ناموفق بودن مسئولان در جلوگیری از هیجانات 

سال ۱۴۰۳ از سال‌هایی است که اتفاق‌های عجیب و متواتری برای ایران افتاد که طبیعتاً اقتصاد کشور و همچنین در ادامه بازارهای مالی از آن متاثر شدند. ابتدای سال شمسی جاری برای اولین بار مستقیماً ایران با رژیم صهیونیستی درگیر شد همچنین فوت رئیس جمهور سابق و در ادامه انتخابات بود که خیلی از سرمایه‌گذاران را مردد نگه داشت. اما نگاه به کارنامه بازدهی نیمه ابتدایی سال جاری نشان می‌دهد که اگر دلار را به عنوان رقیب باز سرمایه ببینیم نزدیک به ۲.۹ درصد بازه منفی ثبت کرده است، شاخص کل و شاخص هم‌وزن باوجود اینکه مسئولان وقت سازمان بورس با دستکاری ریزساختارهای بازار مثل کاهش دامنه نوسان سعی کردند از ریزش آن جلوگیری کنند اما عملاً خیلی موفق نبودند و صرفاً ریسک نقدشوندگی افزایش پیدا کرده است. ریزش شاخص کل به میزان منفی ۴.۵ درصد و همچنین ریزش شاخص هم وزن به میزان ۷.۵ درصد نشان از ناموفق بودن در جلوگیری از هیجانات منفی بازار سرمایه توسط مسئولان سابق سازمان بورس و نهادهای ناظر است.
در این بین اگر بخواهیم ببینیم که در وضعیت بسیار پر ریسکی که انواع ریسک‌ها بر سر بازارسرمایه سایه انداخته بود کدام یک از صندوق‌ها بهترین عملکرد را در بازه شش ماهه داشتند، صندوق‌هایی که به عملیات بازارگردانی اختصاص پیدا کردند هم بیشترین بازدهی و هم کمترین بازدهی را به خود اختصاص داده‌اند. اما در بین باقی صندوق‌ها در این برهه از لحاظ طبقه بندی دارایی‌ها، صندوق‌های سپرده کالایی که همان صندوق‌های مبتنی بر طلا هستند توانستند موفق عمل کنند. صندوق‌های مبتنی بر طلا اصطلاحاً بر اساس گواهی سپرده شمش و یا سکه هستند. در این بین بیشترین بازدهی عموماً ازآن صندوق‌هایی بوده که گواهی سپرده سکه داشتند و اصطلاحاً بر پایه سکه بودند که توانستند بازدهی به نسبت مناسبی را کسب کنند و می‌توان گفت ۱۷ تا ۱۸.۵ یا ۱۷.۵ تا ۱۹ درصد در بازه ۶ ماهه بازدهی از آن خود کردند.
بعد از صندوق‌های طلا، بیش از ۱۰ صندوق درآمد ثابت داریم که در بازه ۶ ماهه اول امسال بازده بیش از ۱۵ درصد داشتند که بازه سالانه آن بیش از ۳۰ درصد است و جذابیت بسیاری دارد. با توجه به اینکه کشور درگیر ریسک‌های سیستماتیک مختلف و متفاوتی بوده و همچنین حجم نقدینگی سرگردان، سرمایه‌گذاران ترجیح دادند سمت دارایی‌های امن مثل صندوق‌های طلا (که رشد اونس جهانی طلا هم در این مدت داشتیم) و همچنین صندوق‌های با درآمد ثابت بروند و برای همین در ۶ ماهه ابتدایی سال می‌بینیم که حجم نقدینگی سمت دارایی‌های امن رفته از بازدهی بهتری برخوردار شدند.
بعضا صندوق‌های در سهامی هم دیده شده که عملکرد مثبت تک رقمی داشتند یا همگام با شاخص بودند و یا حتی ریزش بیشتری از شاخص هم داشتند ولی در کل کارنامه قبولی نیز در این زمینه نداشتند. طبیعتاً وقتی شاخص در این برهه منفی بود صندوق‌های اهرمی هم نمی‌توانستند بازده مثبتی کسب کنند زیرا صندوق‌های اهرمی، اهرم مابین ۱.۵ تا ۲ برابر تاثیر پذیر از شاخص داشته و هم جهت با شاخص هستند و طبیعتاً وقتی جهت شاخص منفی باشد بازه آنها نیز منفی است اما نکته قابل توجه اینکه بعضی از صندوق‌های اهرمی هم بودند که ریزش‌شان کمتر از شاخص بود در حالی روی کاغذ انتظار می رفت ریزش بیشتری از شاخص داشته باشند اگر چشم انداز مثبتی نسبت به شاخص داشته باشیم صندوق‌های اهرمی برای نیمه دوم سال با توجه به اینکه پتانسیل رشد بیشتر از شاخص را دارند گزینه مناسبی برای سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیری می‌تواند باشد.

• ابراهیم سماوی - کارشناس بازار سرمایه

• شماره ۵۵۸ هفته نامه اطلاعات بورس