به گزارش صدای بورس، از سال ۱۳۹۸ بیش از چهار سال و ۶ ماه گذشته و از آن روز تا به این لحظه کتاب اقتصاد ایران پر از فراز و نشیب‌هایی بوده است که این جرات را می‌دهد تا به صراحت و راحتی بگوییم این دوران تاکنون عجیب‌ترین بخش این کتاب بوده است. در این مدت اقتصاد ایران، حوادث و اتفاقات متعددی را تجربه کرده و با وجود فراموشی که همیشه همراه با آن بوده و خواهد بود، بسیار از این اتفاقات را نه به دلیل یک جهش بزرگ، بلکه به‌خاطر تلخی آن به خاطر سپرده است.
حال اگر بخواهیم آینده‌ای را برای بازار سرمایه و کلیت اقتصاد ایران در ۵ سال آینده متصور شویم، اول باید از تاریخ عبرت بگیریم و متوجه شویم که چه اتفاقاتی علاوه بر دلایل سیاسی در خارج از کشور، عامل بی‌اقبالی به بازار شده است و باید به این سوال نیز جواب دهیم که آیا طلا و ملک که تا سال‌های گذشته راه فرار از سقوط سرمایه بودند، در چند سال آینده نیز می‌توانند کارآمد باشند یا خیر؟
در این راستا، ما با جمعی از کارشناسان به کاوش و تحلیل این موضوعات پرداختیم. همچنین به بررسی وضعیت بازارهای مختلف مانند طلا، مسکن و خودرو پرداخته و در مقابل، عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت و سبدهای سهامی مختلط را مورد تحلیل قرار دادیم. در این مسیر، آمار و اطلاعات مرتبط در جداول مشخص شده است، و باید اشاره کنیم که صندوق‌های بررسی‌شده به‌طور تصادفی انتخاب شده‌اند تا بینش و دیدگاه‌های مختلفی ارائه دهند و فضای تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاران را روشن‌تر کنند.
بورس جبران می‌کند
ازدلایل اصلی وضعیت نامناسب بازار سرمایه در سال‌های اخیر می‌توان سرکوب بازار توسط دولت، دخالت‌های دولت در روند قیمت‌گذاری و تأمین مالی و همچنین افزایش سرمایه‌ها در پی کاهش ارزش واقعی بازار عنوان کرد. اگرچه برخی صندوق‌ها در این مدت سود خوبی نصیب سرمایه‌گذاران کرده‌اند، اما به‌ویژه در حوزه‌های طلا و مسکن، پیش‌بینی آینده‌ای روشن در شرایط کنونی دشوار خواهد بود. همچنین اهمیت اعتمادسازی برای جذب نقدینگی به بازار فقط در صورت افزایش تحولات جهانی و رشد دلار، ممکن است تا بهبودی در بازار سرمایه مشاهده شود.
بهرنگ شادرو، کارشناس بازار سرمایه درمورد عدم رشـد مناســـب بازار در چند سال گذشته گفت: سرکـــوب بازار در دولت قبل اولین مورد است که بخش عمده آن منشعب از نگرانی کسانی بود که رشد بازار سرمایه را عامل تورم می‌دانستند اما گذر زمان این مسئله را نشان داد که این ادعا غلط بوده و اثبات آن را نیز می‌توان در تغییر قیمت سکه ۱۰ میلیون تومانی سال ۹۹ به بالای ۶۰ میلیون تومانی حال حاضر دید که این اتفاق در صورتی رخ داده است که ارزش ۴۰۰ میلیارد دلاری بازار سرمایه در روندی ۵ ساله، نه تنها رشدی نداشته است بلکه به ۱۲۰ میلیارد دلار رسیده و این رقم با ارزش بازار در فروردین ۱۳۹۰ برابری می‌کند.
باید به این امر توجه کرد که از ۹۰ تا به امروز بسیاری از شرکت‌های جدید وارد بازار شدند که عددی حدود ۳۰ میلیارد دلار را به بازار اضافه کردند. شادرو افزود: بسیاری علاقه‌مندند که تحلیل بازار را صرفا به رشد شاخص محدود کنند اما در این مورد باید به این نکته بسیار مهم دقت شود که در شاخص، سودهای رسوب شده زیادی وجود دارد و قابل اطمینان نیست. ضمن اینکه افزایش سرمایه‌ها در شاخص لحاظ نمی‌شوند و اگر الان ارزش تمامی سهام صفر شود، شاخص حدودا ۵۰۰ هزار خواهد شد.
همیشه پای دولت در میان است
وی در ادامه تاکید کرد: دومین دلیلی که می‌توان به آن اشاره کرد این است که عمده بازار حال حاضر در دست دولت است و دولت نیز هرگونه بخواهد به بازیگری می‌پردازد و بسیاری از صندوق‌ها و شرکت‌های بزرگ بورسی همگی دولتی هستند و مشخصا می‌توان این نتیجه را گرفت که اگر عدم واگذاری بخش دولتی به بخش خصوصی اصلی‌ترین دلیل این اتفاق نباشد، بدون شک یکی از بزرگترین علل این اتفاق است.
این کارشناس بازار تاکید کرد: مسئله بعدی که می‌توان به آن اشاره کرد نیز از طریق دولت اعمال شده و چیزی نیست جز آنکه دولت دست خود را از جیب شرکت‌های بورسی در نمی‌آورد و دائما با عنوان تامین مالی سرمایه را از بازار خارج می‌کند. در ضمن این برداشت سرمایه از بازار نه تنها به بازار بلکه
در اصل به خود دولت لطمه وارد می‌کند و این علت است که عمده شرکت‌های بزرگ و پرسرمایه متعلق به دولت بوده و با این‌کار دولت عملا در حال ورشکسته کردن شرکت‌های خود است.
به گفته شادرو؛ موارد دیگر هم در ادامه قیمت‌گذاری دستوری خصوصا در مورد شرکت‌های خودرو سازی است که این اجازه را به سهامدار نمی‌دهد که بتوانند سود منطقی خود را برداشت کنند، عدم پیش‌بینی پذیری بازار اقتصاد و همچنین بالا بودن نرخ بهره است. او اضافه کرد: همچنان به نظر می‌رسد که p/e بازار به بهترین نقطه تاریخ خود رسیده و ارزش بازار از همیشه بالاتر بوده است. بیشترین ظرفیت برای رشد هم اکنون در بازار سرمایه وجود دارد. این در حالی است که نزدیک به ۷۰۰ همت سرمایه در کشور وجود داشت که در لاتاری ایرانخودرو جمع شد و نشان از آن دارد که با اعتماد سازی می‌توان این حجم از نقدینگی را به سمت بازار جمع کنیم.
صندوق‌های سهامی مختلط؛ چالش‌های سودآوری و ریسک‌های موجود
شادرو با اشاره به صندوق‌ها افزود: صندوق‌های سهامی مختلط و غیر درآمد ثابت نیز نمی‌توانند سود اطمینان بخش و کم‌ریسکی را به خریداران خود دهند، اما در چند سال اخیر بعضی از صندوق‌ها سود خوبی را نصیب خریداران خود کردند و بعضا حتی رشد آن‌ها از طلا نیز بیشتر بوده است. وی تاکید کرد: تنها نقطه امنی که در بازار سرمایه می‌تواند ریسکی نداشته باشد، صندوق‌های درآمد ثابت است که در نهایت سود زیادی را نصیب سهامدار نخواهد کرد.
ربع سکه و طلای آب شده در صدر
این کارشناس بورسی درمورد بازار طلا ادامه داد: در سال‌های اخیر طلا رشد بسیار خوبی داشته است به صورتی که ربع سکه در میان انواع و اقسام طلاهایی که افراد می‌توانند از بازارهای مختلف تهیه کنند، خودنمایی کرده و در ۵ سال گذشته نزدیک به هزار درصد سود را به جیب خریداران خود روانه کرد. ضمن اینکه در این مسابقه که میان طلایی‌ها از قدیم در حال برگزاری است، طلای آب شده با ۹۴۰ درصد سود در این بازه زمانی جایگاه دوم را نصیب خود کرده است. او در ادامه گفت: البته که «صندوق طلا» به عنوان یکی از بازیگرانی که با قدمت کمتری از سایر شکل‌های طلا در بازار به فروش می‌رسد نیز توانسته سود ۷۵۰ درصدی را نصیب سهامداران خود کند. اما در این زمان با توسل به بررسی و تحلیل شرایط موجود می‌توانیم به این نتیحه برسیم که چه از لحاظ فاندامنتال و چه تکنیکال این بازار در ۵ سال پیش رو رشد چشمگیری نخواهد داشت، مگر اینکه تحولی خاص در جهان رخ دهد و دلار نیز رشد زیادی نخواهد داشت.
او با اشاره به بازار مسکن توضیح داد: از لحاظ سنتی ملک همیشه یکی از نقاطی در اقتصاد بوده که سرمایه زیادی را به خود جمع کرده اما با توجه به رشد چند سال اخیر و با دقت در p/e بالاتر از ۱۰۰ حوزه مسکن، نمی‌توان آینده پرسودی را برای سرمایه گذاران این حوزه پیش‌بینی کرد. وی در پایان درمورد بازار خودرو گفت: خودرو نیز با توجه به اوضاع نابسامان و قیمت گذاری دستوری و شرایط بد اقتصادی در تولید داخلی نمی‌تواند آینده روشنی داشته باشد و نسبت به بازارهای دیگر دارای سود نسبی کمتری است.
-
آرمان هنرکار - خبرنگار
-
شماره ۵۶۱ هفته نامه اطلاعات بورس