به گزارش صدای بورس، محمد خزائی، سرپرست و عضو هیأت‌مدیره کانون شرکت‌های سرمایه‌گذاری سهام عدالت کشور به بررسی مواردی مانند تاسیس کانون شرکت‌های سرمایه‌گذاری سهام عدالت، چالش‌های کانون، وضعیت نمادهای بسته، تقسیم سود سهام عدالت و... پرداخته که در ادامه می‌خوانید.
* کانون شرکت‌های سرمایه‌گذاری سهام عدالت در راستای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی با فرمان ۸ ماده‌ای مقام معظم رهبری تأسیس شدند.
دقیقا؛ از آغاز فعالیت تاکنون هم خدمات شایسته‌ای را به سهامداران سهام عدالت ارائه کردند. اهم اقداماتی که قانونگذار براساس قانون تعریف کرده و در یک سال گذشته آنها را انجام دادیم و همچنین بیشترین بحثی که داشتیم، رعایت مواد کامل اساسنامه قانون بود که شامل تشکیل ساختار سازمانی، کارگروه‌ها و کمیته‌ها و حضور در جلسات مسائل بااهمیت مجموعه سهام عدالت در زیر کارگروه‌های شورای عالی بورس و جلسات مختلفی که برگزار شد، بود. مانند اینکه بیش از ۹۵ جلسه در جلسه کارگروه بند ۵ مورخ ۹۹/۱۱/۱۳ است که شورای‌عالی بورس با موضوع معرفی افراد در شرکت‌های سرمایه‌پذیر سهام عدالت تدوین کرده بود و کانون به عنوان دبیرخانه بیش از ۲۲۰ نفر افراد مختلف را برای پذیرش مسئولیت در شرکت‌ها شناسایی کرده که از جاهای مختلف معرفی شدند. به این ترتیب تشکیل پرونده داده، در کمیته انتصابات بررسی کرده و به کمیته و کارگروه مدنظر ارجاع داده است. این افراد برای مصاحبه در شرکت‌های مختلف حاضر شدند و نسبت به معرفی افراد در شرکت‌های سرمایه‌پذیر سهام عدالت اقدامات لازم صورت گرفته است. جدا از اینکه بعد از معرفی افراد در شرکت‌های سرمایه‌پذیر برای گزارش ۳، ۶، ۹ماهه و سالانه از این افراد دعوت می‌شود تا در کارگروه گزارش کار بدهند، کانون به نمایندگی از سهامداران سهام عدالت و کارگروه شورای‌عالی بورس در ۴۹ پیش مجامع و مجامع شرکت‌های سرمایه‌پذیر سهام عدالت حضور پیدا کرد و دفاع از حقوق سهامداران سهام عدالت را در دستور کار خود قرار داده است. در تقسیم و جمع‌آوری سود و مشارکت با سیاست‌های شورای‌عالی بورس و شرکت سپرده‌گذاری کمک کردیم تا سودها را در شرکت‌های سرمایه‌پذیر سهام عدالت دریافت کنیم و در مواقع لزوم همراه با سیاست‌های دولت به مردم سود بدهیم. نسبت سودآوری‌مان نسبت به سال گذشته حداقل بیش از ۳۰درصد رشد داشته و امید است در سال جدید هم بتوانیم خدمات بهتری را بابت این موضوع به افراد ارائه دهیم.
* چالش‌های اساسی که کانون با آنها مواجه است، چیست؟
مشکلاتی که در حوزه‌های مختلف در مورد فعالیت کانون سهام عدالت وجود دارد، ابتدا محدود کردن افراد هیأت مدیره مطابق اساسنامه در فعالیت‌های مختلف است که می‌توانستیم در بازار سرمایه نقش پررنگ‌تری را ایفا کنیم اما اساسنامه این اجازه را نمی‌دهد و بحث منابع مالی کانون شرکت‌های سرمایه‌گذاری سهام عدالت هم از دیگر مشکلات است که با قوانینی که در سالیان گذشته توسط قانون‌گذاران تدوین شده، کانون نتوانسته جایگاه واقعی خود را که نظارت و احقاق حقوق سهامداران است را به نحو احسن انجام دهد. جهت احقاق حقوق سهامداران با مصوبه‌ای که شورای‌عالی بورس به کارگروه داده، در افزایش سرمایه شرکت‌های بورسی و غیر بورسی سهام عدالت شرکت و از حقوق سهامداران دفاع کردیم. در شرکت‌هایی که از محل آورده نقدی جهت افزایش توان کارایی‌های خودشان برنامه ارائه کرده بودند، شرکت کردیم و از محل مطالبات نقدی سهامداران به آن شرکت‌ها به اندازه سهم خودمان برای اینکه هم سهم‌مان در آن شرکت‌ها کاهش پیدا نکند و هم توان سودآوری بیشتری برای آینده تصور داشتیم، از محل منابع نقدی سهامدارانی که برای شرکت‌های غیر بورسی از طریق منابع مالی که تخصیص اعتبار شده بود و برای شرکت‌های بورسی هم از محل منابع سود سهامداران در شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و تسویه وجوه، تأمین اعتبار و کمک کردیم. همچنین شرکت‌هایمان را رصد می‌کنیم تا چیزی که سهامداران شایسته آن هستند و برای احقاق حق دارند، به حقوق واقعی خودشان در این شرکت‌ها برسند.
* برخی معتقدند، پروژه سهام عدالت طی دو سال با رشد خوبی روبه‌رو خواهد شد.
درواقع اختیارات کانون شرکت‌های سهام عدالت و هیأت مدیره مطابق مفاد اساسنامه رعایت نمی‌شود، چون در حال حاضر قانونگذار به ما اجازه فعالیت در راستای سیاست‌های اساسنامه کانون را نمی‌دهد و همین محدودیت باعث ایجاد مشکلات زیادی برای‌مان می‌شود. همچنین باعث می‌شود آن چیزی که سهامداران از مجموعه سهام عدالت انتظار دارند، عملی نشود و در سال‌های زیادی تمدید شود که این نگرانی ما هم است. از آنجایی که بعد از فرمان آزادسازی سهام عدالت توسط مقام معظم رهبری، با یک فرمان ۳ بندی که فرمودند شورای‌عالی بورس مقبولیت دادند تا درمورد سهام عدالت سیاست‌گذاری کند و استراتژی‌های مربوط به سهام عدالت را تدوین کند، از شروع سال ۱۴۰۰ تا به امروز این انتظار می‌رفت که قوانین جاریه مثبتی در راستای قانون تجارت به اساسنامه کانون سهام عدالت توسط شورای‌عالی تدوین شود و در راستای منویات مقام معظم رهبری جهت اجرا به قانون ابلاغ شود اما این اتفاق انجام نشد و امیدواریم این موضوعات با سرعت انجام شود. خواستار این موضوع هستیم که اساسنامه کانون اصلاح شود و بندهایی در آن است که می‌تواند حقوق سهامداران را به درستی محقق کند یا کانون جهت فرآیند امورات جاری خود نیاز به دستورالعمل و مجوزهای خاصی از سوی دولت در اساسنامه دارد که این اتفاقات بیفتد. کلیه امورات خواسته‌های سهامداران از مجموعه سهام عدالت، در دست اعضای هیأت مدیره سهام عدالت نیست که بخواهند تصمیم بگیرند و اگر کوتاهی هست باید به حساب تصمیم‌گیران بگذارند.
* شرکت‌های حاضر در سبد سهام عدالت موظف هستند که سود سالانه را در زمان مقرر واریز کنند اما برخی از این قانون سر باز می‌زنند. در این باره چه اقدامی انجام داده‌اید؟
بابت شرکت‌هایی که سود سهام عدالت را واریز نمی‌کنند، مطابق قانون و اساسنامه شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت باید سودها در حساب شرکت‌های سرمایه‌گذاری هر استان تجمیع شود و شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی مجامع خود را برگزار، هزینه‌های جاری خود را مشخص کنند، سود را در آن مجامع تقسیم کنند و بعد به استناد مصوبه شورای‌عالی بورس به حساب شرکت سپرده‌گذاری واریز کنند و در نهایت این منابع پرداخت شود. در ابتدای دولت شهید رئیسی جلسات مختلفی درمورد این موضوع گذاشته و مقرر شد برای اینکه تسهیل در واریز سود به حساب سهامداران داشته باشیم. مصوبه‌ای را شورای‌عالی بورس و اوراق بهادار ارائه کرده مبنی بر اینکه تفاهمنامه‌ای بین کانون شرکت‌های سرمایه‌گذاری سهام عدالت به نمایندگی از ۵۰ میلیون سرمایه‌گذار سهام عدالت و شرکت‌های سپرده‌گذاری مرکزی و تسویه وجوه بسته شود و حسابی به نام شرکت سپرده‌گذاری مختص واریز سود سهام عدالت افتتاح شود و تمام سودهای سهام عدالت با کمک سپرده‌گذاری و کانون سهام عدالت در آن حساب متمرکز و نسبت به توزیع آن اقدام شود. این تفاهمنامه منعقد شده و در حد توانمان کمک کرده‌ایم ولی باتوجه به اینکه نهاد ناظر، شرکت‌های بورسی سازمان بورس و اوراق بهادار است و مطابق مصوبات مجمع اگر در پرداخت سود کوتاهی صورت بگیرد، کمیته تخلفات سازمان بورس باید به فوریت اقدامات لازم را انجام دهد ولی می‌بینیم به بعضی شرکت‌ها بیشتر فشار می‌آورند و به بعضی کمتر و شرکتی هم مثل مخابرات ایران که در گذشته منابع مالی یا همان سود سهامداران را نگه داشته، امروز از طریق مراجع قضایی پیگیری شده و در مراحل خوبی است. این هشدار را به تمامی شرکت‌های سهام عدالت می‌دهیم، اگر حقوق سهامداران سهام عدالت پایمال شود، هم از طریق مراجع قضایی و هم نهادهای نظارتی یعنی سازمان بورس اقدامات لازم را انجام می‌دهیم.
* با وجود وعده‌های بی‌شمار، هنوز زمان بازگشایی نماد شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی مشخص نیست. چرا؟
درخصوص عدم باز شدن نمادهای شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت، یکی از خواسته‌های به حق ۳۰ استان و کانون سهام عدالت باز شدن نمادهای شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی است. در ابتدا که آیین‌نامه اجرایی سهام عدالت توسط شورای‌عالی بورس تدوین می‌شد خواستار تسریع در این موضوع بودیم. بعد از افزایش سرمایه‌ای که شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی دادند، خواسته ما این بود نمادها باز شود و اتفاقات مثبتی درخصوص این موضوع بیفتد اما به دلیل اینکه در دولت قبل آیین‌نامه اجرایی سهام عدالت توسط شورای‌عالی بورس و اوراق بهادار تدوین شده و اکثر بندهای آن مغایر با قانون ما و قانون تجارت بود، از طریق مجلس شورای اسلامی جلوی اجرای آن آیین نامه اجرایی را گرفتیم و فرصت جدیدی ایجاد شد تا در دولت شهید رئیسی با تغییراتی که در شورای‌عالی بورس بود، آیین نامه اجرایی آزادسازی سهام عدالت اصلاح شود و فرصتی تا پایان شهریور به ۳۰ شرکت سرمایه‌گذاری استانی دادند تا مجامعشان را به‌روز کنند و نمادها باز شود. هرچند در حال حاضر مشکلاتی هم شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی و هم شرکت‌های تعاونی سهام عدالت دارند، امید است این مشکلات رفع و مجامع این شرکت‌ها برگزار شود و به‌زودی شاهد بازشدن نمادها باشیم. بابت باز شدن نمادها، دغدغه‌ای را مسئولان بورس داشتند، مبنی بر اینکه شاید هنوز خیلی از مردم مخصوصا در سهام عدالت آگاهی کافی درمورد سهام عدالت نداشته باشند، همان زمانی هم که گزینه مستقیم و غیر مستقیم آمد، خیلی از افراد به دلیل عدم آگاهی از شرایط و ضوابط سازمان بورس خرید و فروش سهام عدالت، سهامشان را با قیمت خیلی پایین فروختند. قطعا با باز شدن نمادهای این شرکت‌ها بازار سرمایه دچار اخلال می‌شود و باید برای این موضوعات برنامه‌ریزی کرد. خواهان باز شدن نمادها هستیم و انتظار داریم افرادی که قصد فروش سهام عدالت را دارند بتوانند راحت و با سازوکار مناسب مثل اوایلی که نماد باز شده، زیان نکنند در حال انجام کارها هستیم ولی هرگونه تصمیم درمورد باز شدن نمادهای شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی خارج از اختیارات کانون سهام عدالت است و باید شورای‌عالی بورس تصمیم بگیرد.
* شاخص‌های بورس در مدت اخیر تحت تأثیر عوامل مختلفی ازجمله سیاست‌های دولت در بودجه پیشنهادی بوده است.
بله؛ برای سهام شرکت‌های سرمایه‌پذیر سهام عدالت همیشه تصمیماتی گرفته می‌شود که به جای اینکه به نفع سهامداران باشد، بعضا به ضرر آنها بوده است. دولت‌ها برای اینکه موضوعات مالی خود را سر و سامان بدهند، دخل و تصرف‌هایی را در شرکت‌های مختلف بورسی و غیر بورسی دارند. ازجمله اقداماتی که بابت تضییع حقوق سهامداران می‌شود که در گذشته هم به آن اشاره کردیم، سهامدار سهام عدالت نتوانسته در جایگاه خودش باشد و نگران این موضوعات و برنامه‌ها بودیم و هستیم. بعضی از تصمیماتی که گرفته می‌شود مانند نرخ خوراک پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها که واقعا ضربه شدیدی به صنعت پالایشی و پتروشیمی می‌زند و ناترازی‌هایی که درمورد این موضوعات انجام می‌دهد مثلا برای سال مالی منتهی به ۱۴۰۲/۱۲/۲۹ اکثر شرکت‌ها با کاهش رشد سود مواجه بودند که همین باعث نگرانی ما در حال حاضر است و احتمال اینکه سود سهام عدالت سال ۱۴۰۳ نسبت به ۱۴۰۲ کاهش ۳۰ تا ۴۰ درصدی داشته باشد، وجود دارد و از سوی دیگر شرکت‌ها بابت افزایش سرمایه خودشان و اینکه پروژه‌های خود را تکمیل کنند، به طور مرتب درخواست این موضوع را دارند که سود توزیع نکنید تا سود در شرکت بماند برای پوشش فشارهایی که گاه از جاهای مختلف قبل از مجمع می‌آید و تلاش می‌شود تا این سودها توزیع نشود. واقعا همه این عوامل دست به دست هم می‌دهد که پیش‌بینی‌ای که بابت رشد قیمت واقعی سهام افراد به ما می‌دهد، نتوانیم تصمیم‌گیری کنیم. امید است دولت هرچه زودتر کانون سهامی عدالت را استقرار ببخشد. خود کانون به تنهایی مطابق قانون تصمیم گیر باشد، در شرکت‌های سرمایه‌گذاری سهام عدالت هم در حضور در مجامع هم در افزایش سرمایه‌ها و هم در معرفی افراد در شرکت‌های سرمایه‌پذیر هم در توزیع سود کانون بتواند جایگاه واقعی خود را مطابق اساسنامه به زودی به دست بیاورد و خدمات شایسته‌ای ارائه دهد. یکی از مشکلات عدیده خانواده بزرگ ۵۰ میلیون نفری سهام عدالت، خارج شدن از چارچوب مفاد ۸ بندی مقام معظم رهبری که در سال ۱۳۸۵ در راستای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ صادر کردند، بود. در دولت‌های مختلف با برداشتن پازل‌های کوچکی از قوانین و آیین نامه، ساختار سهام عدالت به شکل کلی تغییر کرد و اگر امروزه شاهد این موضوع هستیم که منویات مقام معظم رهبری روی زمین مانده و علیرغم اینکه مقام معظم رهبری در سخنرانی‌های مختلف خود به صراحت تمام اصرار به این موضوع داشت که دولت حق دخالت در گروه شرکت‌ها را ندارد، مسئولان این امر فرمایشات مقام معظم رهبری را رعایت نمی‌کنند و امید است این موضوع هرچه زودتر تحقق پیدا کند و کانون به جایگاه واقعی خود برگردد و قانونگذار درمورد سهام عدالت هر آن چیزی که از سال ۱۳۸۵ طراحی و تدوین و بابت اجرا ابلاغ شده، اتفاق افتد.
* چه زمانی مرحله سوم سود سهام عدالت پرداخت می‌شود؟
تاریخ مشخصی ندارد چون گرفتن سود از این شرکت‌ها سخت شده است، برای مثال شرکتی در سال ۱۴۰۱ سود داشته و آن را تقسیم کردند و از زمانی که مجمع سود را تقسیم کرده، منابع مالی را بابت هزینه‌های جاری و پروژه‌های خود انجام داده و سودی نداشته که بدهد. باید پیگیری کنیم به محض اینکه این سودها به حساب بیاید، با قید فوریت پرداخت می‌شود. در ابتدا ۶۵ شرکت بزرگ و تخصصی به سهام عدالت واگذار شده و قانونگذار در قانون فقط به شرکت‌های بورسی اشاره کرده، در سال‌های متمدد در دولت‌های مختلف تعداد زیادی از شرکت‌ها به بهانه‌های مختلف ازجمله عدم تخصیص سودی که دولت به مردم سهام داده و قرار شده بود از محل سود آن هزینه جبران شود، در سال ۹۵ سازمان خصوصی سازی طی اطلاعیه‌ای که داد به مردم گفت میزان سهم شما از این یک میلیون تومان، ۶۰ درصد از محل سودها بازپرداخت شده و مابقی مانده است؛ به همین بهانه تعداد زیادی از شرکت‌های ما را کم کرده و شرکت‌های خوب را از سبد سهام عدالت خارج کرده که این هم باعث یکی از چالش‌های بزرگ برای مجموعه سهام عدالت بوده که نتوانستیم از حقوق سهامداران در این قسمت دفاع لازم را انجام دهیم. امید است، یک بار اتفاقی افتد و تحقیق و تفحصی از سهام عدالت از ابتدا تا به امروز انجام شود تا حق واقعی مردم به آنها داده شود.
- نگین عظیمی - خبـرنگـار
- شماره ۵۴۹ هفته نامه اطلاعات بورس