رخداد تنش‌ها و ریسک‌های سیاسی موضوعی است که بازارهای سرمایه مختلف در رویه‌های و مقررات خود آن را پیش‌بینی کرده و برای آن دستورالعمل‌های اجرایی مصوب کرده‌اند. در بازار سرمایه ایران نیز در اجرای تبصره ماده ۳۲ قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب آذرماه ۸۴ مجلس شورای اسلامی، دستورالعمل اجرایی شرایط اضطراری موضوع ماده (۳۲) قانون بازار اوراق بهادار در سال ۱۳۹۰ به تأیید شورای عالی بورس و اوراق بهادار رسیده است.
مطابق این دستورالعمل به سازمان بورس و اوراق بهادار اجازه داده شده است تا در صورت وقوع شرایط اضطراری و در راستای حمایت از حقوق و منافع سرمایه‌گذاران و حفظ بازار شفاف، منصفانه و کارا، دستور تعطیل و یا توقف تمام یا بخشی از معاملات هر یک از بورس‌ها یا بازارهای خارج از بورس را حداکثر به مدت سه روز کاری صادر کند. همچنین بنابراین دستورالعمل، در صورتی که سازمان تشخیص دهد که به دلیل بروز شرایط اضطراری تعطیلی و یا توقف انجام معاملات هر یک از بورس‌ها یا بازارهای خارج از بورس به مدتی بیش از ۳ روز کاری ضرورت دارد باید پیشنهاد تداوم تعطیلی و یا توقف انجام معاملات را قبل از پایان روز کاری سوم به شورای عالی بورس ارائه کند و تداوم مدت مزبور صرفاً پس از موافقت شورا امکان پذیر خواهد بود. مطابق دستورالعمل مصوب سازمان، «شرایط اضطراری» شامل شرایطی است که در اثر وقوع آن ارائه خدمات مربوط به معاملات و یا تسویه غیرممکن شده یا برای آن تهدید جدی ایجاد شود و عدم شفافیت اطلاعاتی یا معاملاتی که منجر به ایجاد مخاطرات جدی برای منافع سرمایه‌گذاران شود، ایجاد شده باشد.
مصادیق شرایط اضطراری شامل وقوع رویدادهای غیرمترقبه از قبیل سیل، زلزله، آتش‌سوزی، شرایط بد آب و هوایی، نا آرامی‌های اجتماعی، عملیات تروریستی، جنگ و یا هر واقعه دیگری که امکان ارائه خدمات معاملاتی و یا تسویه را برای بورس ها و یا بازارهای خارج از بورس غیرممکن سازد و یا برای آن تهدید جدی ایجاد کند، شده است. در صورتی که نقص اساسی در زیرساخت‌های سخت‌افزاری یا نرم‌افزاری سامانه‌های معاملاتی یا تسویه‌ای به وجود آید یا در صورتی‌که ارزش بازار بورس یا بازار خارج از بورس (بجز مواردی که ناشی از اقدامات شرکتی باشد) در مدت حداکثر یک روز کاری به میزان پنج درصد کاهش یا افزایش داشته باشد. همچنین اعلام شده است که در صورت تعطیلی یا توقف معاملات بر اثر شرایط موضوع این ماده و وجود امکان تسویه معاملات، امور تسویه باید طبق روال عادی انجام پذیرد. این موضوع همزمان با اعلام تعطیلی یا توقف معاملات اطلاع‌رسانی می‌شود. در پایان متذکر شده است که تصمیمات مربوط به توقف یا تعطیلی معاملات و رفع آن از طریق سایت رسمی بورس یا بازار خارج از بورس مربوط اعلام می‌شود. استفاده از قطع کننده‌های مدار از جمله تجاربی است که در دنیا در این شرایط مورد استفاده قرار گرفته است. در این حالت، محدودیت نوسانی برای سیستم در نظر گرفته نمی‌شود و تنها در صورت ریزش قیمت بیشتر از حدی مشخص، معاملات تا زمانی معین به حالت تعلیق درمی‌آیند.
-
موسی احمدی - رئیس هیأت مدیره شرکت تأمین سرمایه کیمیا
- شماره ۵۵۹ هفته نامه اطلاعات بورس