درحالی وارد سال ۱۴۰۲ شدیم که شش ماه پیش از آن بازاری متلاطم را شاهد بودیم، اکثر بازارها صعودهای خوبی داشتند، انتظارات تورمی اسفندماه در اوج خود بود و بسیاری پیش بینی‌های عجیبی برای بازارها در سال ۱۴۰۲ می‌کردند. شاهد این بودیم که نرخ ارز در نیمه دوم ۱۴۰۱ صددرصد رشد کرد و همچنین طلا، سکه و شاخص کل بورس رشد مناسبی کند و این باعث شده بود انتظارات از سال ۱۴۰۲ مثبت باشد. اما با اقداماتی که بانک مرکزی و مجموعه دولت در سال ۱۴۰۲ انجام دادند در حال حاضر که سه چهارم از سال گذشته است شاهدیم که تقریبا تمام بازارها در رکود به سر می‌برند، چه بازارهای مالی چه فیزیکی. هرچند دولت قول داده بود به بهای رکود کاهش انتظارات تورمی و کاهش تورم ایجاد نکند اما این اتفاق نیفتاده و نخواهد افتاد، همواره در دنیا به این شکل است که زمانی که می‌خواهیم تورم را کنترل کنیم باید بخشی از اقتصاد را به رکود ببریم و این امری طبیعی در اقتصاد دنیاست که در حال حاضر با اقدامات دولت و بانک مرکزی اتفاق افتاده است.
دلار در سال ۱۴۰۲ در این ۹ ماه منفی ۱.۵ درصد بازده داشته و کسانی که دلار خریده‌اند در زیان و یا سربه‌سر هستند. با وجود اینکه قیمت جهانی طلا رشد داشت اما با توجه به اینکه در ابتدای سال جاری و در حال حاضر قیمت جهانی در محدوده ۲ هزار دلار است عملا رشد خاصی نداشته و تقریبا ثابت است. اما در اسفند ۱۴۰۱ حبابی در بازار طلا کشور ایجاد شده بود که بسیاری حاضر شدند به دلیل انتظارات تورمی، طلا را با قیمت بالایی بخرند و این باعث شد که در حال حاضر بازده طلا منفی ۴.۵ درصد باشد در حالی که قیمت‌های جهانی خیلی منفی نشده است.
بازده بازار سرمایه از ابتدای سال تا انتهای آذرماه حدودا ۱۵ درصد بوده و کمتر از صندوق‌های درآمد ثابت است که این بازده نه خوب است و نه بد. نکته جالب توجه این است که شاخص هموزن ۳۰ درصد یعنی دوبرابر شاخص کل رشد داشته که بازده بسیار خوبی است. یعنی چنانچه بر روی شرکت‌های کوچک سرمایه‌گذاری می‌شد و یا بر روی صندوق‌ها، سود خوبی نصیب سهامداران می‌گردید چنانچه صندوق‌های سهامی وجود دارد که در سال جاری مثبت ۳۰ درصد سود کسب کرده‌اند.
مساله بعدی شاخص صنایع است؛ به طور مثال در سال ۱۴۰۲ شاخص سیمان ۴۰ درصد رشد داشته که بیشترین رشد را در کل بازار کسب کرده است همچنین شاخص دارو ۳۴.۷ درصد، بانک ۲۵ درصد، فلزات اساسی و فرآورده‌های نفتی حدودا ۱۴ و ۱۳ درصد که تقریبا برابر شاخص کل بوده است. در طرف مقابل شاخص‌هایی داشته‌ایم که بسیار بازده کمتری از میانگین بازار سرمایه داشته‌اند، همچون شاخص کاشی و سرامیک با بازده ۱۲ درصدی، گروه پتروشیمی با بازده ۱۰ درصدی، سرمایه‌گذاری‌ها و صنایع غذایی با بازده ۷ و ۶ درصدی که نشان دهنده این است که بازار سرمایه در سال ۱۴۰۲ با وجود رکودی که در بازارهای مختلف حکمفرما بوده است، بازاری بوده که افراد کاملا متخصص در آن سود کرده‌اند و بازاری نبوده که بازده نداشته باشد، بلکه در کلیت بازار بازده ایجاد نشده است اما در بسیاری از گروه‌ها بازده بسیار مناسبی ایجاد شده که به نظر می‌رسد می‌تواند بازهم ادامه داشته باشد. در نتیجه یا باید به سمت سرمایه‌گذاری‌های غیرمستقیم در بازار سرمایه برویم و با سبدگردان‌های رسمی سازمان بورس و اوراق بهادار و یا صندوق‌هایی که عملکرد خوبی داشته‌اند همکاری کنیم یا به سمتی رویم که دانش کافی و لازم را برای فعالیت در بازار سرمایه به دست آوریم که بتوانیم در این بازار بازده بهتری از میانگین بازار سرمایه بسازیم. باید توجه داشت که بازده همیشه در بازارها ایجاد می‌شود، گاهی شاهد این هستیم که همه گروه‌ها باهم رشد می‌کنند و گاهی نیز کلیت بازار رشد نمی‌کند اما گروه‌هایی هستند که رشد دارند و در هردوی این موارد کسانی برنده هستند که بتوانند گروه‌ها ونمادهای خوب را شناسایی کرده و سرمایه‌گذاری کنند.
می‌توان گفت گروه‌هایی مثل سیمان، دارو و بانک کماکان مستعد این هستند که جزو گروه‌های خوب باقی بمانند. با توجه به انتخابات پیش‌رو در انتهای سال ۱۴۰۲، احتمالا دولت تمام تلاش خود را می‌کند تا دلار را در همین محدوده حفظ کند. مقدار ارزی که دولت به بازار تزریق کرده مبلغ زیادی بوده است. طبق آمار بانک مرکزی این مبلغ همواره در انتهای سال کاهش داشته است و این نشان می‌دهد که دولت احتمالا در بازارها مداخله می‌کند و هرچقدر قیمت تعادلی ارز از قیمت بازار فاصله بیشتری می‌گیرد نیاز به مداخله بیشتر شده و کار را برای کنترل نرخ ارز سخت‌تر می‌کند. انتظارات از بازار طلا مثبت است و انتظار می‌رود مقاومت ۲ هزار و صد دلار را بشکند. با توجه به ریسک‌های جهانی، سرمایه‌گذاری در طلا نیز سرمایه‌گذاری بدی نیست و نسبت به دلار به مراتب بهتر است.
- محمود مرادی - کارشناس بازار سرمایه
- شماره ۵۲۴ هفته نامه اطلاعات بورس