به گزارش صدای بورس؛ در شماره ۵۲۷هفته نامه اطلاعات بورس موضوعات مختلفی همچون وضعیت بازارسرمایه، واگذاری زیرمجموعه های بانکی، صندوق اهرمی، صندوق‌های املاک و مستغلات، وضعیت صنعت روی و غیره بررسی شد.
خوب و بد افزایش بازده صندوق‌ها
در سرمقاله این شماره علی جمالی، کارشناس بازار سرمایه گفت: افزایش نرخ سود صندوق‌های سرمایه گذاری در بازار سرمایه بخشی است از اثرات دومینویی افزایش نرخ سود بانکی. در واقع افزایش نرخ سود بانکی به جهت اتخاذ سیاست انقباظی و جمع کردن بخشی از نقدینگی در جامعه و البته جبران بخشی از ناترازی بانک‌ها، عاملی است که باعث کاهش نرخ بازده صندوق‌های سرمایه گذاری می‌شود و به زبان ساده سپرده گذاری در بانک‌ها را برای سرمایه گذاران کم ریسک نسبت به سرمایه گذاری در صندوق‌ها جذاب‌تر می‌سازد. اولین واکنش صندوق‌ها به این مساله افزایش نرخ‌های بازده ثابت خود با ابزارهای مختلف از جمله چانه زنی با بانک‌هایی که نرخ‌های خود را بالا برده‌اند، سرمایه گذاری در سهام ریسکی و پربازده‌تر و ... است. این افزایش نرخ معمولاً از صندوق‌های بانکی شروع می‌شود و در حال حاضر در ۹ ماهه سال ۱۴۰۲ حدود ۶۰درصد از صندوق‌های با بازدهی بالاتر مربوط به صندوق‌های متعلق یا منتسب به موسسات اعتباری است.
رشد هزارمیلیاردی معاملات
ندا کریمی، کارشناس بازار سرمایه گفت: هفته منتهی به ۲۰ دی ماه با رشد ۱۵ هزار واحدی شاخص کل مواجه شد و به محدوده ۲،۱۷۰،۰۰۰ واحدی نزدیک رسید. شاخص هم وزن هم رشد یک درصدی هفتگی را تجربه کرد. در هفته مورد بررسی به جز چهارشنبه در سایر روزها خروج پول اشخاص حقیقی را از سهام و صندوق‌های سهامی شاهد بودیم. ارزش معاملات خرد متوسط در این هفته بیش از ۵.۵ همت بود که نسبت به هفته قبل بیش از ۱۰۰۰ میلیارد رشد متوسط معاملات را نشان می‌دهد.
زیرآبی رفتن بانک‌ها در عمل به قانون
طبق قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقای نظام مالی کشور، مصوب اول اردیبهشت ۱۳۹۴ مجلس شورای اسلامی مقرر شد که بانک‌ها نسبت به واگذاری دارایی‌های مازاد خود اقدام کنند. در ماده ۱۶ این قانون آمده است که کلیه بانک‌ها و مؤسسات اعتباری موظفند از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون تا مدت سه سال سالانه حداقل سی و سه درصد (۳۳%) اموال خود اعم از منقول، غیرمنقول و سرقفلی را که به تملک آنها و شرکت‌های تابعه آنها درآمده است و به تشخیص شورای پول و اعتبار و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مازاد است، واگذار کنند. منظور از شرکت‌های تابعه مذکور، شرکتهایی هستند که بانک‌ها و مؤسسات اعتباری به صورت مستقیم یا غیرمستقیم مالک بیش از پنجاه درصد (۵۰%) سهام آن باشند یا اکثریت اعضای هیأت مدیره آن را تعیین کنند. همچنین سهام تحت تملک خود و شرکت‌های تابعه خود را در بنگاه‌هایی که فعالیتهای غیربانکی انجام می‌دهند، به استثنای طرح‌های نیمه تمام شرکت‌های تابعه واگذار کنند.
بازار داغ اهرمی ها
صندوق‌های اهرمی که از دو سال گذشته پایشان به بورس باز شده، هر چند مزیت‌های قابل توجهی دارند و با استفاده از مکانیزم اهرم، می‌توان بازده سرمایه‌گذاری برای دارندگان واحدهای سرمایه‌گذاری ممتاز را به صورت اهرمی افزایش داد و سود مضاعفی را هم نصیب سهامداران کرد، اما زیان احتمالی سرمایه‌گذاران در بازارهای نزولی را دو چندان خواهد کرد.
با این حال، این صندوق‌ها که یکی از ابزارهای جدید سرمایه‌گذاری هستند و هم‌اکنون تعدادشان به ۵ صندوق رسیده، در هفته‌های اخیر بازدهی‌های زیادی را نصیب سهامداران کرد و ارزش دارایی آنها از ۲۰ هزار میلیارد تومان فراتر رفت و با چند درصد حباب معامله شد.
اما در این میان، این صندوق‌های اهرمی معایبی هم دارند که نوسانات قیمتی از مهم‌ترین آن به شمار می‌رود. در واقع در روزهایی که بازار با هیجانات مثبت و یا منفی مواجه است، نوسانات قیمت این صندوق‌ها در معاملات آن ها در بازار سرمایه بسیار تند و بعضا غیرمنطقی می‌شود.
سبقتReit ها از بازار فیزیکی
بازار مسکن همیشه یکی از کم ریسک‌ترین بازارهای سرمایه‌گذاری در ایران بوده است. با نگاهی به آمارهای ۴۰سال گذشته این بازار شاهد هستیم که قیمت مسکن دائماً در بازه‌های زمانی مشخص در حال رشد بوده و روند صعودی به خود گرفته است و به این خاطر این بازار را می‌توان جزو یکی از کم ریسک ترین بازارهای سرمایه گذاری نام برد. همچنین به دلیل ثبات قیمتی که دارد می‌تواند به عنوان بازاری برای سرمایه‌گذاری کم ریسک و حتی بدون ریسک تبدیل شود. در ادامه می‌توان اینگونه گفت عوامل زیادی هستند که بر روی قیمت مسکن تأثیر دارند. اما نکته مهم درباره این عوامل تأثیرگذاری پله‌ای آنها است. درواقع این بازار در مقایسه با سایر بازارهای سرمایه کمی دیرتر تحت تأثیر عوامل مختلف قرار می‌گیرد و رشد می‌کند. در شش ماهه نخست سال جاری بازار مسکن در رکود کامل بود. بازدهی بازارهای مالی و سرمایه‌ای در نیمه نخست امسال بسیار کم بود و حتی برخی از بازارها بازدهی منفی ثبت کردند. اما در این میان بازدهی مسکن بیشتر از همه بازارها بود. بازدهی مسکن نرخ ۱۵.۵درصدی را ثبت کرد. سال گذشته نوسانات نرخ ارز تاثیر بالایی بر قیمت مسکن داشت و هر رشدی در بازار ارز، بلافاصله بر بازار مسکن اثر افزایشی می‌گذاشت.
افت سودآوری نمادهای روی
بررسی روند تغییرات قیمت سهام گروه روی و سرب در بورس اوراق حکایت از آن دارد که سهام این گروه در فاصله میانه اردیبهشت تا میانه دی ماه روندهای کاهشی قابل توجهی را تجربه کرده است. فروی (ذوب روی اصفهان) با افت قیمت ۴۵ درصدی به ۷۸۸۰ ریال رسیده و این در حالی است که ارزش سهم فسرب (ملی سرب و روی ایران) در این مدت بیش از ۴۷ درصد افت را تجربه کرده و به ۱۹۶۵ ریال رسیده است.
سهام کروی (توسعه معادن روی ایران) در این مدت ۸۶ درصد افت قیمت را تجربه کرده و سود زنگان (صنعت روی زنگان) با ۱۷ درصد افت روبه‌رو شده است. فتوسا (تولید و توسعه سرب و روی ایرانیان) در این مدت ۳۱.۵ درصد افت قیمت را تجربه کرده است. فگستر (گسترش صنایع روی ایرانیان) نیز با افت ۴۰ درصدی قیمت روبه‌رو شده است.
پرسمان
فروش استقراضی؛ سود روی زیان
در حال حاضر جعبه ابزارهای مالی در بورس ایران در این سال‌ها کامل شده و به غیر از برخی موارد همچون فروش استقراضی سایر ابزارهای موجود در بازار بورس‌های جهانی، در بازار سرمایه ایران نیز به کار گرفته می‌شوند. یکی از چالش‌هایی که در این حوزه وجود دارد، نبود سواد کافی برای به کارگیری این ابزار در بورس است و بسیاری از این ابزارها بی‌استفاده مانده‌اند. بورس‌های اوراق بهادار با راه‌اندازی ابزارهای مالی جدید، فرصت‌های سرمایه‌گذاری جدیدی را در اختیار سرمایه‌گذاران، شرکت‌ها و نهادهای مالی قرار می‌دهند تا مطابق با اهداف خود در این ابزارها سرمایه‌گذاری کنند. بورس‌های اوراق بهادار از این راه می‌توانند جذابیت بازارهای خود را افزایش داده و در نتیجه سرمایه‌گذاران و نهادهای مالی بیشتری را به این بازار سوق دهند. در علم مالی، فروش استقراضی عمل فروختن دارایی و معمولاً اوراق بهاداری است که از شخصی با هدف خریدن مشابه همان دارایی در آینده برای پس دادن آن، قرض گرفته می‌شوند. در رابطه با فروش استقراضی با کارشناسان مربوطه گفت‌وگو داشتیم که در ادامه می‌خوانید.
محمدعلی رستگار؛ عضو گروه مهندس مالی دانشگاه تربیت مدرس: فروش استقراضی بازار را دوطرفه کرده و امکان کسب سود در دوره‌های منفی بازار را فراهم می‌کند. علاوه بر این، اهرم مالی ایجاد کرده و نقد شوندگی بازار را بالا می‌برد. خاصیت اهرمی آن موجب می‌شود استفاده کنندگان از آن در معرض ریسک بیشتری باشند. بنابراین قوانین و مقررات باید طوری تنظیم شود که فروش استقراضی فقط توسط افراد حرفه‌ای صورت پذیرد و افرادی که از آن استفاده می‌کنند ماهیت ریسک‌هایی که بر فروش استقراضی وارد می‌شود را بشناسند و به درستی از آن استفاده کنند تا منجر به آثار نامطلوب بر بازار سرمایه نشود.
محمد اقبال‌نیا؛ کارشناس بازار سرمایه: برای دوطرفه شدن بازار فروش استقراضی کمک خواهد کرد یعنی حتی افرادی که سهامی در اختیار ندارند و پیشبینی می‌کنند که سهمی در آینده گران می‌شود، این امکان را داشته باشند که دارایی که ندارند هم با مکانیزم‌های تعریف شده در سمت فروش قرار بگیرند.
ابراهیم سماوی؛ کارشناس بازار سرمایه: فروش استقراضی (Short Selling) دهه‌ها در بازارهای مالی جهانی رواج داشته و در بازار سرمایه، کامودیتی‌ها و همچنین رمزارزها از این نوع ابزار مالی بسیار استفاده می‌شود. کارکرد فروش استقراضی به این صورت است که فرد دریافت کننده متعهد که خود مالک دارایی مالی نیست تعدادی سهام یا هر دارایی مالی دیگری را از شخصی که سهام دارد (عموما نزد کارگزاری سپرده) به امید آنکه آن سهم یا دارایی مالی در آینده کاهش قیمت پیدا کند استقراض می‌کند. به نوعی عملا در زمان قرض گرفتن دارایی را می‌فروشد و در نهایت در تاریخی که مشخص کرده باید همان تعداد سهامی که قرض کرده است را بازگرداند. اگر قیمت سهم یا دارایی مالی ریزشی باشد از آن محل سود کسب کرده و اگر در این بین رشد قیمتی داشته باشد زیان می‌کند.
حسن رضایی‌پور؛ مدیرعامل کارگزاری سهم آشنا: فروش استقراضی، ابزار مالی است که در بورس‌های جهانی مورد استفاده بوده و می‌تواند از لحاظ تئوریک در بورس ایران نیز کاربرد داشته باشد. با توجه به این که عموما دارایی‌هایی که در پرتفوی سرمایه گذاران یا نهادهای مالی وجود دارد، می‌توان از پتانسیل آن، مشابه مولدسازی دارایی‌ها مورد استفاده قرار گیرد و در اختیار سرمایه گذارانی گذاشت که احتمالا نیاز به اهرم مالی برای تریدهای خود دارند. در این مدل اندکی پیچیدگی ایجاد می‌شود زیرا شخصی که قصد دارد اقدام به فروش استقراضی کند الزاما دارایی پایه را ندارد و با یکسری تضامین و تعهدات دارایی را قرض می‌گیرد و می‌فروشد.
مهدی رادان؛ کارشناس بازار سرمایه: فروش استقراضی از ابزارهای متداول در بازارهای جهان است که به زبان ساده به معنای قرض گرفتن سهام از شخص یا نهادی برای فروش در بازار و بازگرداندن آن در زمان مشخص است که در نتیجه این عمل قرض گیرنده بدون نیاز به تأمین سرمایه اولیه خرید سهام می تواند از نوسانات آن بهره مند شود و البته در صورت افزایش قیمت سهام متضرر خواهد شد. جذابیت این ابزار برای سرمایه گذاران ایرانی از آن جهت است که بازار سرمایه کشور به لحاظ زمانی، اغلب درگیر نزول یا اصلاح قیمت است و همواره این انتقاد مطرح شده است که به دلیل دو طرفه نبودن بازار امکان کسب بازده در دوره قابل توجهی از سال فراهم نیست.
گفتگو
افزایش ۲۵درصدی فروش شدوص
محمد نیرومند قوچانی نژاد ثانی، عضو هیات مدیره شرکت دوده صنعتی پارس در گفتگو با هفته نامه اطلاعات بورس به موضوع تجدید ارزیابی دارایی اشاره کرد و عنوان داشت: تجدید ارزیابی صورت گرفته عمدتا از محل دارایی‌ها بوده است، دارایی‌هایی که عمدتا زمین هستند، زمین دفتر مرکزی و زمین کارخانه که ارزش دفتری مجددا کارشنایی شده و قیمت‌های جدید محاسبه شده نسبت به قیمت قبلی این درصد افزایش سرمایه را تشکیل می‌دهد. همچنین در بخش دیگری از سخنان خود به موضوع صادرات اشاره کرد و گفت: تاکنون و در سال جاری که حدودا ۹ماه از ابتدای سال می‌گذرد، به تعداد ۷شرکت صادرات داشته‌ایم، کشورهایی همچون ترکیه، پاکستان، هند، کنیا، آفریقای جنوبی، آلمان که تقریبا این تعداد از کشورها را ساپورت کرده‌ایم. همچنین تقاضای صادراتی بالایی داریم اما با توجه به ظرفیت تولیدی معمولا بخشی که مازاد باشد را برای صادرات اختصاص می‌دهیم و اولویت تامین صنایع داخلی زنجیره لاستیک سازی و قطعه سازی خودرو است که در نهایت مازاد به سمت صادرات می‌رود.
ضرورت سواد مالی برای رفاه اقتصادی
سواد مالی معقوله گسترده‌ای است که مفاهیمی مثل مدیریت ثروت، مدیریت درآمدها، مدیریت هزینه‌ها، بودجه بندی و آشنایی با اعتبارات و به طور مشخص سرمایه‌گذاری را پوشش می‌دهد. بر همین اساس شاهین احمدی، مدیرعامل کارگزاری نماد شاهدان در گفت‌وگویی با هفته‌نامه اطلاعات بورس به بررسی این مهم در اقتصاد و بازار سرمایه ایران پرداخت. همچنین وی شرایط کلی بازار سرمایه و کارگزاری‌ها و چالش‌های آنها را واکاوی کرد.