به گزارش صدای بورس، صندوق‌های سرمایه‌گذاری از مناسب‌ترین ابزارهای موجود در بازار سرمایه هستند که زمینه حضور و فعالیت تازه واردان و ناآشنایان به بورس را آسان‌تر و مطمئن‌تر می‌کنند. همچنین صندوق‌های سرمایه‌گذاری با توجه به تنوع و مدیریت فعالی که دارند بازدهی بهتری نسبت به دیگر ابزارها و دارایی‌ها داشته‌اند. بر این اساس به تازگی سازمان بورس و اوراق بهادار صندوق جدیدی با عنوان صندوق بازنشستگی تکمیلی را وارد بازار کرده تا راهی برای ورود عموم جامعه به بازار سرمایه و مشارکت در این بازار فراهم کند.
تامین آتیه سرمایه‌گذاران در بازنشستگی
صندوق سرمایه‌گذاری بازنشستگی تکمیلی از انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری هستند که اخیرا سازمان بورس و اوراق بهادار مجوز فعالیت آنها را صادر کرده است. درواقع این صندوق‌ها در تلاش هستند که وجوه دریافتی از سرمایه‌گذاران را در قالب صندوق‌های سرمایه‌گذاری بورسی در اوراق بهادار سرمایه‌گذاری کنند.
درواقع به طور کلی صندوق‌های بازنشستگی نوعی صندوق سرمایه‌گذاری هستند که توسط یک یا چند کارفرما با جمع آوری منابع مالی از کارمندان تاسیس می‌شود. صندوق‌های بازنشستگی با سرمایه‌گذاری مبلغی در طول سالیان به سوددهی رسیده و سرمایه‌ای برای دوران بازنشستگی کارکنان یک نهاد ایجاد می‌کنند تا در زمان خروج کارکنان از محل خدمت، این سرمایه پشتوانه‌ای مالی برای آنها باشد. همچنین سرمایه‌گذاری اصولی و مداوم برای تامین آتیه سرمایه‌گذاران در دوران بازنشستگی از اهداف این صندوق‌هاست.
روش فعالیت این صندوق‌ها به سه شکل صندوق سهامی، شاخصی یا صندوق در صندوق است که سرمایه‌گذاران با تحقیق و شناختن مزایا و معایب هر یک، می‌توانند در این صندوق‌های بورسی سرمایه‌گذاری کرده و ارزش اندوخته خود را در برابر عواملی مانند تورم و کاهش ارزش پول ملی، حفظ کنند. همچنین در صندوق‌های بازنشستگی تکمیلی، مدیریت ریسک از اهمیت بالایی برخوردار است.
صندوق بازنشستگی تکمیلی سهامی با سرمایه‌گذاری در سهام، بازه بالاتری را نسبت به سایر صندوق‌های بازنشستگی تکمیلی ارائه می‌دهد که ریسک سرمایه‌گذاری در این صندوق بیشتر است. صندوق بازنشستگی تکمیلی شاخصی هم با سرمایه‌گذاری در سهم‌های تاثیرگذار در شاخص، بازدهی مشابه بازار را ارائه می‌دهد. ریسک سرمایه‌گذاری این صندوق اما از سرمایه‌گذاری در صندوق بازنشستگی تکمیلی سهامی کمتر است. نوع آخر هم صندوق بازنشستگی تکمیلی صندوق در صندوق است. این صندوق با سرمایه‌گذاری در دیگر صندوق‌های سرمایه‌گذاری، دارایی‌های متنوعی را در سبد سرمایه‌گذاری خود دارد و بر این اساس ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهد.
ارزش مبنای واحدهای سرمایه‌گذاری این صندوق‌ها ۱۰ هزار ریال است که واحدهای سرمایه‌گذاری این صندوق‌ها سه نوع هستند. نوع اول، واحدهایی است که طبق اعلام کارفرما، به نام کارفرما و با پرداخت معادل یا درصدی از مبلغ صدور واحدهای سرمایه‌گذاری عادی نوع دوم صادر می‌شود. نوع دوم، واحدهایی است که طبق اعلام کارفرما به نام نیروی کار صادر می‌شود و نوع سوم واحدهایی هستند که سایر سرمایه‌گذاران، وفق رویۀ پذیره‌نویسی صدور و ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری، با رعایت مقررات مندرج در اساسنامه و امیدنامه صندوق، در زمان پذیره‌نویسی یا در زمان فعالیت صندوق می‌توانند اقدام به خرید آن کنند. حداکثر واحدهای قابل صدور نوع سوم نیز ۲۰ درصد حداکثر تعداد واحدهای این صندوق‌هاست.
نکته دیگر درمورد هر صندوق سرمایه‌گذاری ترکیب دارایی آن است. همانطور که ذکر شد حفظ ارزش سرمایه صندوق در برابر تورم از نکات مهم در سرمایه‌گذاری در صندوق‌هاست. همچنین صندوق سرمایه‌گذاری مناسب و مطلوب باید نسبت به کلاس‌های دارایی دیگر مانند مسکن، طلا، شاخص کل بورس و دلار بازدهی بالاتری را کسب کند. همچنین واحدهای صندوق بازنشستگی تکمیلی همگی از نوع صدور و ابطالی است یعنی اگر قرار بر درخواست ابطال واحدهای عادی نوع اول یا نوع سوم باشد، معادل قیمت ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری پس از کسر کارمزد ابطال به حساب سرمایه‌گذار، نیروی انسانی یا کارفرما واریز می‌شود. واحد نوع دوم هم تنها با تایید کارفرما امکان ابطال دارد.
بازدهی مناسب در بلند مدت، کاهش ریسک سرمایه‌گذاری، تنوع دارایی‌ها، بازه زمانی طولانی سرمایه‌گذاری و نبود امکان برداشت زود هنگام از مهمترین ویژگی‌های این صندوق‌هاست. بر همین اساس هم بسیاری از کارشناسان بازار سرمایه این صندوق‌ها را دارای مزایای متعددی از دید کارفرما، کارمندان و بازار سرمایه می‌دانند. به این صورت که با توجه به عملکرد غیر شفاف و مبهم صندوق‌های بازنشستگی سنتی در کشور که در مواردی موجب از بین رفتن سرمایه بسیاری از بازنشستگان و مستمری بگیران شده است، نقطه قوت این صندوق‌ها، عملکرد شفاف صندوق‌های بازنشستگی تکمیلی در انجام معاملات و خرید و فروش دارایی‌های این صندوق‌هاست، به گونه‌ای که عملکرد و کارنامه سرمایه‌گذاری مدیران این صندوق‌ها از طریق سایت این صندوق‌ها به سهولت و سرعت در معرض دید و قضاوت دارندگان این واحدها قرار می‌گیرد و مدیران این صندوق‌ها باید در قبال عملکرد خود پاسخگو باشند.
یک تیر و چند نشان با صندوق کاریز
بر همین مبنا طبق گفته‌های اخیر رییس اداره امور صندوق‌های سرمایه‌گذاری سازمان بورس و اوراق بهادار، از ابتدای سال ۱۴۰۲ تا انتهای آذر ماه، مجوز فعالیت ۵۱ صندوق سرمایه‌گذاری در اختیار ۴۲ نهاد مالی مختلف قرار گرفته است که یک مجوز فعالیت صندوق بازنشستگی تکمیلی و چهار مجوز موافقت اصولی صندوق بازنشستگی تکمیلی صادر شده است. صندوق بازنشستگی آتیه مفید اولین صندوق بازنشستگی پذیره نویسی شده بوده است. همچنین شرکت‌هایی مانند تامین سرمایه خلیج فارس هم اخیرا موفق به اخذ مجوز تاسیس صندوق سرمایه‌گذاری بازنشستگی تکمیلی شده‌اند.
به تازگی هم گروه مالی کاریزما توانسته مجوز صندوق بازنشستگی تکمیلی کاریز را از سازمان بورس دریافت کند که پذیره نویسی آن هم شروع شده است.
درواقع صندوق کاریز جدیدترین صندوق بازنشستگی تکمیلی است که وارد بازار سرمایه شده است. صندوق بازنشستگی تکمیلی کاریز مزیت بزرگی نسبت به صندوق‌ها و روش‌های سرمایه‌گذاری مشابه دارد و آن هم اینکه همه سرمایه‌گذاران صندوق بازنشستگی تکمیلی کاریز تحت پوشش‌های بیمه زندگی کاریزما یعنی بیمه‌های فوت، حادثه و از کار افتادگی قرار می‌گیرند. در صندوق بازنشستگی تکمیلی کاریز سرمایه‌گذار می‌تواند مبلغی که قصد دریافت آن را در دوران بازنشستگی دارد، به صورت یکجا یا مستمری دریافت کند. در روش دریافت مستمری، میزان مستمری کاملا وابستـه مجموع سرمایه پایان دوره خواهد بود که این عدد نیز تحت تاثیر مبالغ پرداختی فرد در طول دوران حضور در صندوق و بازدهی کسب‌شده در پایان دوران سرمایه‌گذاری خواهد بود.
همانطور که گفته شد صندوق‌های بازنشستگی تکمیلی از نوع صدور و ابطالی بوده و نحوه پذیره نویسی آنها با صندوق‌های ETF متفاوت هستند، بنابراین برای سرمایه‌گذاری در صندوق بازنشستگی کاریز هم می‌توان به صورت اینترنتی وارد سایت کاریزما شده، در قسمت ثبت نام در پذیره نویسی اطلاعات شخصی را تکمیل کرده و مراحل سرمایه‌گذاری در این صندوق را طی کنند.
شفافیت بیشتر نسبت به دیگر صندوق‌های بازنشستگی
رئیس مرکز نظارت بر صندوق‌های سرمایه‌گذاری سازمان بورس و اوراق بهادار نیز در گفت‌وگو با هفته‌نامه اطلاعات بورس درمورد صندوق‌های بازنشستگی تکمیلی گفت: کارکرد صندوق بازنشستگی تکمیلی که در مرداد ماه مصوب هیات مدیره و ابلاغ شد، به این شکل است که به طور عمده منابع صندوق سرمایه‌گذاری در سهام از طریق کارفرما و نیروی کار تشکیل و سرمایه‌گذاری می‌شود.
علی‌اکبر ایرانشاهی افزود: نگاه این صندوق‌ها بلند مدت است و با توجه به اینکه در گذشته بازار سرمایه نشان داده که عملکرد و بازدهی قابل توجهی نسبت به بازارهای موازی خود داشته و بهتر عمل کرده است، منابع پایداری به این صندوق تزریق می‌شود. به این معنا که صندوق‌های سرمایه‌گذاری با عقبه ۱۴ ساله هم عملکرد قابل قبولی داشتند و پیش بینی می‌شود که در بلند مدت این صندوق‌های بازنشستگی بتوانند بازدهی خوبی را برای سرمایه‌گذاران خود که به طور عمده تبدیل به بازنشسته شده‌اند و دیگر نیروی کار نیستند، داشته باشند. این صندوق‌ها منابع قابل توجهی به آنها داده و بازنشسته‌های توانمندی در آینده خواهیم داشت. وی ادامه داد: به نوعی می‌توان این صندوق‌ها را به نهالی که تازه کاشته می‌شود، تشبیه کرد. ولی این نهال قرار است به درختی تنومند تبدیل شود که ثمرات خوبی را در آینده خواهد داشت.
ایرانشاهی با اشاره به مزایای صندوق‌های بازنشستگی تکمیلی اضافه کرد: در بین مزایای فرعی بازار سرمایه مهمترین مزیتی که وجود دارد، این است که منابع پایدار و با ثباتی همواره از طریق این صندوق‌ها به بازار تزریق می‌شود. موضوع مهمتر این است سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها، سرمایه‌گذاری بلند مدت است که این نوع سرمایه‌گذاری را تبلیغ کرده و توسعه می‌دهند. همچنین برای افق دید سرمایه‌گذاری سعی می‌کنند، افق دید بلند مدت‌تری را نشان دهند.
رئیس مرکز نظارت بر صندوق‌های سرمایه‌گذاری سازمان بورس و اوراق بهادار توضیح داد: مجوز فعالیت یک صندوق سرمایه گذاری بازنشستگی تا به حال صادر شده است، یک صندوق هم در مرحله پذیره نویسی است.
صندوق دیگری هم مراحل ثبت آن نزد مراجع ثبت شرکت‌ها در حال پیش بردن است. البته تقاضاهای دیگری هم وجود دارد و احتمالا در روزهای آینده موافقت اصولی یک صندوق دیگر هم صادر خواهد شد.
او درمورد دارایی تحت مدیریت این صندوق‌ها افزود: در حال حاضر این صندوق‌ها ابزار جدیدی هستند که امسال مجوز گرفته و کارهای آنها در حال انجام شدن است. بنابراین در حال حاضر نباید روی این منابع خیلی تاکید کنیم چون قرار است که منابع آرام آرام به آنها تزریق شود. برای مثال در سال‌های آینده اعداد قابل توجهی جذب این صندوق‌ها خواهد شد.
اما نکته‌ای که وجود دارد این است که مجوز فعالت آنها منوط به این است که ۵۰۰ میلیارد تومان منابع همان ابتدا به صندوق تزریق شود. یعنی برای مثال اولین صندوقی که به آن مجوز فعالیت داده شده است، ۵۰۰ میلیارد تومان منابع دارد. صندوق‌های دیگر هم تا بعد از عید ۵۰۰ میلیارد تومان حداقل خواهند داشت و پس از آن هم منابعی به آنها تزریق می‌شود تا فعالیتشان ادامه داشته باشد.
ایرانشاهی در پایان تاکید کرد: در راستای مزایای صندوق‌های بازنشستگی این نکته باید ذکر شود شاید یکی از دلایلی که صندوق‌های بازنشستگی تا به حال در کشور موفق نبودند، این بوده است که شفافیت به صورت کامل اتفاق نمی‌افتاده است موضوع دوم هم اینکه به نظر می‌رسد صندوق‌های بازنشستگی وارد سرمایه‌گذاری‌ها با هدفی غیر از هدف کنترل و اعمال نفوذ می‌شدند. یعنی اینجا صندوق‌های بازنشستگی متولی خاصی ندارند.
اما در صندوق‌های بازنشستگی تکمیلی بورس شفافیت وجود دارد. یعنی NAV روزانه محاسبه می‌شود، بازدهی آن مشخص بوده و اعلام می‌شود. همچنین سرمایه‌گذاری با هدف طولانی مدت است و هدف دیگری وجود ندارد و نکته دیگر اینکه نظارتی است که توسط ارکان این صندوق و سازمان بورس و صاحبان صندوق‌ها انجام می‌شود که صندوق را به سمتی می‌برد که موفقیت آن را به نوعی تضمین کند.
- نگین عظیمی - خبرنگار
- شماره ۵۳۳ هفته نامه اطلاعات بورس