ایجاد شفافیت در معاملات و تمامی سازوکارها است، اگر این بازار مورد دخالت‌های بعضی از مراجع قرار نمی‌گرفت و به حال خودش گذاشته می‌شد و به نوعی با سازوکار خود پیش می رفت قطعا شفافیت خود را به شکلی قوی نشان می‌داد.
شهرآبادی ادامه داد: اما با دخالت‌های عمدتا دولتی با قیمت گذاری دستوری، دخالت در سازوکار شرکت‌ها و صنایع خصوصی شده که دولت نباید در کار آنها دخالت کند، باعث شده از مسیر اصلی خود خارج گردد و ابهام در بازار زیاد شود.
همچنین این ابهامات به دلیل انتظار برای تصمیم دولت در خصوص موادی همچون نرخ خوراک و حقوق مالکانه معادن، عرضه اوراق و فشار به صندوق‌های سرمایه‌گذاری برای خرید اوراق دولتی و غیره است که باعث می‌شود بازار سازوکار عادی خود را نداشته باشد و اتفاق‌ها دستوری رقم بخورد. سرمایه‌گذاران و فعالان بازار به ناچار منتظر می‌مانند تا ببینند دولت چه تصمیمی می‌گیرد و اگر تصمیم دولت این بود که مثلا خودرو وارد بورس شود آنگاه بازار مثبت می‌شود و اگر اینگونه نباشد، وضعیت بازار منفی می‌شود، و یا اگر نرخ خوراک را بالا ببرند بازار خراب می‌شود و پایین بیاید خوب می‌شود، بنابراین بازار سازوکاری برای خود ندارد و منتظر تصمیم دولت است.
مدیرعامل شرکت سبدگردان داریک پارس بیان داشت: این موارد باعث شده تا بازار پر از ریسک و ابهام شود و برنامه‌ریزی درست برای سرمایه‌گذاری و اداره پرتفوها و سبدهای سرمایه‌گذاری سخت شود و به همین جهت بازار شایعات داغ می‌شود و چه بسا با این شایعات یکسری افراد باعث جهت دادن به کل بازار یا یک سهم و صنعت شوند و سودی موقتی نصیب آنها شود. بدین شکل که از سهمی خارج می‌شوند و یا سهمی را رشد می‌دهند و شایعات اینگونه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
وی گفت: در کل اگر بازار مطابق با قوانین کارای بازار سرمایه و به عنوان یک نهاد خود انتظام باشد طبیعتا به ثبات می‌رسد و از شایعات دور می‌شود اما بازاری که قیمت گذاری دستوری و دخالت سیاستمداران در تمام جوانب آن به طور مستقیم و غیر مستقیم دیده می‌شود طبیعتا سازوکاری عادی ندارد و شفافیت جای خود را به شایعه می‌دهد که این وضعیت اصلا مطلوب نیست و سرمایه‌گذاران را فراری می‌دهد و کارکردهای اصلی بازار، مثل تامین مالی و تعیین قیمت منصفانه دارایی‌های مالی، تخصیص بهینه سرمایه و ثروت در بازار و غیره را از آن می‌گیرد که در نهایت بازار را در کلیت اقتصاد کم رونق و کم اثر می‌کند.