به گزارش صدای بورس، صنعت سیمان یکی از صنایع کلیدی در توسعه اقتصادی است و نقش بسزایی در توسعه زیرساخت کشور ایفا می‌کند. از ترکیب مصالح آهکی، رس و اکسیدهای معدنی در دمای بالا در کوره، کلینکر تولید می‌شود و با اضافه نمودن مقداری سنگ گچ به کلینکر خروجی، سیمان تولید می‌شود.
صنعت سیمان، یکی از صنایع شناخته‌شده در بازار سرمایه ایران است و بعد از صنعت نفت، پتروشیمی و فولاد، صنعت سیمان از مهمترین صنایع تولیدی به شمار می‌آید که ۲ درصد از سهم تولید ناخالص داخلی کشور را به خود اختصاص داده است. ظرفیت اسمی شرکت‌ها و کارخانه‌های سیمانی کشور ۹۰ میلیون تن برآورد می‌شود و این در حالی است که به دلیل محدودیت‌های صادرات، فقط کشورهای حوزه CIS ازجمله مقاصد مهم و اصلی برای صادرات کلینکر ایران به شمار می‌آیند، در نتیجه شرکت‌های تولیدکننده با مازاد کلینکر مواجه هستند و از این میزان مازاد برای جبران تولید در فصل زمستان استفاده می‌کنند. در ایران ۷۸ کارخانه تولید سیمان فعال هستند. بیش از ۳۵ شرکت سیمانی در بازار سرمایه حضور دارند که ظرفیت اسمی این شرکت‌ها مجموعاً حدود ۶۰ میلیون تن است که ۶۸ درصد ظرفیت اسمی تولید سیمان کشور را تشکیل می‌دهد. ارزش بازار شرکت‌های تولیدکننده سیمان که در بورس معامله می‌شوند، بدون در نظر گرفتن هلدینگ‌ها، مجموعاً بالغ بر ۱۶۶ هزار میلیارد تومان است. با در نظر گرفتن هلدینگ‌های سیمانی، مجموع ارزش بازار شرکت‌های سیمانی بازار سرمایه به مبلغ ۲۲۶ هزار میلیارد تومان افزایش خواهد یافت.
بزرگترین ظرفیت اسمی تولید سیمان در بازار سرمایه را ۵ شرکت سیمان تهران، سیمان سپاهان، سیمان آبیک، سیمان ساوه و سیمان خوزستان دارا هستند و سه شرکت سیمان لارستان، سیمان سفید نی‌ریز و سیمان ساروج بوشهر نیز از کوچکترین شرکت‌های سیمانی بازار سرمایه هستند. ارزش جایگزینی شرکت‌های سیمانی به عوامل مختلفی بستگی دارد اما به‌طور کلی و با فرض ارزش جایگزینی ۱۰۰ دلار به ازای هر تن سیمان و دلار ۶۲ هزار تومانی، مجموع ارزش جایگزینی شرکت‌های سیمانی بازار سرمایه به رقم ۳۶۸ هزار میلیارد تومان می‌رسد که با توجه به ارزش بازار ۱۶۶ هزار میلیارد تومانی این شرکت‌ها، درصد ارزش بازار به ارزش جایگزینی آنها حدود ۴۵ درصد است.
کمترین ارزش بازار به ارزش جایگزینی شرکت‌ها مربوط به ۳ شرکت سیمان باقران، سیمان دورود و سیمان مجد خواف به ترتیب با ۱۳، ۱۷ و ۱۸ درصد و بیشترین نیز مربوط به ۳ شرکت سیمان فارس، ساروج بوشهر و دشتستان با ۱۳۱، ۱۳۲ و ۱۹۰ درصد است.
باید توجه داشت که ارزش جایگزینی به‌تنهایی نمی‌تواند معیار مناسبی برای ارزش‌گذاری و تصمیم‌گیری در خصوص سرمایه‌گذاری در شرکت‌ها باشد و موارد دیگری همچون روند سودآوری، روند تقسیم سود و ارزش زمین‌ها و دارایی‌های شرکت‌ها نیز باید مورد توجه باشد.
از نکات قابل توجه برای سرمایه‌گذاری در این صنعت آن است که تعدادی از شرکت‌های سیمانی که سهم‌شان در بورس معامله می‌شود، در شرکت‌های سیمانی دیگر سرمایه‌گذاری کرده‌اند که بالاترین ارزش روز سرمایه‌گذاری‌ها مربوط به سیمان تهران، سیمان کرمان، سیمان داراب، سیمان سپاهان و سیمان شمال با ارزش روز ۴.۶، ۲.۸، ۲.۴، ۱.۸ و ۱.۴ هزار میلیارد تومان است.
بررسی گزارش ماهانه شرکت‌های سیمانی در دوره منتهی به ۲۹ اسفند سال ۱۴۰۲، با توجه به تفاوت در سال مالی شرکت‌ها که آمار منتهی به ۲۹ اسفند ۱۴۰۲ از ۲ الی ۶ ماهه متغیر است، میزان تولید این شرکت‌ها مجموعاً ۳۳.۴ میلیون تن سیمان بوده است که نسبت به تولید ۳۰.۴ میلیون تنی در دوره مشابه سال ۱۴۰۱، میزان تولید با افزایش ۱۰ درصدی همراه بوده است.
شرکت‌های سیمان بجنورد، ارومیه و آبیک با رشد ۳۸، ۲۱ و ۲۰ درصدی بیشترین میزان رشد تولید در دوره ۱۲ ماهه ۱۴۰۲ نسبت به ۱۴۰۱ را داشته‌اند و بیشترین میزان افت تولید نیز مربوط به سه شرکت سیمان باقران، خوزستان و دورود با افت تولید ۹، ۱۷ و ۲۰ درصدی است.
صنعت سیمان در فصل تابستان با بحران قطعی برق و در فصل سرما با محدودیت گاز مواجه است، از این‌رو می‌توان گفت در سال ۱۴۰۲ مازاد کلینکر به کمک تولیدکنندگان آمد تا میزان تولید و فروش در مدت ۱۲ ماهه سال۱۴۰۲ نسبت به سال‌گذشته با رشد همراه باشد.
در ماه پایانی سال و با آغاز سال جدید، شروع ساخت‌وسازها هرچند اندک موجب افزایش استفاده از این ماده‌معدنی می‌شود که افزایش قیمت را در سال‌جدید به همراه دارد و از این‌رو میزان تقاضا برای سیمان در آخرین ماه سال نسبت به ماه‌های پیش از آن افزایش می‌یابد.
صنعت سیمان ۱۴ درصد مصرف انرژی صنایع و ۳ درصد مصرف انرژی کل کشور را به خود اختصاص داده است. انرژی مصرفی در صنعت سیمان به دو صورت نیروی الکتریکی و حرارتی است که حدود ۲۰ درصد از سبد انرژی صنعت سیمان مربوط به انرژی الکتریکی و حدود ۸۰ درصد آن مربوط به انرژی حاصل از سوخت‌های فسیلی نظیر مازوت و گاز است. پس از آنکه دولت برابری قیمت مازوت با گاز طبیعی را برای سیمانی‌ها مصوب کرد، مشکل قطع برق و توقف تولید از عمده‌ترین مشکلات در این صنعت است.
بر اساس گزارش ماهانه منتشر شده از شرکت‌های سیمانی بورسی، در دوره منتهی به ۲۹ اسفند سال ۱۴۰۲، شرکت‌های سیمانی مجموعاً مبلغ ۵،۵۰۰ میلیارد تومان مصرف برق، گاز سوخت و مازوت داشته‌اند که از این میزان، ۱۷ درصد مصرف مربوط به برق، ۵۹ درصد گاز سوخت و ۲۴ درصد مازوت بوده است. میزان مصرف انرژی در این شرکت‌ها در دوره منتهی به ۲۹ اسفند سال ۱۴۰۱، مجموعاً مبلغ ۲،۹۰۰ میلیارد تومان بوده است که طی سال ۱۴۰۲ با رشد چشمگیر ۸۸ درصدی همراه بوده است. برای تولید هر تن سیمان به حدود ۱۱۰ کیلووات ساعت برق و حدود ۱۰۵ متر مکعب گاز و یا ۱۰۰ لیتر مازوت نیاز است.
عمده مصرف برق مربوط به تولید سیمان از کلینکر و عمده مصرف سوخت مربوط به تولید کلینکر است. با توجه به افزایش نرخ برق شرکت‌ها به‌نظر می‌رسد که در سال ۱۴۰۳ نرخ برق صنایع سیمانی نیز نسبت به سال گذشته افزایش یابد اما باید در نظر داشت که صنعت سیمان قابلیت انتقال هزینه‌های خود به مصرف‌کننده نهایی را دارد و با افزایش نرخ محصولات می‌تواند هزینه‌های خود را جبران کند.
چالش محدودیت‌های گاز از سویی و نبود توانایی مالی برای خرید مازوت از سوی دیگر باعث شده تا صنعت سیمان شرایط دشواری را تجربه کند.
در سال ۱۴۰۲ صنعت سیمان با وجود تمام مشکلات همچون محدودیت گاز و برق و چالش‌های صادرات و نقدینگی توانست که ۱۴.۲ درصد افزایش را در میزان معاملات خود به ثبت برساند.
با توجه به سیاست‌های کشور در دهه‌های گذشته اعم از توسعه پروژه‌های عمرانی بزرگ مانند ساخت‌وساز، سدسازی و پروژه مسکن مهر و همچنین چشم‌انداز افق ۱۴۰۴ کشور مبنی بر رشد اقتصادی سالانه ۸ درصدی، اعطای گسترده مجوز به واحدهای تولید سیمان انجام شده است، به‌طوری که پیش‌بینی می‌شود با توجه به مجوزهای صادر شده برای کارخانه‌های سیمان، ظرفیت اسمی تولید سیمان کشور در سال ۱۴۰۴ به حدود ۱۰۰ میلیون تن برسد.
شماره ۵۳۶ هفته نامه اطلاعات بورس