به گزارش صدای بورس، طلا از دیرباز به عنوان ابزاری مطمئن برای سرمایه‌گذاری و همینطوری گزینه مطمئنی جهت حفظ ارزش دارایی مورد استقبال فعالان بازارهای مالی و سایر افراد بوده است به گونه‌ای که در بازارهای مالی دنیا همواره طلا جزو نمادهای پر معامله است. صندوق طلا در بورس (Gold Funds) یکی از انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی قابل معامله در بازار سرمایه ایران است. در این صندوق، دارایی سرمایه‌گذاران صرف خرید گواهی سپرده سکه طلا، گواهی سپرده شمش طلا و اوراق بهادار مبتنی بر سکه و شمش طلا می‌شود. در رابطه با طلا و صندوق‌های طلا با آرش پناهی، مدیر صندوق طلای لوتوس گفت‌وگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید.
* چرا سرمایه‌گذاری در طلا جذاب است؟
از علل جذابیت سرمایه‌گذاری در طلا در برهه کنونی می‌توان بطور خلاصه به مواردی همچون زیر اشاره کرد:
سیاست‌های انقباضی فدرال رزرو و انتظار برای کاهش نرخ بهره که در نهایت منجر به افزایش تقاضا برای طلا شده و می‌تواند قیمت جهانی این فلز گرانبها را تغییر دهد.
افزایش تقاضای بانک‌های مرکزی دنیا بخصوص بانک مرکزی چین به عنوان بزرگترین متقاضی این فلز بخصوص در ماه‌های اخیر.
تنش‌های سیاسی و ناآرامی‌های منطقه خاورمیانه، جنگ اوکراین و روسیه و همینطور احتمال شدت گرفتن تنش‌های سیاسی در سایر نقاط دنیا که منجر به افزایش تقاضا برای فلز زرد شده و افزایش قیمت آن را در پی خواهد داشت.
در بازار داخلی ایران، علاوه بر موارد اشاره شده، نوسانات نرخ دلار و تورم انتظاری از دیگر عوامل تاثیرگذار بر قیمت طلاست. با توجه به نوسانات شدید نرخ دلار و تورم انتظاری بالای کشورمان، طلا همواره گزینه مناسبی برای سرمایه‌گذاری جهت کسب بازدهی و حفظ ارزش دارایی‌های فعالان بازارهای مالی و مردم عادی بوده است.
* صندوق طلا چه نوع صندوقی است؟
با توجه به عدم ارتباط ایران با بازارهای مالی دنیا عمده علاقمندان به سرمایه‌گذاری در طلا به خرید و نگهداری طلای فیزیکی اقدام می‌کنند که به نوبه خود دارای معایب فراوانی است از جمله اینکه:
هزینه نگهداری آن بالا بوده و همواره تامین امنیت به جهت جلوگیری از سرقت و ... یکی از دغدغه‌های اصلی خریداران طلاست.
هزینه معاملات طلای فیزیکی معمولا درصد قابل توجهی از ارزش معامله بوده و از طرفی خرید وفروش آن مستلزم صرف زمان قابل توجهی است.
در معاملات طلای آب شده و شمش بحث عیارسنجی و ریسک‌های مربوط به این موضوع از دغدغه‌های اصلی معامله گران است.
با توجه به مسائلی که سرمایه‌گذاری در طلای فیزیکی با آن روبه رو بوده و هست، در سال ۱۳۹۶ برای نخستین بار با ابتکار عمل تامین سرمایه لوتوس پارسیان اولین صندوق سرمایه‌گذاری پشتوانه طلای کشور راه اندازی شد، با راه اندازی این صندوق، امکان سرمایه‌گذاری با حذف ریسک‌های مورد اشاره در بالا برای علاقمندان طلا فراهم شد.
صندوق‌های پشتوانه طلا نوعی صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس هستند که با جمع آوری پول از سرمایه‌گذاران خرد اقدام به تشکیل پرتفویی از دارایی‌هایی مبتنی بر طلا می‌کند. در حال حاضر تعداد ۱۳ صندوق طلا در بورس اوراق بهادار کشور وجود دارند که با نمادهای مختلف در تابلو بورس مورد داد و ستد قرار می‌گیرند، مدیران صندوق‌ها تلاش می‌کنند با مدیریت حرفه‌ای و تیمی مجرب از کارشناسان خبره این حوزه منابع تجمیع شده در صندوق‌ها را به بهترین شکل ممکن مدیریت کرده و با تشکیل پرتفوی مناسب بالاترین بازدهی ممکن را نصیب سرمایه‌گذاران کنند. پرتفوی صندوق‌های طلا شامل گواهی سپرده سکه و گواهی سپرده شمش است، بنابر این تغییرات قیمت این صندوق‌ها متناسب با قیمت سکه و شمش طلا در بازار تغییر می‌کند.
* صندوق‌های طلا چه مزیتی نسبت به خرید فیزیکی آن دارد؟
با توجه به این که صندوق‌های طلا قابل معامله در تابلوی بورس است بنابراین خرید و فروش آنها بسیار راحت‌تر از خرید و فروش طلای فیزیکی است. هزینه نگهداری و هزینه‌های تامین امنیت نیاز ندارد زیرا دارایی هر فرود به صورت الکترونیکی نزد شرکت سپرده‌گذاری مرکزی محفوظ بوده و از خطر سرقت و از بین رفتن مصون است. هزینه معاملات بسیار پایینی داشته و عملا در مقایسه با کارمزد معاملات طلای فیزیکی صفر است. سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها با هر مبلغی امکان‌پذیر است.
* معیارهایی که در انتخاب صندوق طلای مناسب جهت سرمایه‌گذاری باید مورد توجه قرار گیرند چیست؟
همانطور که اشاره شد در حال حاضر تعداد صندوق‌های طلا در بازار ایران بالغ بر ۱۳ عدد است بنابراین تنوع محصول مناسبی در این بازار در اختیار سرمایه گذاران قرار گرفته تا با توجه به سلایق مختلف اقدام به سرمایه‌گذاری در هر یک از این صندوق ها کنند. از پارامترهایی که هر فرد در انتخاب این صندوق‌ها باید مورد توجه قرار دهد می‌توان به این موارد اشاره کرد:
ارزش معاملات روزانه: از پارامترهای مهم برای انتخاب صندوق مناسب برای سرمایه‌گذاری، نقدشوندگی آن یا به عبارتی ارزش معاملات روزانه آن است هر چه ارزش روزانه معاملات صندوقی بالاتر باشد نشان از نقدشوندگی بالای آن است که سرمایه‌گذاران می‌توانند به سهولت در قیمت مناسب و در حجم بالا خرید و فروش کنند بدون آنکه تاثیر منفی یا مثبت کاذبی بر روی نماد ایجاد کنند. در انتخاب صندوق مناسب حتما دقت شود که عملکرد بازارگردان صندوق مذکور چگونه بوده است. وظیفه بازارگردان تنظیم قیمت تابلوی صندوق حول قیمت ابطال هر واحد آن است، به گونه‌ای که در شرایط بحرانی که عرضه و یا تقاضای شدید برای نماد صندوق ایجاد می‌شود بازارگردان وارد عمل شده و مانع شکل گیری حباب مثبت یا منفی قیمتی می‌شود و از ضرر و زیان سرمایه‌گذاران جلوگیری کرده و نقد شوندگی صندوق را تضمین می‌کند. بنابراین صندوقی انتخاب شود که دارای بازارگردان قوی بوده و منابع کافی جهت ایجاد عرضه و تقاضا در شرایط مختلف را داشته باشد.
با توجه به شرایط مختلف بازار مدیران صندوق‌ها ترکیب پرتفوی متفاوتی از گواهی سپرده‌های طلا و وجه نقد برای صندوق‌های تحت مدیریت خود انتخاب می‌کنند که با مفهومی تحت عنوان دلتا تعبیر می‌شود. هر چه دلتای صندوق به ۱۰۰ درصد نزدیکتر باشد به این معناست که تمام دارایی‌های صندوق به خرید گواهی سپرده سکه و شمش اختصاص یافته، بنابراین رفتار قیمتی صندوق دقیقا مثل سکه و شمش خواهد بود و برعکس. بنابراین در شرایطی که انتظار صعود برای طلا و سکه در نظر دارند، انتخاب صندوق‌هایی با دلتایی نزدیک به ۱۰۰ بهترین گزینه ا ست.
حباب: منظور از حباب فاصله بین قیمت تابلو و NAV ابطال هر واحد صندوق طلاست. در صورتی که صندوق زیر ناو ابطال معامله شود حباب منفی و اگر بالای ناو ابطال معامله شود دارای حباب مثبت است. بنابراین برای جلوگیری از زیان‌های احتمالی در آینده و کاهش ریسک سرمایه‌گذاری باید صندوقی را انتخاب کرد که پایین‌ترین حباب و حتی حباب صفر را داشته باشد.
* مقصود از حباب ذاتی و اینکه گاها عنوان می‌شود صندوقی حباب ذاتی و ریسک بالا دارد چیست؟
ارزش ذاتی هر قطعه سکه تابعی از نرخ دلار، قیمت جهانی اونس و حق ضرب سکه (که مبلغی ناچیز است) است که در سال‌های اخیر همواره قیمت بازاری سکه با ارزش ذاتی آن اختلافی در حدود ۲۰ درصد داشته است که از این فاصله قیمت تحت عنوان حباب تعبیر می‌شود و با این مقدمه عنوان می‌شود صندوق‌های طلا که سهم سکه طلا در پرتفوی آن بیشتر باشد دارای حباب ذاتی بوده و ریسک سرمایه‌گذاری درآن بالاست. بنا به دلایلی تعبیر حباب برای این فاصله قیمتی به نظر دقیق نیست بگونه‌ای که در سال‌های اخیر با توجه به تغییرات قوانین مربوط به حساب‌های بانکی و همینطور نوسانات شدید نرخ دلار، سکه طلا به وسیله‌ای برای تسویه معاملات و مبادلات مالی در بازارهای غیررسمی و حتی رسمی بدل شده و از طرف دیگر ابزاری برای حفظ ارزش دارایی نیز است. بنابراین می‌توان اینگونه عنوان کرد که سکه طلا دو وظیفه از سه وظیفه اصلی در تعریف پول را بر عهده گرفته است. از طرف دیگر سکه توسط گروه بزرگی از فعالان اقتصادی مورد عرضه و تقاضا واقع شده و در فرآیندی کاملا شفاف قیمت آن به وسیله عرضه و تقاضا تعیین می‌شود بانک مرکزی نیز به عنوان بزرگترین بازیگر این بازار هر هفته حراج گسترده‌ای در مرکز مبادله طلا و ارز ایران برگزار می‌کند و قیمت بازار حاصل اجماع تمامی بازیگران این صحنه است، بنابراین به نظر کارشناسی‌تر می‌رسد این اختلاف قیمت بازار با ارزش ذاتی سکه را حباب قیمتی در نظر نگرفته و صرف معاملات سکه در نظر بگیریم یعنی این اضافه ارزش پرمیومی است که فعالان بازار به خاطر قابلیت‌های سکه طلا برای آن پرداخت می‌کنند. با در نظر گرفتن مطالب عنوان شده بحث حباب ذاتی صندوق‌های طلا به نظر کارشناسانه نیست. حبابی که سرمایه‌گذاران در تصمیم گیری باید مورد توجه قرار دهند حباب قیمتی صندوق‌های طلاست نه حباب ذاتی! چرا که حباب قیمتی می‌تواند با تغییر سیاست‌های مدیر صندوق و یا ابلاغ نهادهای بالادستی یک‌شبه تخلیه شده و موجب ضرر و زیان سرمایه‌گذاران شود.
- سیمین فهیمی - خبـرنــگار
- شماره ۵۵۰ هفته نامه اطلاعات بورس