به گزارش صدای بورس،یکی از مهم‌ترین مزایای عنوان شده برای عرضه‌های اولیه، تأمین سرمایه برای راه‌اندازی کسب‌وکاری جدید یا توسعه و رشد یک کسب‌وکار قدیمی است. عرضه‌های اولیه تا سال‌ها همواره باعث اشتیاق سرمایه‌گذاران برای ورود به بازار سرمایه بوده چرا که سهامداران خود را با سودهای نسبی راضی می‌کردند، رضایتی که در نتیجه آن پویایی و رونق مداومی وجود داشته است اما بررسی عرضه‌های اولیه در سال‌های اخیر نشان دهنده کاهش بازدهی IPOها و بالطبع بی میلی سرمایه‌گذاران برای خرید این عرضه‌هاست، شریط فعلی به شکلی پیش رفته که بسیاری از فعالان و کارشناسان بازار، عرضه‌های اولیه در این شرایط را نامناسب دانسته و با استناد به اینکه این مهم عاملی برای خروج پول بیشتر از بازار سرمایه است اصرار به توقف عرضه‌های اولیه دارند.
موضوعی که همزمان با انتخاب قادر معصومی خانقاه به عنوان مدیر نظارت بر بورس‌های سازمان بورس و اوراق بهادار، لغو شد تا نشان دهد اعتراض سهامداران به گوش مدیران ساختمان شیشه ای مطهری می‌رسد و گویی مدیر نظارت بر بورس‌ها هم با بسیاری از فعالان بازار هم عقیده است لغو عرضه ای که تا لحظه انتشار این گزارش همچنان ادامه دارد. معصومی خانقاه این تصمیم را در راستای حمایت از بازار سرمایه با توجه به شرایط زمانی آن اعلام کرده است. با این حال نگاهی به آمار نشان می‌دهد در سال گذشته، ۲۰ شرکت عرضه اولیه شده که بازدهی آنها از ابتدا تا کنون (اول اردیبهشت ماه ۱۴۰۳) متفاوت و از -۲۴ تا +۳۰۲ درصد بوده است.
بررسی بازدهی عرضه‌های اولیه سال گذشته نشان می‌دهد از ۲۰ سهمی که در سال ۱۴۰۲ عرضه اولیه شد تنها ۴ نماد بازدهی بالای ۱۰۰ درصدی و ۳ سهم بازدهی بین ۵۰ تا ۱۰۰ درصدی داشته‌اند همچنین ۹ سهم بازدهی زیر ۵۰ درصد به سهامداران خود داده و ۴ سهم نیز سهامداران خود را ناامید کرده‌اند.
وضعیت عرضه‌های اولیه در سال ۱۴۰۳
طبق برنامه اعلامی، ۱۵ شرکت در سال جاری عرضه خواهند شد که البته برخی از این شرکت‌ها در سال ۱۴۰۲ معارفه و درج نماد شده‌اند.
به این ترتیب در سال ۱۴۰۳ با توجه به اطلاعات موجود باید ۱۵ شرکت عرضه اولیه شوند، همچنین و با توجه به تداوم لغو عرضه اولیه‌ها باید دید چه زمانی عرضه این شرکت‌ها صورت می‌گیرد و شرکت‌های دیگری معرفی و عرضه خواهند شد یا خیر!؟ طبق مادۀ ۳۴ دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران “عرضۀ سهام پذیرفته شده در بورس باید حداقل ۵ روز و حداکثر ۶ ماه پس از تاریخ درج در فهرست نرخ‌های بورس انجام شود. در صورت عدم عرضۀ سهام ظرف مدت مذکور، پذیرش آن در بورس لغو شده و پذیرش مجدد آن منوط به طی فرآیند پذیرش خواهد بود. ”
عرضه، همچنان لغو
مدیر نظارت بر بورس‌های سازمان بورس و اوراق بهادار در رابطه با از سرگیری عرضه‌های اولیه در سال جاری گفت: تا زمانی که شرایط بازار سرمایه مساعد نشود عرضه‌ای صورت نخواهد گرفت.
قادر معصومی خانقاه همچنین در رابطه با ماده ۳۴ و لزوم عرضه نمادها تا ۶ ماه بعد از درج افزود: در این زمینه به بورس و فرابورس اطلاع داده‌ایم. در صورت نیاز تمدید مهلت خواهیم داشت و هروقت شرایط بازار مناسب بود و کشش عرضه اولیه را داشت به ترتیب برای عرضه اقدام خواهد شد. وی دلیل این تصمیم را خروج بیشتر نقدینگی در شرایط نا مساعد و بازگشت قیمت عرضه‌های اولیه به نرخ‌های روز اول و حتی پایین‌تر از آن عنوان کرد و این اقدام را در جهت حمایت از بازار و سهامداران دانست و افزود: باید بازار کشش کافی برای عرضه‌ها اولیه را داشته باشد و نقدینگی جدید وارد بازار سرمایه شود تا IPOها از سر گرفته شوند.
تضمین و تعهد لازمه رشد عرضه‌های اولیه
ابولقاسم آقادوست، کارشناس بازار سرمایه در رابطه با IPOها گفت: عرضه‌های اولیه در دو سال اخیر وضعیت خوبی نداشتند و در بازار سرمایه به نوعی پول را خارج کردند اما به میزانی که پول از آن خارج کرده سود برای بازار سهام نداشته است. تا مدت‌ها عرضه‌های اولیه باعث رونق در بازار سرمایه می‌شد، مردم با خرید آن سود می‌کردند و بسیار مشتاق ورود عرضه‌های اولیه جدید بودند اما در حال حاضر مدتی است که هرچه IPO وارد بازار سهام می‌شود بسیار سریع متعادل شده و پس از آن نیز هیچ بازار گردانی یا مارکت میکری روی آن انجام نمی‌شود و پس از مدتی به قیمت‌های روز عرضه اولیه خود و یا حتی پایین‌تر از آن می‌رسند به همین دلیل به نظر می‌رسد در حال حاضر بازار سرمایه هیچ اشتیاق و اقبالی به عرضه‌های اولیه ندارد. به طور مثال در همین اواخر سال گذشته "فصبا" پذیره نویسی و با مشکلاتی مواجه شد، قبل از آن نیز "فجهان" بود و... که چندان مورد توجه قرار نگرفتند.
آقادوست در ادامه افزود: از دلایل به وجود آمدن چنین وضعیتی برای IPO ها می‌توان به قیمت گذاری نامناسب اشاره کرد، یعنی قیمت گذاری به گونه‌ای بالا انجام می‌شود که در بازار سهام کشش لازم برای آن وجود ندارد، مساله دیگر این که تنها به چشم تامین مالی به بازار سرمایه نگاه کرده و پول را از بازار خارج می‌کنند و هیچ پولی را داخل بازار نمی‌گذارند تا به وسیله آن از سهم حمایت شود در صورتی که در گذشته به طور مثال در همراه اول و سرمایه گذاری امید در زمان عرضه اولیه خود سهامدار عمده ضمانت کرد تا حداقل شش ماه یا یک سال از قیمت آن دفاع کند و به مردم اطمینان خاطر را می‌دادند اما در حال حاضر اینگونه نیست، سهم را در بازار سرمایه عرضه می‌کنند، پول را از بازار خارج و به راحتی استفاده کرده و سهم را به حال خود رها می‌کنند.
این کارشناس بازار سرمایه معتقد است با توجه به شرایط موجود بازار به نظر می‌رسد تا زمانی که شرایط بازار ساماندهی نشده است نباید عرضه اولیه‌ای به بازار وارد شود زیرا تا زمانی که بازار سهام سامان نیافته و شرایط مساعدی پیدا نکرده است، آوردن عرضه‌های اولیه به بازار سهام به هیچ وجه کار درستی نبوده و اگر تمایل دارند که عرضه اولیه جدیدی در سال جاری وارد بورس کنند حتما باید تعهدات قاطعانه از سهامداران عمده بابت میزان شناوری و حمایت از نماد و ... گرفته شود.
وی در رابطه با عرضه‌های اولیه در سال جاری افزود: به نظر می‌رسد عرضه اولیه امسال نیز همچون سال‌های گذشته انجام شود زیرا مدیران برای رزومه خود تمایل به عرضه‌های اولیه دارند اما به نظر نمی‌رسد این عرضه‌های اولیه نیز موفق شوند زیرا قطعا با همان روش‌های قدیمی عرضه خواهند شد و روش‌های قدیمی نشان داده‌اند که دیگر کارآمد نیستند. تا زمانی که تعهدات لازم جهت بازارگردانی از سهامداران عمده گرفته نشده و همچنین پول از طرف کسی ضمانت نشده باشد نباید اجازه داده شود عرضه اولیه جدیدی اتفاق بیفتد.
- محمدرضا شاهوردیلو - خبرنگار
- شماره ۵۳۸ هفته نامه اطلاعات بورس