به گزارش صدای بورس، مرداد ماه امسال گزارشی توسط مرکز پژوهش های اتاق بازرگانی منتشر شد که زیان بخش صنایع کشور از قطعی برق را ۴ تا ۵ میلیارد دلار تخمین زده و اعلام کرده بود زیان ناشی از این امر در ایران بین ۷ هزار تومان تا ۶۳ هزار تومان به ازای هر کیلووات ساعت است.
این در حالی است که حجت میرزایی، رئیس این مرکز چند روز پیش اعلام کرد قطع برق در سه ماه تابستان امسال حدود ۲۰ میلیارد دلار «عدم‌النفع» به همراه داشته که احتمالا شامل زیان شرکت ها و افت منافعی است که در نتیجه قطعی برق در وضعیت تولید شرکت ها بروز کرده است و احتمالاً همین وضعیت را در زمستان با قطعی گاز خواهیم داشت. به این ترتیب با فرض تداوم این وضعیت در فصل زمستان و در صورتی که شاهد ۱۰ میلیارد دلار عدم النفع ناشی از قطعی برق باشیم، رقمی در حدود ۲۵۰ همت عدم النفع ناشی از این امر در سال برای صنایع کشور، تنها از محل قطعی برق است که باید قطعی گاز به عنوان سوخت و خوراک مورد نیاز صنایع را به آن اضافه کرد. این در حالی است که میزان کسری تراز انرژی برق در ایران رقمی در حدود ۱۵ هزار مگاوات است که اگر فکری به حال آن نشود این رقم در ده سال آینده به ۳۳ هزار مگاوات خواهد رسید. این در حالی است که در حال حاضر با کمبود ۳۰۰ میلیون متر مکعبی گاز در فصول سرد سال، پیش بینی می شود این رقم در سال های آتی به ۵۰۰ میلیون متر مکعب نیز برسد که این امر در کنار مشکلات ناشی از قطعی برق در فصول تابستان و زمستان (که ظاهرا از امسال استارت خورده)، زیان شرکت های صنعتی را تشدید خواهد کرد.
صنایع انرژی بر در معرض خطرات جدی
در بین صنایع، طبعا صنایع انرژی بر همچون فولاد، پتروشیمی و سیمان بیشترین مصرف برق و گاز را در اختیار دارند، اما همه صنایع و حتی کارگاه های متوسط و کوجک نیز از این امر مستثنی نبوده و تحت‌الشعاع ناترازی انرژی هستند. نگاهی به تجربه قطعی برق در شهرک های صنعتی در کل کشور موید این موضوع است. در فصل تابستان تعداد روزهای قطعی برق در شهرک های صنعتی کل کشور که قرار بود یک روز در هفته باشد به دو روز و حتی سه روز هم رسید که البته این روزها بین شنبه تا چهارشنبه بودند و این امر کل صنایع را تحت تاثیر قرار می داد. در سمت عرضه گاز نیز صنعت فولاد به تنهایی روزانه ۴۰ میلیون متر مکعب گاز نیاز دارد، اما تنها ۱۵ میلیون مترمکعب گاز دریافت می کند که این مساله در سال جاری به دلیل برخی تصمیمات محدودیت‌زا در مازوت سوزی «که البته معلوم نیست تا چه حد از ضمانت اجرایی برخوردار است» تشدید خواهد شد.
افت تولید در تابستان و تهدیدهای زمستانی
بررسی وضعیت تولید محصولات زنجیره آهن و فولاد ایران در نیمه نخست امسال نیز نشان می‌دهد که محدودیت‌های فزاینده برق که تا مهرماه هم ادامه داشت، منجر به افت ۵.۷ درصدی تولید فولاد ایران شده است. همچنین محدودیت‌های برق رسانی، تولید ۶ ماهه فولاد میانی کشور را حدود ۱.۱ میلیون تن به ارزش بیش از ۴۵۰ میلیون دلار کاهش داده است. بیشترین نرخ افت تولید زنجیره فولاد در میلگرد، نبشی و ناودانی و شمش فولادی به ترتیب با ۱۱.۷ و ۹.۶ و ۸.۵ درصد کاهش بوده است. میزان تولید گندله نیز در این مدت با کاهش ۴ درصدی روبه‌رو شده است.
نگاهی به آمارها و تصمیمات سال قبل نشان می دهد دولت با شروع فصل سرد سال بین ۳۰ تا ۵۰ درصد از گاز مورد نیاز صنعت فولاد را کاهش می دهد که این موضوع بین ۳۵ تا ۴۰ درصد از ظرفیت تولید را در این صنعت کاهش خواهد داد و این در حالی است که در برخی فعالیت های این صنعت، گاز به عنوان خوراک به کار می رود و قطعی آن تاثیر مستقیم بر عملکرد این صنعت بر جای می گذارد تا جایی که می تواند به تعطیلی واحدهای تولید آهن اسفنجی منتهی گردد. به تازگی، شرکت ملی گاز ایران با ارسال ابلاغیه‌ای به واحدهای تولیدی آهن اسفنجی، اطلاع داده که گاز این واحدها بزودی قطع می‌شود. این اخطار منجر به توقف تولید آهن اسفنجی و در پی آن، کاهش شدید عرضه این محصول به بازار می‌شود. با توقف تولید آهن اسفنجی، بازار با کمبود این محصول مواجه خواهد شد و همین امر می‌تواند به افزایش قیمت‌ها منجر شود. همچنین، این اختلال در تأمین مواد اولیه می‌تواند تولید فولاد در کشور را تحت تأثیر قرار دهد و فشار اقتصادی مضاعفی به صنعت فولاد وارد کند.
صنعت فولاد چه میزان انرژی مصرف می کند؟
بررسی های تحقیقی نشان می دهند بیش از ۷۰ درصد انرژی مورد نیاز در صنعت فولاد به گاز اختصاص دارد و ۲۰ درصد نیز به برق وابستگی مستقیم دارد. این بدان معناست که در صورت قطعی همزمان برق و گاز در فصل زمستان، عدم النفع صنعت فولاد در مقایسه با فصل تابستان بیشتر خواهد بود. این در حالی است که در سال های آینده میزان تقاضا برای گاز و برق برای این صنعت افزایش می یابد و شاید تا ۵۰ درصد رشد را در این بخش شاهد باشیم ولی آن چه نگران کننده است مسیر عقبگرد در تامین انرژی برای این صنعت و سایر صنایع است.
هم اکنون حدود ۳.۳ درصد هزینه های تولید در صنایع آهن و فولاد مربوط به هزینه مصرف انرژی است. این میزان در روش کوره قوس الکتریکی که بیشترین مصرف گاز را دارد، حدود ۱۰ درصد است. مثلاً برای واحدی که خطوط گندله سازی، احیا و فولادساز را در زنجیره تولید دارد، برای تولید هر تن گندله حدود ۲۰ مترمکعب گاز و حدود ۵۰ کیلووات ساعت برق و برای تولید هر تن آهن اسفنجی از گندله حدود ۳۵۰ مترمکعب گاز و حدود ۱۲۰ کیلووات ساعت برق و برای هر تن شمش از آهن اسفنجی حدود ۱۵ مترمکعب گاز و حدود ۸۳۵ کیلووات ساعت برق مصرف می شود.
بر اساس عملکرد تولید فولاد در سال ۱۴۰۰ برای تولید هر تن شمش فولاد در کوره های قوس الکتریکی، القایی و کوره بلند به ترتیب، ۴۲۵، ۲۲۰ و ۲۷ مترمکعب گاز طبیعی و ۱۱۳۵، ۸۲۵ و ۵۳۵ کیلووات ساعت برق در طول زنجیره ارزش مصرف شده است؛ البته میزان مصرف انرژی مصرفی در واحدهای فولادسازی به نوع روش تولید یعنی کوره بلند یا کوره قوس الکتریکی بستگی دارد.
واقعیت آن است که براساس گزارش اتاق بازرگانی، مقایسه شدت تکانه قطع برق به کل اقتصاد در سطح بخش‌های اقتصادی نشان می‌دهد که شدت تکانه وارده بر اقتصاد ناشی از قطعی برق بخش صنعت ۳۶۹۷ برابر شدت تکانه وارده بر اقتصاد ناشی از قطعی برق فعالیت‌های اداری و خدمات پشتیبانی است. در مقایسه با سایر بخش‌های اقتصادی نیز باز هم نسبت‌های بالایی از تاثیر قطعی برق بخش صنعت بر اقتصاد مشاهده می‌شود؛ برای نمونه قطعی برق بخش صنعت ۹۳۸ برابر قطعی برق بخش فعالیت خدماتی مربوط به تامین جا و غذا، ۱۱۷ برابر قطعی برق بخش آموزش، ۱۰۱ برابر قطعی برق بخش ساختمان، ۳۳ برابر قطعی برق بخش استخراج معدن، ۲۳ برابر تکانه قطعی برق بخش عمده فروشی و خرده‌فروشی و ۱۵ برابر قطعی برق بخش کشاورزی، شکار جنگلداری و ماهیگیری موجب کاهش تولید ناخالص داخلی کشور می‌شود.
-
حمزه بهادیوند چگینی - روزنـامه‌نـگار
- شماره ۵۶۸ هفته نامه اطلاعات بورس