به گزارش صدای بورس، افزایش قیمت خوراک پالایشگاه‌ها و شرکت‌های پتروشیمی موضوع بودجه سال جاری به مدت ده ماه بود که مسکوت مانده بود و در حالی که بودجه ۱۴۰۳ در شرف نهایی شدن است، وزیر نفت به صورت محرمانه حدود ده روز پیش نحوه محاسبات قیمت خوراک را به این گروه‌ها ابلاغ کرد ولی در ابلاغ نرخ‌های جدید حرفه‌ای عمل نکرد و همین موضوع شفافیت بازار را به خطر انداخت و به یک باره با افشای اطلاعات شرکت‌های پالایشی میزان فروش برای سهام این گروه به شدت افزایش یافت به طوری که در مدت سه روز بورس تهران بیش از دو درصد افت شاخص را تجربه کرد، حال آن که تلاش‌های زیادی برای بازگشت آن ایجاد شده بود.
کارشناسان بازار می‌گویند: شیوه اطلاع‌رسانی خبر قیمت خوراک برای مجتمع‌های پالایشی یکی از ضعف‌های آشکار سازمان بورس بود که باعث شد سهام این گروه‌ها تحت تاثیر این اخبار قرار بگیرد، به طوری که ترسی که شکست این دیوار صوتی برای سهامداران ایجاد کرد، بیش از اثرات واقعی آن است.
انتشار به موقع یا بدموقع؟
طی یک هفته شاخص گروه شرکت‌های پالایشی در بازار سهام در حدود ۷ درصد کاهش یافت و این افت در کل بازار اثر گذاشت. با این حال تحلیل‌های متفاوتی از این موضوع در میان سهامداران وجود دارد که جای تامل دارد.
برخی معتقدند رشد مناسب سهم در نتیجه گزارش‌های مناسب ۹ ماهه شرکت‌های پالایشی که آغاز شده و انتشار برخی از این گزارش‌ها که حکایت از سودآوری مناسب این گروه دارد، به برخی التهاب‌های خودساخته در بازار دامن زده است. با توجه به این که افت بازار با اصول بنیادین سهام هماهنگی ندارد و بخشنامه دولت نیز موضوع نگران‌کننده‌ای نیست، این شائبه تقویت شده که برخی به دنبال کاهش ارزش سهم و خرید در قیمت‌های پایین‌تر هستند.
در حال حاضر گزارش عملکرد پاییز شرکت‌های پالایشی حکایت از سودآوری این گروه در مقایسه با مدت مشابه سال قبل دارد. به عنوان مثال سودآوری شپنا در مقایسه با مدت مشابه پارسال ۱۰۷ درصد، شبندر ۳۵۲ درصد، شبریز ۱۵۸ درصد، شاوان ۶ درصد و شراز ۱۸۵ درصد افزایش نشان می‌دهد و تنها شتران با افت ۲۰ درصدی سود روبه‌رو است.
نکته حائز اهمیت در این بین که کمتر به آن توجه شده، ثبات قیمت‌ها تا پایان ۱۴۰۴ معتبر است که این موضوع تکلیف خوراک را لااقل برای یک دوره سه ساله روشن می‌کند با این حال سهامداران به بخش مربوط به کاهش سود ناشی از کاهش قیمت بنزین توجه بیشتری کردند که در این گزارش به بررسی آن می‌پردازیم.
واضح است که به زودی و با انتشار صورت‌های مالی شرکت‌ها، نگرانی‌ها کاهش و سهامداران از صف‌های فروش خارج خواهند شد، اما این نگرانی آنقدر که در بازار پیچید، جدی نبود. وزارت نفت طی بخشنامه‌ای نحوه قیمت‌گذاری نرخ خوراک و فرآورده‌های نفتی و گازی را به گونه‌ای ابلاغ کرده که در عمل نحوه قیمت‌گذاری نفت خام و میعانات گازی نسبت به قبل بدون تغییر می‌ماند. اما قیمت‌گذاری بنزین و گازوییل با سولفور بالا که در راستای افزایش کیفیت این دو محصول بوده با کاهش نرخ روبه‌رو است که تعدیل سود را به همراه خواهد داشت. بر اساس این بخشنامه، مرجع قیمت‌گذاری بنزین از بنزین اکتان ۹۵ سنگاپور به بنزین اکتان ۹۵ فوب خلیج فارس که ارزان‌تر است، تغییر کرده و در بخش‌های خوراک و فرآورده‌ها بجز بنزین تغییر خاصی ایجاد نشده است.
مصوبه چه می‌گوید؟
حال نگاهی به جدول همراه این مصوبه نشان می‌دهد تغییر مبدأ بنزین از سنگاپور به خلیج فارس باعث شده تا کرک بنزین تولیدی در پالایشگاه‌های مختلف اعم از ستاره خلیج فارس، شبندر، شپنا و شتران با کاهش قابل توجهی روبه‌رو شود. بر اساس محاسبات صورت گرفته این افت برای ستاره خلیج فارس ۴۶ درصد، برای شبندر ۶۱ درصد، برای شپنا ۳۴ درصد و برای شتران ۶۶ درصد خواهد بود. با توجه به حجم بالای بنزین در سبد تولیدی ستاره خلیج فارس معادل ۶۲ درصد این شرکت بیشترین تاثیر را از کاهش کرک بنزین خواهد پذیرفت و شپنا کمترین اثرپذیری را در مجموع تجربه می‌کند. لازم به ذکر است، ستاره خلیج فارس در نتیجه این تصمیم با ۳۳ درصد افت، شبندر ۱۲.۲ درصد، شپنا ۶.۶ درصد و شتران با افت ۱۵ درصدی روبه‌رو خواهند شد که نشان می‌دهد بازار در برابر تحلیل وضعیت گروه پالایشی‌ها عجولانه عمل کرده است.
کارشناسان بازار می‌گویند: دولت به جای افزایش قیمت بنزین و سایر حامل‌های انرژی به دنبال پالایشگاه‌ها رفته و قیمت‌گذاری بنزین و گازوییل را تغییر داده تا این محصولات را با قیمت‌های پایین‌تری خریداری کند و در عوض سعی کرده با ثابت نگه داشتن نرخ خوراک برای یک دوره سه ساله یارانه‌ای در اختیار تولید قرار دهد و نفت خام سبک و سنگین را با تخفیف‌های ۵ و ۶ دلاری در اختیار تولیدکنندگان قرار دهد، با این حال کاهش کرک اسپرد بنزین به دلیل افزایش هزینه تمام شده برای تولیدکنندگان می‌تواند سود این مجتمع‌ها را کاهش دهد و البته زیان‌آور هم نباشد؛ از سوی دیگر باعث ورود بنزین باکیفیت‌تر به چرخه مصرف شود.
برخی سهامداران پالایشی در گفت‌وگو با «اطلاعات بورس» با بیان این که دولت با تصمیمات بدی که از گذشته تاکنون گرفته جامعه را حساس کرده، می‌گویند: این مصوبه در مجموع مصوبه خطرناکی برای بازار نیست و می‌تواند با اندکی خلاقیت توسط شرکت‌های تولیدکننده زمینه مناسبی برای تولید محصول با کیفیت بالاتر ایجاد کند و به علاوه اثرگذاری آن روی همه بنگاه‌ها مساوی نیست، بنابراین دلایل زیادی برای تعدیل هیجانات وجود دارد، اما جامعه به دلیل نگرانی‌ها از تصمیمات دولتی همیشه واکنش نشان می‌دهد و جایی که پای سرمایه‌گذاری و منافع مالی در میان باشد، این هیجانات بیشتر خواهد شد.
نکته دیگر آن که هر قدر کیفیت بنزین تولیدی افزایش یابد تاثیرپذیری آن از این مصوبه نیز کاهش می‌یابد و این باعث می‌شود تولید محصول باکیفیت بالاتر در دستور کار قرار بگیرد، چراکه شرکت‌های پالایشی با استفاده از مزایای اندکی که برای آنها فراهم می‌شود و با ارتقای کیفی محصول خود میزان تاثیرات منفی مصوبه را کاهش خواهند داد.
برخی از فعالان بازار اما معتقدند نباید این مصوبه در این مرحله حساس که گزارش شرکت‌های پالایشی منتشر می‌شوند، رسانه‌ای می‌شد، چراکه با تحت الشعاع قرار دادن گزارش‌های مثبت باعث کاهش ارزش سهم می‌شود که البته این موضوع توسط برخی مطلوب سنجیده می‌شود. در مقابل عده‌ای معتقدند زمان مناسبی برای این موضوع بود که انتشار گزارش‌های آتی بتواند بخشی از زهر ماجرا را کم کند، اما آن چه مشخص است دلال‌ها نیز منتظرند تا ماهی خود را از این آب گل آلود بگیرند و با افت ارزش سهام به آن ورود کنند.
همچنین بررسی کدال و اطلاعیه‌های رسمی نشان می‌دهد تا لحظه تنظیم این گزارش مدیران پالایشی واکنش رسمی به این اتفاق نشان ندادند و به نظر می‌رسد به استقبال آن رفتند.
- حمزه بهادیوند چگینی - روزنـامه‌نـگار
- شماره ۵۲۹ هفته نامه اطلاعات بورس