به گزارش صدای بورس، بورس سال ۱۴۰۲ به فصل آخر رسید. سالی که با امید و سبزی تابلو بورس شروع شد اما در ۱۷ اردیبهشت با افت شاخص امیدها را ناامید کرد. این نوسانات ادامه داشت و در آبان ماه دوباره بازار روند صعودی گرفت. در این میان پیش بینی شرایط بازار در فصل زمستان می‌تواند در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران برای سه ماهه آینده تاثیرگذار باشد. در نتیجه این موضوع در صورت رفتار درست سرمایه‌گذاران، اقبال نیز به بازار سرمایه باز می‌گردد. در این رابطه برخی کارشناسان بورسی معتقدند که فاز اصلاحی رو به پایین بازار تمام شده و در فصل زمستان بازار مثبتی خواهیم داشت. برخی دیگر هم این مثبت شدن را در گرو عواملی مانند رشد قیمت دلار، تجدید ارزیابی شرکت‌های سودده و... می‌دانند. بر این اساس کارشناسان بازار سرمایه آینده بازار در زمستان ۱۴۰۲ را مورد بررسی قرار دادند.
سود صنایع همگام با حرکت دلار
رئیس هیات مدیره کارگزاری آسمان با اشاره به اتفاقاتی که از ابتدای سال ۱۴۰۲ در بازار سرمایه ایران افتاده است، گفت: درواقع بازار سال ۱۴۰۲ را با بارقه‌های امیدی شروع کرد و حرکت مثبت بازار هم در دو ماه اول این نوید را به سرمایه‌گذاران می‌داد که یک سال خوب را شروع خواهند کرد. اما با رفتارهایی که شد و مواردی که پیش آمد، مهمترین موردی که از بین رفت، اعتماد سرمایه‌گذاران بود و رشد بازار در همان اردیبهشت ماه متوقف شد.حسین بوستانی در رابطه با تاثیرات بی اعتمادی سرمایه‌گذاران به بورس افزود: به هر حال در نتیجه اتفاقات اردیبهشت ماه آسیب جدی به ذهنیت و نگاه سرمایه‌گذاران بازار سرمایه ایجاد شد. در طی این بازه زمانی سیستم تورم‌زای اقتصاد هم کار خود را می‌کرد و با بی ارزش‌تر شدن زیاد به تدریج ارزش جایگزینی شرکت‌ها در حال افزایش بود.
وی ادامه داد: بنابراین نقطه‌ای برای اصلاح قیمتی در این بازه زمانی باید پیش بینی می‌کردیم که به نظر می‌رسد در حال اتفاق افتادن است. در این میان اتفاقات ریسکی دیگری هم در مسیر بعضی از صنایع افتاد. مانند بحث تغییر در نرخ خوراک پتروشیمی‌ها و مجموعه مواردی که از سمت دولت در هر صنعتی به جای اینکه امیدبخش باشد، ریسک عملیات و تصمیمات سرمایه‌ای را افزایش می‌داد. او در ادامه اضافه کرد: به هر ترتیب با پشت سر گذاشتن نیمه دوم و جذاب‌تر شدن سهم‌ها به نظر می‌رسد که در حال حاضر با چاشنی تجدید ارزیابی‌ها بازار دوباره روی خوش خود را به سرمایه‌گذاران نشان می‌دهد و می‌توان انتظار داشت که در این دوره جدید رشد، بازدهی منطقی را بتوانیم برای سرمایه‌گذاری در بورس پیش بینی کنیم. بوستانی درمورد صنایع پیشتاز در زمستان توضیح داد: صنعت پیشتاز را نمی‌توان به طور مشخص پیش بینی کرد چون به هر حال شرایط بازار به نوعی است که در حال حاضر در هر صنعتی بعضی شرکت‌ها عملکرد بهتری دارند و برخی شرکت‌ها هم عملکرد ضعیف‌تری را ارائه می‌دهند.وی در پایان افزود: تقریبا ریسک‌های سیستماتیکی که برای کشور وجود دارد در همه صنایع به نوعی توزیع شده ولی اگر فرض شود در ماه‌های آینده حرکت دلار را داشته باشیم، به نظر می‌رسد سرمایه‌گذاری در سهام شرکت‌هایی که درآمد دلاری مطمئن‌تری دارند، می‌تواند مقداری آینده مطمئن‌تر و پرسودتری را برای سرمایه‌گذاران پیش بینی کرد.
انتظارات مثبت است
مدیرعامل کارگزاری نماد شاهدان در ارزیابی وضعیت بازار تا به حال گفت: در ۹ ماه گذشته بازار به طور مشخص تحت کنترل دولت بوده است یعنی به طور مشخص با اقتصاد و بازاری دولتی روبه‌رو هستیم. همانطور که اتفاقات اردیبهشت ماه، رشد تا آن زمان، سقوط بعدی فروش در سقف، بحث بودجه و... همه گویای این قضیه است اما به نظر می‌رسد فاز اصلاحی رو به پایین بازار تمام شده است. به این صورت که ریسک‌های بودجه‌ای تا حدودی برطرف شده و موضوع جدیدی به شرکت‌ها تحمیل نشده که اینها همه موارد مثبتی است و می‌توان در ادامه بازار روی آنها بحث کرد.
شاهین احمدی در ادامه افزود: اگر واقعا ریسک جدیدی متوجه شرکت‌ها نشود، به نظر می‌رسد می‌توانیم از این پس منتظر رشد بازار باشیم. به نوعی که اوضاع بازار بهبود پیدا کند و سهم‌هایی که پتانسیل رشد دارند، رشد کنند. با توجه به نزدیکی به پایان سال و سود خالص هر سهم و سود نقدی که در دل شرکت‌هاست می‌توان انتظارات مثبتی از بازار داشت. وی ادامه داد: به نظر می‌رسد زمستان خوبی در انتظار بازار باشد. حداقل پیش بینی این است که با ارزش معاملات خوب، گردش خوب و روندهای خوبی همراه شود تا بازار حداقل از این حالت اصلاحیه طولانی مدت خارج شود.
احمدی درمورد عقب ماندگی بورس نسبت به سایر بازارها اضافه کرد: بازار نمی‌تواند در زمستان عقب ماندگی که در چند سال اخیر داشته را جبران کند ولی بخشی از عقب ماندگی که نسبت به خود دارد را را جبران می‌کند. همچنین به نظر می‌رسد شرکت‌هایی که پتانسیل تجدید ارزیابی خوب و همزمان سودآوری خوبی هم دارند، eps خوبی توزیع کنند و احتمالا تا آخر سال بازدهی خوبی برای سهامداران خود داشته باشند. البته که تجدید ارزیابی سهم‌های زیانده منظور نیست.
وی تاکید کرد: در پایان حالا که بازار حدود ۲۰ درصدی از کف خود بالا آمده است، کسی که بخواهد در این بازار خرید و فروش کند با صف خرید محکمی روبه‌رو نخواهد شد ولی در حال حاضر صعودی است. پیشنهاد می‌شود سهامداران اگر سهمی دارند که از سودآوری آن مطمئن هستند، منتظر بمانند تا گزارش ماهانه پاییز آن برسد و سهم جا مانده رشد کند. یعنی به گونه‌ای عمل نکنند که سهم خود را رها کرده، سهمی که ۲۰ درصد بالا رفته را بگیرند و سپس آن سهم متوقف شود و سهمی که فروختند شروع به رشد کند. به نظر می‌رسد کمی صبوری در سهم‌هایی که در حال فعالیت هستند، نیاز است. کماکان ریسک زیاد و خارج از تحمل خود برندارند چون ریسک زیاد به آنها آسیب می‌زند.
بورس وابسته به بازارهای موازی
با توجه به فراز و فرودهایی که بازار سرمایه از ابتدای سال تا پایان ۹ ماهه ابتدایی داشته است، پیش بینی شرایط بازار در سه ماهه پایانی یعنی زمستان تاثر زیادی در رفتار سهامداران دارد. در همین رابطه مهدی دلبری، مدیرعامل سبدگردان هیوا در گفت‌وگویی با هفته‌نامه اطلاعات بورس به بررسی ۹ ماهی که بازار پشت سر گذاشته و پیش بینی وضعیت آن در زمستان پرداخت.
* ارزیابی شما از شرایط بازار از ابتدای سال ۱۴۰۲ تاکنون به چه صورت است؟
در ۹ ماه گذشته با وجود اینکه شرکت‌ها در صورت مالی خود افزایش فروش را شاهد بودند ولی این افزایش فروش به همان میزان تبدیل به سود نشده است. بنابراین عملا رشد سود کمتر از رشد فروش بوده که در نتیجه کاهش حاشیه سود بوده است. البته بخشی از این کاهش حاشیه سود هم به مداخلات دولت و سیاست‌گذاری که در زمینه‌های مختلف شده است، باز می‌گردد. از طرفی هم قطعی برق و گاز که اتفاق تکراری و عادی در صنایع است، باعث شده که حاشیه سود بنگاه‌ها کاهش پیدا کند. از طرفی هم در مقایسه با بازارهای موازی مشاهده می‌شود که بورس از اکثر بازارها جا مانده است؛ به این صورت که با توجه به شرایط تورمی که در کشور وجود دارد، در بازار ملک و دلار شرایط نسبتا بهتری تجربه می‌شود و بازار سرمایه حداقل در این ۹ ماه در جا زده و بازده خیلی مناسبی را نصیب سهامداران خود نکرده است.
* گزارش‌های ۹ ماهه شرکت‌ها هم در راه است.
دقیقا؛ در هفته‌های روبه‌رو بازار به استقبال گزارش‌های ۹ ماهه می‌رود و می‌توانیم انتظار رشد سود حدود ۱۰ تا ۱۵ درصدی در فصل پاییز را داشته باشیم. از طرفی اخباری مبنی بر تجدید ارزیابی دارایی‌ها هم می‌تواند کمک کند تا صورت مالی بنگاه‌ها به روز شود. البته باید توجه کرد که این افزایش ارقام در صورت مالی لزوما به معنای افزایش سود نیست و از لحاظ کیفی با تجدید ارزیابی اتفاق بنیادی و بلند مدتی بابت خرید و فروش سهام لحاظ نمی‌شود.
* بر این اساس پیش بینی شما از سه ماهه روبه‌رو چیست؟
اینکه در زمستان چه شرایطی خواهیم داشت بستگی به این موضوع دارد که همزمان در بازارهای موازی چه اتفاقی بیفتد. به طور خاص بازار دلار و قیمت‌های جهانی خیلی تاثیرگذار هستند. از سمت دیگر بزرگترین ریسک بازار که نرخ بهره است تقریبا در حوالی ۲۶ تا ۲۷ درصد تثبیت شده است و این موضوعات تاثیر خود را بر بازار می‌گذارند. همزمان تصویب بودجه هم می‌تواند کمک کند به اینکه متوجه شویم رفتار دولت با سهامداران و سرمایه‌گذاران به چه صورت است. برای مثال در دو سال گذشته رفتار دولت رفتار منصفانه‌ای با صنایع نبوده و ماحصل آن این شده که همچنان در روندهای مثبت هم خروج پول را شاهد هستیم.
* به نظر شما چه صنایعی پیشتاز خواهند بود؟
بخشی از صنایع پیشتاز باز می‌گردند به اینکه کدام صنایع گزارش‌های بهتری دارند. بخش دیگر هم اینکه در قیمت‌های جهانی شرایط خیلی صعودی نیست و عملا بازارهای جهانی هم تقریبا با کمی رکود روبه‌رو هستند. این موضوع عملا باعث می‌شود که رشدی از جنس قیمت‌های جهانی شاهد نباشیم. تنها اتفاق مثبت این گروه می‌تواند رشد قیمت دلار باشد ولی همزمان شرکت هلدینگ و بانک‌ها که احتمالا تجدید ارزیابی دارند می‌توانند مورد توجه بازار قرار بگیرند. گروه‌هایی که از قیمت‌گذاری دستوری فاصله دارند می‌توانند افزایش قیمت محصولات خود را به مصرف کننده نهایی منتقل کنند مثل گروه سیمان یا مواد غذایی که گروه‌هایی هستند که به نظر می‌توانند شرایط بهتری را در فصل زمستان داشته باشند.
* بورس عقب ماندگی خود نسبت به دیگر بازارها را جبران می‌کند؟
در کوتاه مدت بعید است که بازار بورس بتواند عقب ماندگی خود نسبت به بقیه بازارها را جبران کند. به دلیل اینکه حاشیه سودها کاهش پیدا کرده است و فقط در یک حالت می‌تواند به متغیرهای بیرونی کمک کند تا افزایش قیمت یا رونق جدی در دنیا شاهد باشیم. یا اینکه رونقی از جنس ورود پول شاهد باشیم ولی با متغیرهای فعلی بعید است بورس بتواند عقب ماندگی خود را از دیگر بازارها در کوتاه‌مدت جبران کند.
- نگین عظیمی - خبرنگار
- شماره ۵۲۴ هفته نامه اطلاعات بورس