به گزارش صدای بورس، محاسبه نسبت P/E، یکی از رایج‌ترین روش‌های بررسی ارزندگی سهام شرکت در بازارهای مالی، است. P/E که نسبت قیمت به سود هر سهم است، نه تنها در بازار سرمایه ایران، بلکه در بسیاری از بازارهای مالی دنیا هم مورد استفاده سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد.
اغلب شرکت‌هایی با نسبت P/E پایین، ارزشمند محسوب می‌شوند چراکه کمتر از ارزش ذاتی خود در حال معامله هستند. همچنین این قیمت پایین، باعث می‌شود تا سرمایه‌گذاران برای خرید آن ترغیب شوند و می‌توان گفت که هر چقدر این نسبت کمتر باشد، آن سهم کم‌ریسک‌تر است. البته در این میان باید توجه داشت که ممکن است P/E کم فقط نشانه سود زیاد نباشد بلکه نشانه تقاضای کم در نتیجه قیمت کم هم باشد. ضمن آنکه قیمت سهام شرکت‌ها به دلیل خاصی پایین می‌آید و در این راستا برآورده نشدن سود مورد انتظار براساس اعلام شرکت می‌تواند دلیل افت P/E باشد.
P/E بالا، مناسب ریسک پذیران
معمولا شرکت‌هایی با نسبت P/E بالا، شرکت‌های در حال رشدی هستند و این نسبت بالا، نشان دهنده این است که شرکت در آینده رشد و عملکرد مثبتی خواهد داشت. در این میان سرمایه‌گذاران هم از این شرکت انتظار دارند که درآمد آن در آینده افزایش پیدا کند و بر این اساس تمایل دارند، برای آن شرکت پول خوبی پرداخت کنند. حال در این میان مشکل این نوع شرکت‌ها این است که سهام در حال رشد، اغلب نوسانات بالایی دارد و این اتفاق، فشار زیادی را بر شرکت‌ها وارد می‌کند چون باید علت ارزش‌گذاری بالای خود را توجیه کنند. به همین دلیل، سرمایه‌گذاری در سهام با P/E بالا، یک سرمایه‌گذاری ریسکی تلقی می‌شود. در این میان گفتنی است؛ زمانی که سهامداران شرکتی با P/E متعادل را انتخاب می‌کنند، انتظار رشد و پیشرفت شرکت در آینده را معقول ارزیابی کرده و به احتمال زیاد به سود مورد نظر خود می‌رسند. از طرفی، می‌توان احتمال بیشتری داد که حتی زمانی که کل بازار ریزشی و منفی است، سهام ما نسبت به شرکتی که P/E بالایی دارد، کاهش قیمت و ریزش بسیار کمتری داشته باشد.
نسبت P/E همیشه وضعیت ورشکستگی شرکت را نشان می‌دهد؟
نسبت منفی P/E به این معناست که شرکت دارای درآمد منفی بوده و یا در حال از دست دادن پول است. این اتفاق ممکن است در دوره‌هایی به دلایل مختلفی برای شرکت ایجاد شود. از طرفی، زمانی که شرکتی در چند سال متوالی نسبت P/E منفی داشته باشد به این معناست که شرکت سود کافی تولید نمی‌کند و ممکن است ورشکسته شود. البته نسبت P/E همیشه نشان‌دهنده افزایش احتمال ورشکستگی شرکت نیست؛ ممکن است زمانی که شرکت در مسیر رشد قرار گرفته باشد، این نسبت در آن منفی شود.
ارزش‌گذاری سهم با استفاده از نسبت P/E
مهم‌ترین کاربرد P/E تعیین ارزش سهم است. در تحلیل‌های بنیادی، معمولا سهم‌ها ارزش‌گذاری می‌شوند و طبق این ارزش‌گذاری‌ها اگر قیمت جاری سهم در بازار کمتر از ارزش مد نظر باشد، علاقه‌مندی برای خرید آن سهام بیشتر خواهد شد. ضمن آنکه در این میان گفتنی است؛ P/E استخراج شده از این روش را P/E تحلیلی یا پیشتاز می‌گویند. این نسبت با استفاده از روش‌های خاص و با در نظر گرفتن عواملی از قبیل نرخ رشد سود شرکت، نرخ بهره بانکی، تورم و... محاسبه می‌شود.
براساس آمار منتشر شده؛ تا پایان شهریور ۱۴۰۳ بالغ بر ۲ درصد شرکت‌های حاضر در بازار سرمایه P/E کوچکتر از ۳ داشته‌اند. همچنین در این میان ۱۲ درصد شرکت‌ها نیز P/E پایین‌تر از ۵ ثبت کرده‌اند. ۲ درصد دیگر شرکت‌ها هم با P/E کوچکتر از ۷ مواجه هستند. همچنین در این میان ۱۹ درصد شرکت‌ها P/E کمتر از ۱۰ دارند و P/E ۱۳ درصد از شرکت‌های پذیرفته شده در بازار سرمایه کمتر از ۱۵ بوده است. P/E مساوی و بزرگتر از ۱۵ هم متوجه ۲۷ درصد از شرکت‌هاست.
طبق آمار موجود، در میان صنایع ۱۱ درصد شرکت‌های صنعت مواد شیمیایی متنوع، ۱۰ درصد شرکت‌های صنعت سرمایه‌گذاری‌ها، ۶ درصد شرکت‌های صنعت آهن و فولاد، ۶ درصد شرکت‌های بورسی حاضر در صنعت دارو، ۵ درصد شرکت‌های صنعت مرتبط با سایر محصولات کانی غیر فلزی و همچنین ۴ درصد شرکت‌های صنعت قطعات خودرو P/E بالغ بر پایین‌تر از ۷ دارند.
همچنین درخصوص P/E پایین‌تر از ۵ هم ۳۷ درصد شرکت‌های صنعت سرمایه‌گذاری‌ها، ۱۰ درصد شرکت‌های صنعت آهن و فولاد، ۹ درصد شرکت‌های صنعت بانک‌ها و مؤسسات اعتباری، ۸ درصد شرکت‌های حاضر در صنعت فرآورده‌های نفتی، ۴ درصد شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی، ۴ درصد شرکت‌های فعال در صنعت بیمه، ۴ درصد تأمین سرمایه‌ها و ۴ درصد شرکت‌های حاضر در صنعت خودرو دارای این عدد P/E هستند.
همانطور که گفته P/E پایین نشان دهنده ارزندگی سهام شرکت است؛ در این میان براساس آمار موجود ۳۶ درصد از شرکت‌های مرتبط با صنعت سرمایه‌گذاری، ۲۱ درصد شرکت‌های حاضر در صنعت بانک‌ها و مؤسسات اعتباری، ۱۴ درصد شرکت‌های فعال در صنعت بیمه، ۱۴ درصد شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی، ۷ درصد شرکت‌های مربوط به صنعت محصولات کشاورزی و دامپروری و همچنین ۴ درصد شرکت‌هایی که در حوزه سایر محصولات غذایی قرار دارند، دارای P/E کمتر از ۳ هستند.
عوامل کشیدن ترمز صنایع
بر این اساس طبق بررسی صورت گرفته تا پایان تابستان امسال از میان ۶۷۰ نماد، ۹۳ نماد P/E پایین‌تر از ۵ داشته‌اند.
در این میان بخش سرمایه‌گذاری، بانک‌ها و بیمه ازجمله صنایعی هستند که درصد بیشتر نمادهایی با P/E پایین را شامل می‌شوند. همانطور که اشاره شد لزوما P/E پایین نشان دهنده سود زیاد نیست و این موضوع در آمار به دست آمده کاملا قابل مشاهده است چراکه بانک‌ها باتوجه به چالش‌هایی که دارند اما دارای P/E پایین هستند. در این میان باید اشاره کرد که ابلاغ سیاست‌های دستوری اولین مشکل صنعت بانکداری است. اقتصاد دستوری کارایی را از بانک‌ها سلب می‌کند. قوانین و مقررات درخصوص نرخ سود تسهیلات، سپرده و ... دائما دچار تغییراتی می‌شوند که این مسئله مشکلات بسیاری برای بانک‌ها به همراه دارد. ضمن آنکه رشد ترازنامه بانک‌ها از جمله چالش‌هایی است که علاوه بر بانک‌ها، مابقی صنایع را هم درگیر کرده و برخی از مشکلات سایر صنایع نشات گرفته از این مسئله است. همچنین دیگر مشکلی که بانک‌ها با آن دست و پنجه نرم می‌کنند و باعث شده سهامدارانشان با اعتراضات متعدد از آنها در مجامع استقبال کنند، عدم اجازه بانک مرکزی برای پرداخت سود تسعیر ارز آنها است.
در این میان نام صنعت دارو در نمادهای با P/E پایین‌تر از ۷ به چشم می‌خورد؛ صنعتی که چالش‌های آن تمامی ندارد. در حال حاضر قیمت‌گذاری دستوری و عدم پرداخت به موقع مطالبات از سوی دولت دو معضل جدی برای این صنعت بوده و شرکت‌های حاضر در این صنعت روز به روز در حال فشرده شدن در این منگنه هستند. به عقیده مدیران شرکت‌های داروسازی دولت با هدف حمایت از بیمار به‌صورت دستوری قیمت‌ها را کنترل می‌کند در حالی که این موضوع درست نیست و حمایت از بیمار وظیفه بیمه‌ها ست و صنعت توانایی پرداخت هزینه‌ها از جیب خود را ندارد.
گفتنی است؛ به‌طور کلی اقتصاد دستوری و در راستای آن قیمت‌گذاری دستوری مانند تی بر گلوی اکثر صنایع بوده و علاوه بر دارویی‌ها، صنعت خودرو را هم تحت تأثیر قرار داده است و همین امر منجر شده که نام این صنعت در نمادهای با P/E پایین‌تر از ۷ هم مشاهده شود.
چرا بازار سرمایه در مسائل کلان بی‌اهمیت شده است؟
مدیرعامل گروه مالی فیروزه گفت: سطح اهمیت بازار سرمایه در مسائل کلان بی‌اهمیت شده است. در همه شرایط می‌شود در بازار سرمایه سود کرد. در بازار سرمایه، صندوق‌های طلا حدود ۹۰ درصد طی یک سال سود دادند.
به گزارش صدای‌بورس، رامین ربیعی، مدیرعامل گروه مالی فیروزه، اظهار داشت: ای کاش پیش از سال ۹۹ ابزار پوشش ریسک را در بازار مالی می‌داشتیم. در بازارهای مالی کشورهای دیگر، دوره‌های طولانی‌مدت رونق و رکود باعث شکل‌گیری ابزار پوشش ریسک شده است. وی افزود: به بیان دیگر، مدیران دارایی پیدا شدند که می‌خواستند دستشان باز باشد، وام بگیرند و قراردادهای خاص ببندند و در نهایت ابزارهای پیچیده‌ای طراحی کردند که در دوران رونق و رکود گیر نیفتند. فلسفه شکل‌گیری ابزار پوشش ریسک حفظ ثروت بوده است. اگر صندوق‌هایی مثل دارایکم در کشورهای توسعه‌یافته بود، حمله آربیتراژی اتفاق می‌افتاد و باعث می‌شد که ۶۰ درصد زیر قیمت NAV معامله نشود. ربیعی با اشاره به اهمیت بازار سرمایه تصریح کرد: سطح اهمیت بازار سرمایه در مسائل کلان بی‌اهمیت شده است. در همه شرایط می‌شود در بازار سرمایه سود کرد. در بازار سرمایه، صندوق‌های طلا حدود ۹۰ درصد طی یک سال سود دادند. اگر صندوق‌های طلا نبود، همین پول هم از بازار سرمایه خارج می‌شد. طی دو سال اخیر، کسی که در درآمد ثابت بوده برنده بوده است. اگر صندوق‌های درآمد ثابت نبودند این اتفاق رخ نمی‌داد. وی ادامه داد: این ذات بازار سرمایه است که وقتی مردم پول از دست می‌دهند ناراحت می‌شوند. وسواس زیاد روی ریسک ما را به نقطه‌ای رسانده است که بازار سرمایه را در ایران کم‌اهمیت کرده است.
مدیرعامل گروه مالی فیروزه همچنین با اشاره به فعالیت در بازارهای دیگر اظهار داشت: ماه گذشته ۱۷۰ هزار نفر در بازار سهام فعال بودند اما در بازار کریپتو ۱۰ میلیون نفر فعال هستند. این در حالی است که ممکن است در بازار کریپتو مردم کل پولشان را از دست بدهند. ربیعی با بیان اینکه به‌شدت نیازمند صندوق‌های پوشش ریسک هستیم، تأکید کرد: اگر چنین ابزارهایی وجود داشت، می‌توانستیم در دوره‌های مختلف اقتصادی از آنها بهره ببریم و سرمایه‌گذاران را از ضررهای احتمالی مصون نگه داریم.
-
همراز فیروزی - خبرنگار
-
شماره ۵۶۵ هفته نامه اطلاعات بورس