سازمان بورس از مشکلات عدیده ای رنج می برد که برای اصلاح آن بهتر است ریاست جدید سازمان بورس، اشتباهات گذشته را انجام ندهد. به گونه‌ای که در سال‌های گذشته ریاست سازمان بورس، وظیفه خود می دانستند که شاخص بازار سرمایه را حفظ کنند، در واقع در یک قرارداد اجتماعی با سهامداران قرار می‌گرفتند که انگار رئیس سازمان در معاملات بازار دخالت می‌کند. در حالی که در سراسر دنیا بورس‌ها وسیله‌ای هستند برای معاملات بین دو سهامدار بدون دخالت عامل سوم؛ یعنی بورس باید امنیت را به سهامدار منتقل کند. اما در کشور ما اینگونه نیست؛ البته به این دلیل است که فعالان بازار از سر استیصال به ریاست سازمان بورس پناه بردند اما چون حرف ایشان نفوذ ندارد و چون مسئولان دولت و حاکمیت اعتنایی به منافع سهامداران ندارند، این است که مسئولان سازمان به جای اینکه درصدد رشد، سودآوری و افزایش بهره‌وری شرکت‌ها برآیند، درصدد این بودند که در معاملات روزمره بازار دخالت کنند و خیلی مشهود است که برخی از کدهای سهامداری را ببندند یا افراد را به دادگاه بکشانند. البته برای اینکه شرایطی به‌وجود آید که معاملات، منصفانه شکل بگیرد، باید قوانین منصفانه‌ای هم وجود داشته باشد و این قوانین منصفانه هم به‌درستی اجرا شود که البته در این زمینه نقصان‌های جدی در کشور وجود دارد. در حال حاضر در کشور آمریکا یک نوع محدودیت‌های دامنه نوسان بسیار کوتاه مدت وجود دارد که از عدم تعادل‌ها در بازار سرمایه جلوگیری می‌کند. اما در کشور ما به جای اینکه این نوع محدودیت‌ها اعمال شود آمده اند یک نوع دامنه نوسانی اعمال کردند که به ضرر کارآیی بازار است. انگار تلاش مسئولان سازمان بورس در گذشته این بوده که کارایی بازار را کاهش دهند.
بنابراین اولین توصیه این است تا رئیس سازمان بورس شأن خود را به عنوان فردی که ناظر بر معاملات است حفظ کند، نه اینکه به طور جزء در بازار دخالت کند. همچنین محیط سالم ایجاد کند تا بازار سرمایه مسیر خود را پیش بگیرد. اما از آنجا که یکی از مسئولیت‌های ریاست سازمان بورس این است که نماینده کل بازار در مقابل سایر ارکان حاکمیتی، نظارتی و سیاستگذاری باشد به این دلیل هم ریاست سازمان بورس باید در مواقع مقتضی اعلام موضع کند در مقابل سیاست‌هایی که به کلیت بازار سرمایه صدمه می‌زند. به عنوان مثال در دوران گذشته رئیس سازمان بورس به فجایعی نظیر نرخ‌های چندگانه ارز و قیمت‌گذاری دستوری اعتراض نمی‌کرد. ریاست سازمان باید شجاعت کافی در حمایت از سهامداران داشته باشد. الان بازار سرمایه یتیم است که نه فقط سهامداران صدمه می‌بینند بلکه کلیت بازار صدمه می‌بیند. این موارد باید اصلاح شود که البته خیلی امید ندارم، ولی امیدوارم که در این جهت حرکت‌های شایسته‌ای صورت بگیرد و مسیر گذشته طی نشود.
در گذشته یکی از مسائلی که باید روی آن تاکید می‌شد این بود که مسئول سازمان بورس نسبت به گسترش بازار وظیفه دارد. بنابراین در این راستا باید به اعطای مجوز به افراد دارای صلاحیت کوشش کند. مثل تاسیس تامین سرمایه و کارگزاری. افرادی در سازمان بورس بودند که افتخارشان این بود که فرایندی ایجاد کرده اند که به مدت ۱۴ سال یک مجوز کارگزاری داده نشد و این افراد هیچوقت در مقابل این رفتار پاسخگو نبودند. افراد دهه ۶۰ و ۷۰ نتوانستند در بازار حضور جدی داشته باشند. یعنی سازمانی که خود مسئول توسعه بازار سرمایه بوده، نه فقط به توسعه بازار سرمایه توجه نکرده حتی در جهت تخریب و تضعیف بازار سرمایه حرکت کرده است، این روند باید معکوس شود. سازمان بورس باید به صورت دعوتنامه ای از افراد دعوت کند و از آنها بخواهد موسسه تامین سرمایه ایجاد کنند زیرا یکی از نهادهای توسعه اقتصادی کشور است که سال‌های سال است که اجازه حتی تاسیس یک موسسه تامین سرمایه جدید داده نشده است.
اعضای سازمان بورس در سال‌های قبل تصمیم گرفتند که ۳ مجوز رتبه سنجی به خودشان بدهند و مقررات بسیار سختی هم بسته بودند و حتی افرادی که صلاحیت داشته و آن مقررات را کامل ارائه داده بودند هم نتوانستند مجوز دریافت کنند؛ این بی عدالتی‌های واضح و آشکار که در گذشته صورت گرفته قطعا باید متوقف شود. رئیس سازمان بورس باید مسیر گذشته را متوقف کند، مسیر گذشته مسیر بی آبرویی در دنیا و آخرت بوده است. در مسیر گذشته افراد از جناح‌های مختلف دقیقا سیاست‌های یکسان را ادامه می‌دادند و بازار سرمایه و سهامداران سرنوشت خوبی را شاهد نبودند که امیدوارم اصلاحات جدی توسط رئیس جدید سازمان بورس صورت بگیرد.
-
علی سعدوندی کارشناس بازار سرمایه
- شماره ۵۵۷ هفته نامه اطلاعات بورس