به گزارش صدای بورس، ارزش جاری سهام شرکت‌های فعال در صنعت سیمان سهم حدود ۳ درصدی از کل ارزش بازار سهام ایران است. در حال حاضر ۴۴ نماد سیمانی در بورس فعالیت دارند که ۴۰ درصد از نمادها در تملک سازمان تامین اجتماعی هستند. دو هلدینگ زیرمجموعه سازمان تامین اجتماعی، سیتا و سفارس هستند که ۱۵ نماد سیمانی شرکت‌های زیرمجموعه آن هستند. پس از آن بنیاد مستضعفان، شرکت سرمایه‌گذاری غدیر، بانک ملی ایران بازیگران اصلی در این صنعت هستند.
این صنعت در یک سال اخیر ۳۲ درصد و به عبارتی ۱۲ درصد بیشتر از کل بورس ایران بازده کسب کرده است. نسبت P/E گذشته‌نگر این صنعت در اواخر پاییز ۱۴۰۳ برابر با ۸.۵۶ واحد بوده در حالی است که P/E گذشته‌نگر کل بورس ۷.۶۲ واحد محاسبه شده است.
نسبت P/E در صنعت سیمان در سال ۱۳۹۸ در اوج خود و حوالی عدد ۳۰ قرار داشت. از آن سال به بعد روند نسبت قیمت به سود صنعت سیمان نزولی و طی چند سال اخیر در یک محدوده مشخص (بین ۶ تا ۹) نوسان داشته است. از جهت میزان سودآوری، در حال حاضر حاشیه سود ناخالص این صنعت برابر با ۴۴ درصد است.
ظرفیت تولید سیمان
برپایه این گزارش، ظرفیت اسمی سالانه تولید سیمان در ایران ۸۹ میلیون تن در سال است که این کشور را در میان ۱۰ تولیدکننده برتر دنیا قرار می‌دهد. ایران در سال ۱۴۰۲، معادل ۷۱.۴ میلیون تن یعنی ۸۴ درصد از ظرفیت اسمی تولید داشته که در چند سال اخیر بی‌سابقه بوده است.
به دلیل سنگین بودن این محصول و هزینه‌های بالای حمل و نقل و در نهایت نداشتن توجیه اقتصادی آن، تقریبا در تمام استان‌های ایران سیمان تولید می‌شود، اما ۷ استان اصفهان، تهران، خراسان رضوی، فارس، خوزستان، قزوین، مرکزی، کرمانشاه و همدان بیش از نیمی از تولیدات کشور را بر عهده دارند.
در حال حاضر صنعت سیمان ایران متشکل از حدود ۸۰ تولیدکننده در اقصی نقاط کشور است. البته لازم به توضیح است که در برخی نقاط کشور مازاد عرضه و در برخی نقاط کمبود عرضه وجود دارد، این عامل نرخ سیمان را در مناطق مختلف از یکدیگر متفاوت می‌کند.
تا پیش از ورود سیمان به بورس کالا، (خرداد ماه ۱۴۰۰) نرخ سیمان به صورت دستوری اعلام می‌شد که این مشکلات فراوانی برای تولیدکنندگان ایجاد کرده بود. پس از ورود این محصول به بورس کالا، معاملات سیمان در بستر بازار سرمایه و با مکانیزم عرضه و تقاضا انجام می‌شود.
میزان تولیدات سیمان در سال ۱۴۰۲ برابر با ۷۲ میلیون تن بود که با رشد ۱۱ درصدی نسبت به سال ۱۴۰۱ همراه بود. این در حالی بود که در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ تولیدکنندگان سیمان در ایران به دلیل مشکلات قطعی برق و افت تقاضا با کاهش محسوس تولید همراه بودند، اما در سال ۱۴۰۲ تولیدکنندگان صنعت سیمان با مدیریت صحیح در انرژی توانستند میزان تولیدات خود را افزایش دهند.
از سال ۱۳۹۲ که تولید سیمان حدود ۷۰ میلیون تن در سال بود، تاسال ۱۴۰۲، تولیدات سیمان به دلیل مشکلات انرژی و کاهش تقاضا با کاهش محسوسی همراه شد، اما در سال ۱۴۰۲ این کشور مجدد توانست تولیدات خود را به بیش از ۷۱ میلیون تن برساند. در این بین، از تولیدات ۷۲ میلیون تنی در سال ۱۴۰۲، معادل ۶۶.۲ میلیون تن در داخل کشور به مصارف داخلی اختصاص یافت و الباقی به سایر کشورها صادر شد. میزان مصرف سیمان نیز در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۴۰۱ رشد حدود ۱۱ درصدی داشت.
در ۸ ماه سال ۱۴۰۳ بنا به گفته دبیر انجمن سیمان، ۵۰ میلیون تن کلینکر تولید شده که نسبت به ۸ ماه سال گذشته ۳ میلیون تن تولید کاهش یافته است. از جهت تولید سیمان نیز در این مدت ۴۸ میلیون تن سیمان تولید شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۴۰۰ هزار تن کاهش داشته است. علت این موضوع چالش‌های تامین انرژی مورد نیاز تولیدکنندگان بوده است. با وجود این احتمالا تولیدات این محصول در پایان سال ۱۴۰۳ به ۷۰ میلیون تن تنزل یابد.
عوامل موثر بر صنعت سیمان
بررسی داده‌های ارائه شده در این گزارش نشان می‌دهد؛ قیمت‌گذاری سیمان در بورس کالا براساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. با توجه به ظرفیت‌های کنونی کارخانه‌های تولیدکننده سیمان در کشور، احتمالا تغییری چندانی در عرضه صورت نخواهد گرفت، چرا که ارزش جایگزینی کارخانه تولیدی سیمان با ظرفیت یک میلیون تن سیمان حدود ۱۲۰ میلیون دلار است.
وضعیت صنعت سیمان در جهان
آمارها نشان می‌دهد ظرفیت تولید جهانی کلینکر در سال ۲۰۲۳ حدود ۳.۸ میلیارد تن بوده که از این میزان ۴.۱ میلیارد تن سیمان تولید شده است. در واقع میزان تولیدات سیمان در سال ۲۰۲۳ نسبت به ۲۰۲۲ تغییر چندانی نداشته است. همچنین تقاضای جهانی سیمان در سال ۲۰۲۳ به ۴.۰۲۵ میلیون تن رسید که ۱.۲ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل (سال ۲۰۲۲) کاهش داشت. علت کاهش مصرف در صنعت سیمان، به دلیل رکود در بازار املاک و بحران اقتصادی در بسیاری از نقاط دنیا بوده است.
بزرگترین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان سیمان در دنیا
این گزارش نشان می‌دهد؛ بزرگترین تولیدکننده سیمان در حال حاضر چین است. این کشور در سال ۲۰۲۳ تقریبا ۲.۱ میلیارد تن (بیش از نیمی از تولیدات کل) سیمان تولید کرد. هند از نظر تولید سیمان نزدیک‌ترین کشور به چین است. در سال ۲۰۲۳، این کشور ۴۱۰ هزار تن سیمان تولید کرد که بیشتر از میزان تولید ۳۸۰ هزار تنی آن در سال ۲۰۲۲ است. ویتنام با تولید ۱۱۰ هزار تن در سال ۲۰۲۳ در رتبه بعدی قرار دارد.
همچنین، کشور چین بیشترین ظرفیت تولید کلینکر را با ۲ میلیارد تن در سال ۲۰۲۳ داشت. ایران به عنوان ششمین تولیدکننده بزرگ در صنعت سیمان، در سال ۲۰۲۳ با رشد ۱۰ درصدی نسبت به سال قبل، ۶۵ میلیون تن سیمان تولید کرد که سهم این کشور از کل تولیدات جهانی ۱.۶ درصد محاسبه شده است.
این گزارش می‌افزاید؛ در میان شرکت‌های بزرگ تولیدکننده سیمان در سال ۲۰۲۴ بر اساس ظرفیت نصب شده، شرکت ملی مصالح ساختمانی چین به عنوان( CNBM) شناخته می‌شود، با ظرفیت کل ۵۳۰ میلیون تن بزرگترین تولیدکننده و شرکت چینی دیگری به نام Anhui Conch در جایگاه دوم قرار دارد Holcim که مقر آن در زوگ، سوئیس است، سومین تولیدکننده بزرگ است. ظرفیت آن در این سال ۲۷۴ میلیون تن بود. رقیب اصلی هولسیم، سیمان هایدلبرگ، چهارمین ظرفیت تولید سیمان را در سال ۲۰۲۴ دارد.