با وجود آنکه بورس کالای ایران همواره پیشتاز راه‌اندازی و توسعه ابزارهای مالی و مشتقه در بازار سرمایه ایران بوده است اما مرور برنامه‌های جدید این بورس نشان می‌دهد که بورس کالا در حوزه بازار مالی و مشتقه، قانع نبوده و به زودی شاهد ابزارهای جدیدی در بازار سرمایه خواهیم بود که سبک و سیاق آن‌ها را تنها در بورس‌های جهانی مشاهده می‌کنیم.
مدیر بازار مشتقه و صندوق‌های کالایی بورس کالای ایران در خصوص برنامه های این بورس برای توسعه ابزارهای مشتقه و مالی در سال ۱۴۰۳ گفت: با توجه به ابلاغ قانون تامین مالی تولید و زیرساخت‌ها توسط مجلس شورای اسلامی، اقدامات توسعه ای مختلفی در دستور کار بورس کالای ایران قرار دارد. در همین راستا صندوق‌های چند کالایی بر روی تمامی محصولات در صنایع مختلف کشور راه اندازی خواهد شد. راه اندازی این صندوق ها نه تنها به تامین مالی تولید کمک خواهد کرد بلکه از جذب نقدینگی سرگردان به بخش‌های غیر مولد جلوگیری می کند و به عبارت ساده تر از این مسیر، آحاد مردم در رشد و جهش تولید مشارکت خواهند کرد. همچنین به منظور پوشش ریسک دارندگان واحدهای صندوق های چند کالایی، قراردادهای آتی و اختیار معامله بر روی تمامی صندوق‌های چند کالایی راه اندازی خواهد شد.
امکان فعالیت کدهای سبدگردانی در قراردادهای مشتقه به زودی فراهم می‌شود. به محض ابلاغ مجوزهای لازم از سوی سازمان بورس و اوراق بهادار، امکان فعالیت کدهای معاملاتی سبد با شرایطی که متعاقبا اعلام می‌شود در بازار مشتقه بورس کالا وجود خواهد داشت.
علاوه بر اقدامات ذکر شده در آینده‌ای نزدیک از ابزارهای جدید مشتقه بر روی برخی از دارایی‌های پایه مطابق با استانداردهای جهانی رونمایی خواهد شد.
با توجه به اینکه در سال گذشته شاهد تامین مالی شرکت‌های عرضه‌کننده به میزان ۱۰ هزار میلیارد تومان از طریق انتشار اوراق سلف موازی استاندارد بودیم، به منظور کمک به بخش تولید و صندوق‌های کالایی جهت تامین مالی تولیدکنندگان، هدف بورس کالای ایران در سال جاری تامین مالی ۳۰ همتی از طریق انتشار اوراق سلف موازی استاندارد و اوراق خرید دین کالایی خواهد بود.
بورس کالای ایران با توجه به استقبال گسترده فعالان بازار اختیار معامله از ایجاد امکان استراتژی‌های کاوردکال و انسداد لحظه‌ای دارایی توسط بورس به منظور کاهش ریسک کارگزاران، در نظر دارد امکان استفاده از مزایای تخفیف وجه تضمین را برای فعالان بازار در سایر استراتژی‌های معاملاتی قراردادهای اختیار معامله نیز فراهم کند.
در سال جاری با توجه به ایجاد امکان یکپارچه‌سازی سامانه معاملات قراردادهای مشتقه و گواهی سپرده کالایی، جریان نقدینگی بین بازارهای مالی و مشتقه تسهیل شده و این موضوع باعث ورود منابع مالی و سرمایه‌گذاری جدید در بورس کالا خواهد شد.
با توجه به اینکه جذب نقدینگی صندوق‌های کالایی از زمان راه اندازی این صندوق ها نزدیک به ۴۰ همت بوده است، در سال جاری با اجرای برنامه‌های توسعه ای بازار، پیش بینی می‌شود جذب نقدینگی در این صندوق‌ها به ۱۰۰ همت برسد.
به منظور کاهش هزینه‌های معاملاتی و خواب سرمایه در قراردادهای آتی، قراردادهای کوتاه مدت آتی به منظور پوشش ریسک نوسان روزانه قیمت دارایی بر روی برخی از دارایی‌های پایه به زودی راه اندازی خواهد شد. علاوه بر این با توجه به درخواست مکرر فعالان بازار برای ایجاد صندوق‌های اهرمی و پوششی کالایی، بورس کالای ایران ضمن بررسی موانع موجود، پیگیری‌های لازم را برای کسب مجوزهای مربوطه از سازمان بورس و اوراق بهادار تا حصول نتیجه انجام خواهد داد. در همین راستا در صورت موافقت سازمان با تأسیس این صندوق‌ها، امکان راه اندازی نماد آتی و اختیار معامله نیز بر روی این صندوق‌ها وجود خواهد داشت.
در سال گذشته نزدیک به ۵۰۰ هزار فعال به صورت مستقیم و غیرمستقیم در ابزارهای مالی و مشتقه بورس کالای ایران فعالیت داشتند. در سال جاری با توجه به اقدامات توسعه‌ای بورس کالای ایران و یکپارچه شدن بستر معاملات گواهی سپرده و مشتقه، مدیریت فعال در این بازارها به عنوان برنامه‌های بورس کالای ایران هدف گذاری شده است. قطعا در سال جاری جذاب‌ترین اتفاقات بازار مشتقه و صندوق‌های کالایی در بورس کالا ایران رخ خواهد داد.
رحمان آراسته - مدیر بازار مشتقه و صندوق‌های کالایی بورس کالای ایران
شماره ۵۴۰ هفته نامه اطلاعات بورس