به گزارش صدای بورس، با توجه به شرایط تورمی سالهای اخیر در کشور، یکی از دغدغه های سرمایه گذاران، همواره کسب حداکثر بازدهی و پوشش زیان حاصل از کاهش ارزش پول است و از این رو اقدام به سرمایه گذاری در بازارهای پولی و مالی مختلف میکنند.
بازارهایی همچون بازار بورس اوراق بهادار، صندوق های سرمایه گذاری، سپرده های بانکی، طلا و ارز، و حتی بازارهای مسکن و خودرو که طی سالهای اخیر بازار جذابی برای سرمایه گذاران بوده است. اما شاید بتوان گفت اصلی ترین بازار جهت جذب سرمایه سرمایه گذاران در تمام دنیا که میتواند موتور محرک رشد اقتصادی هر کشوری باشد، بازار بورس اوراق بهادار است و اهمیت این بازار در اقتصاد، ثابت شده است.
با نگاهی به مولفه ارزش معاملات ماهانه در بورس اوراق بهادار تهران از ابتدای سال ۱۴۰۲ تا خرداد ۱۴۰۳ به وضوح میتوان کاهش چشمگیر در این مولفه را تشخیص داد.
مجموع ارزش معاملات ماهانه در خردادماه ۱۴۰۳ کمتر از ۲۰۰ هزار میلیارد ریال بوده که نسبت به ابتدای سال ۱۴۰۲ ریزش حدود ۸۸ درصدی معادل ۱۸۷۰ هزار میلیارد ریال (معادل ۱۸۷ همت) را نشان می‌دهد. به عقیده بسیاری از کارشناسان، کاهش ارزش معاملات در نتیجه خروج پول از بازار میباشد. اما کاهش شاخص بورس و کاهش قیمت سهام شرکت‌ها نیز در کاهش ارزش معاملات تاثیرگذار بوده است. شاخص کل هم وزن بورس اوراق بهادار تهران در مدت مشابه افت حدود ۱۰ درصدی را داشته است لذا میتوان گفت ۱۰ درصد از کاهش ارزش معاملات به علت کاهش قیمت سهم ها بوده است. پس میزان خروج پول واقعی از بازار در بازه ۱۵ ماهه مورد بررسی حدود ۱۶۸۰ هزار میلیارد ریال معادل ۱۶۸ همت بوده است.
اما سوال اصلی اینجاست که این میزان نقدینگی وارد کدام بازار موازی شده است؟
بررسی های انجام شده با استفاده از داده ها و آمارهای ثبت شده نشان می‌دهد بخشی از این پول وارد صندوقهای سرمایه گذاری درآمد ثابت شده است. طی بازه ۱۵ ماهه مورد بررسی حدود ۳۴۴ هزار میلیارد ریال (معادل ۳۴ همت) نقدینگی وارد صندوقهای سرمایه گذاری با درآمد ثابت شده است. این صندوقها از نوع صندوقهای صدور و ابطالی می‌باشند و شامل صندوقهای قابل معامله در بورس (ETF) نمی‌باشد زیرا اگر هدف سرمایهگذاری در صندوقهای ETF باشد در بازار بورس قابل معامله میباشد و نقدینگی از بازار خارج نمی‌شود. این افزایش تعداد واحدهای سرمایه گذاری فقط مختص صندوقهای درآمد ثابت بوده است. زیرا با توجه به عملکرد نه چندان جذاب بازار بورس تهران، شاهد خروج پول از صندوقهای سهامی، اهرمی، مختلط و ... بودهایم که معادل ۴۵ هزار میلیارد ریال است.
بخش دیگری از نقدینگی سرگردان نیز وارد سپرده های بانکی (غیر از حسابهای دیداری) شده است. سپرده های بانکی طی بازه ۱۵ ماهه مورد بررسی رشد حدود ۳۲ درصدی معادل ۱۵۴۸۷ هزار میلیارد ریال داشته است که عمده این افزایش به علت افزایش ۳۰ درصدی حجم پولی طی ۱۵ ماه بوده است. لذا با توجه به رشد ۳۰ درصدی حجم پولی، سپرده های بانکی نیز می‌توانست رشد ۳۰ درصدی داشته باشد اما مابه‌التفاوت ۲ درصدی افزایش یافته در سپرده های بانکی که معادل ۱۱۶۰ هزار میلیارد ریال (معادل ۱۱۶ همت) میباشد میتواند ناشی از ورود پولهای سرگردان به این بازار بانکی باشد. البته ناگفته نماند بخشی از پولهای سرگردان خارج شده از بورس که وارد صندوقهای سرمایه گذاری با درآمد ثابت شده است مطابق با قوانین وضع شده برای این صندوقها، باید در سپرده های بانکی ذخیره شود. یعنی همواره صندوقهای سرمایه گذاری با درآمد ثابت نیمی از مبالغ سرمایه گذاری شده (۵۰ درصد ارزش داراییها) را در سپرده های بانکی ذخیره سازی یا سرمایه گذاری میکنند. پس میتوان گفت مبلغ خالص وارد شده به سپرده های بانکی حدود ۱۰۰۰ میلیارد ریال (۱۰۰ همت) است.
با نگاهی به بازار مسکن متوجه می‌شویم تعداد معاملات مسکن طی دوره مورد بررسی ثابت بوده و تغییری نکرده و لذا میتوان گفت نقدینگی زیادی وارد این بازار نشده است.
از مجموع نقدینگی خارج شده از بورس حدود ۳۰۰ هزار میلیارد ریال (معادل ۳۰ همت) باقی می‌ماند که طبعا میتواند وارد بازار طلا و دلار و خودرو و سایر بازارهای دیگر شده باشد. که با توجه به اینکه آمار رسمی از مبادلات این بازارها وجود ندارد نمی‌توان بررسی دقیق تری انجام داد.
فرشید عفتی باران مدیر برنامه ریزی صندوق ۳۶۰