به گزارش صدای بورس، گزارش‌های آماری نشان می‌دهد؛ در سال جاری نیز چاله کسری بودجه دولت به مدد بازار اوراق پر شده است؛ چاله ای که از سال‌های گذشته کنده شده و همچنان و در سال‌های پیش رو نیز گودتر شده است.
بر اساس آمارهای منتشر شده به جز فروردین ماه که عملا اوراقی منتشر نشده است، در سایر ماه‌های نخست سال ۱۴۰۳، دولت از بازار اوراق تأمین مالی برای کسری بودجه خود بهره برده است. به گونه ای که بر اساس این آمارها، میزان انتشار اوراق بدهی در مرداد ماه به بالاترین حد و در اردیبهشت ماه به کمترین میزان خود رسیده است. همچنین، آمارها نشان می‌دهد؛ میزان انتشار اوراق از اردیبهشت ماه اما کمتر بوده است.
این درحالی است که کارشناسان و فعالان بازار معتقدند که استفاده دولت از بازار اوراق تأمین مالی برای توسعه ابزارهای سیاست مالی و سیاست پولی طی یک دهه اخیر موجب رشد قابل ملاحظه این بازار شده است. به بیانی دیگر، در مواقعی که دولت تنها به دنبال تأمین مالی سریع و موقت از بازار اوراق تأمین مالی جهت رفع ناترازی‌های بودجه بوده، رشدهای یکباره و اثرات نامطلوبی در این بازار شکل گرفته و از منظر ساختاری نیز رشدی در بازار صورت نگرفته است. با این حال، باید دید روند رو به رشد میزان انتشار اوراق در نیمه دوم سال چگونه خواهد بود؟ آیا همچنان دست دولت در جیب بازار اوراق خواهد رفت یا راه دیگری برای کسری بودجه اندیشه خواهد شد؟
رشد بازار اوراق تأمین مالی
گزارش‌های منتشره نشان می‌دهد؛ بازار اوراق تأمین مالی در سال جاری از رشد قابل توجهی برخوردار بوده است به طوری که گفته می‌شود، احتمال دارد ارزش آن تا پایان سال از محدوده ۱۰۰۰ هزار میلیارد تومان عبور خواهد کرد. این بدان معناست که دولت در سال جاری همچنان از بازار اوراق برای جبران کسری بودجه خود بهره خواهد برد. به نظر می‌رسد، مشکلات مربوط به ناترازی بودجه دولت، مهمترین پیشران رشد بازار اوراق در نیمه اول سال بوده و در صورت عدم تغییر وضعیت انتشار اوراق توسط دولت، کاهش محسوس نرخ در نیمه دوم سال محتمل به نظر نمی‌رسد.
گزارش‌های آماری حاکی از آن است که ارزش بازار اوراق تأمین مالی در مردادماه ۱۴۰۳ به رقم ۹۲۰ هزار میلیارد تومان بالغ شده است که این رقم رشدی ۲۱ درصدی را نسبت به ابتدای سال و رشدی ۳۲ درصدی را نسبت به ماه مشابه سال قبل نشان می‌دهد. ارزش حقیقی (رشد اسمی منهای تورم) بازار اوراق تأمین مالی نیز در ماه‌های اخیر و پس از گذشت حدود دو سال وارد محدوده مثبت شده است. این موضوع به معنای افزایش واقعی تأمین مالی از طریق بازار اوراق است.
اصلی‌ترین عامل رشد بازار اوراق
گفته می‌شود، انتشار اوراق دولتی نظیر اسناد خزانه و اوراق فروش رفته در حراج‌های هفتگی، اصلی‌ترین عامل رشد بازار اوراق طی ماه‌های اخیر بوده است. در پنج‌ماهه ابتدای سال حدود ۱۲۰ هزار میلیارد تومان اوراق در حراج‌های هفتگی به فروش رفته که این رقم، برابر با عملکرد یازده‌ماهه سال قبل است. رشد چشمگیر عرضه اوراق دولت سبب شده تا سهم اوراق دولتی از بازار اوراق از ۷۵ درصد در ابتدای سال جاری به حدود ۸۰ درصد در مردادماه بالغ شود.
نرخ بازده بازار اوراق
گزارش‌ها نشان می‌دهد، سطوح بالای انتشار اوراق سبب شده تا طی ماه‌های اخیر نرخ بازده در این بازار همواره در محدوده ۳۰ درصد و بالاتر قرار گیرد. با توجه به افزایش نرخ سود اسمی و کاهش نرخ تورم، در حال حاضر نرخ سود حقیقی رشد محسوسی داشته و در محدوده صفر درصد قرار گرفته است. این موضوع به معنای افزایش جذابیت این بازار برای سرمایه‌گذاران است و همچنان بخشی از منابع سرمایه‌گذاران را جذب خواهد کرد.
ارزش کل تأمین مالی با انتشار اوراق بدهی
داده‌های آماری مرکز پژوهش‌های سازمان بورس نشان می‌دهد؛ ارزش تأمین مالی از طریق انتشار اوراق بدهی در مرداد ماه امسال به رقم ۲،۶۰۰،۱۰۴ میلیارد ریال رسیده است. این درحالی است که ارزش تأمین مالی از طریق این اوراق در تیرماه ۲،۰۳۶،۸۷۸ میلیارد ریال، در خرداد ماه ۱،۷۰۳،۹۹۲ میلیارد ریال، در اردیبهشت ماه ۱،۱۸۰،۰۰۳ میلیارد ریال و در فروردین ماه ۲۴،۵۰۰ میلیارد ریال بوده است. داده‌های این گزارش حاکی از آن است که ارزش تأمین مالی از طریق اوراق بدهی در مرداد ماه امسال روند افزایشی داشته است. همچنین، براساس این گزارش مجموع انتشار اوراق بدهی شامل اوراق مرابحه عام، اوراق سلف موزای استاندارد، اوراق اجاره اوراق منفعت و اوراق قرض الحسنه بدون احتساب اسناد خزانه از ابتدای سال تا پایان مرداد ماه امسال نیز ۱،۲۳۷،۸۱۶ میلیارد ریال بوده است.
میزان تأمین مالی در خرداد
همچنین، مجموع انتشار اوراق بدهی دولتی بدون محاسبه اسناد خزانه اسلامی، ۴۷۲،۶۹۲ میلیارد ریال بوده که ۲۷.۷ درصد از کل ارزش اوراق را به خود اختصاص داده است.
میزان تأمین مالی در تیر
مجموع انتشار اوراق دولتی در تیرماه بدون محاسبه اسناد خزانه اسلامی، ۷۵۹،۰۷۸ میلیارد ریال بوده که ۳۷.۲۶ درصد از کل اوراق را به خود اختصاص داده است.
میزان تأمین مالی در اردیبهشت
مجموع انتشار اوراق بدهی دولتی در اردیبهشت امسال، ۲۲،۰۰۳ میلیارد ریال بوده که ۱.۹ درصد از کل اوراق را به خود اختصاص داده است.
میزان تأمین مالی در فروردین
در فروردین ماه امسال اما اوراق دولتی منتشر نشده است. با این تفاسیر، به نظر می‌رسد، دست دولت در نیمه دوم سال نیز همچنان در جیب بازار اوراق باشد و همچنان بازار مناسبی چون اوراق برای جبران کسری بودجه خود پیدا نکند.
-
سیمین فهیمی - خبرنگار
- شماره ۵۵۸ هفته نامه اطلاعات بورس