ارزشگذاری سهام همواره یکی از مباحث مهم و تخصصی در حوزه بازار سرمایه محسوب می‌گردد که انجام دقیق و مسئولانه آن با چالش‌های زیادی همراه است که از جمله مهمترین چالش‌های این حوزه می‌توان به کمبود نیروی انسانی متخصص، عدم پیش‌بینی متغیرهای کلان اقتصادی آتی توسط مراجع ذی‌صلاح، عدم انتشار اطلاعات اقتصادی با تقویم و تاریخ مشخص، عدم تناسب بین ریسک‌ها و مسئولیت‌های حوزه ارزشگذاری با درآمدها و منافع آن اشاره کرد. با وجود چالش‌های بیان شده شرکت تأمین سرمایه تمدن سعی کرده نقش سازنده و تاثیرگذار در حوزه ارزشگذاری به خصوص ارزشگذاری با هدف عرضه اولیه ایفا نماید. شرکت تأمین سرمایه تمدن در سال ۱۴۰۳ در سه عرضه اولیه سهام شرکت‌های بیمه ایران معین، دانش بنیان پویا نیرو و شرکت فراورده‌های دامی و لبنی بهار دالاهو به عنوان متعهد خرید و ارزشگذار به ایفای نقش پرداخت و همچنین متعهد پذیره‌نویسی و ارزشگذاری سهام گروه مالی کیان برای عرضه اولیه در بازار بورس اوراق بهادار تهران در دستور کار این مجموعه قرار دارد.
به طور کلی در ارزشگذاری سهام در بازار سرمایه ایران از سه رویکرد ارزشگذاری نسبی، ارزشگذاری مبتنی بر تنزیل جریانات نقدی آتی و ارزشگذاری مبتنی بر ارزش دارایی‌ها در برآورد ارزش سهام در فرایند عرضه اولیه استفاده می‌گردد که استفاده از هر یک از این مدل‌ها نیازمند دقت به موضوعات و نکات خاصی است.
در ارزشگذاری نسبی (مبتنی بر ضرایب قیمتی و ارزشی)، اگر شرکت‌های مشابه به درستی از لحاظ اندازه، ریسک و مدل کسب و کار مشابه شرکت مورد نظر نباشند؛ نسبت‌ها و ضرایب آنها می‌تواند منجر به نتایج گمراه‌کننده گردد. هنگامی که تحلیلگر از این روش استفاده می‌کند باید تعدیلات لازم در ضرایب و نسبت‌های شرکت‌های مشابه را اعمال نماید تا نتایج قابل اتکا باشند.
به عنوان نمونه شرکت‌هایی که در دوران اولیه رشد خود هستند در مقایسه با شرکت‌های بالغ‌تر دارای P/E بالاتری هستند. بنابراین باید از PEG که همان P/E تعدیل شده با نرخ رشد است استفاده کرد. همچنین در استفاده از ضرایب قیمتی باید به دیگر تفاوت‌ها نظیر ساختار سرمایه و سیاست‌های حسابداری نیز توجه داشت و تعدیلات لازم را اتخاذ کرد. گاهی ممکن است شرکت مشابه در آن صنعت یا کسب‌وکار خاص که قبلا پذیرش شده باشد و تاریخچه معاملاتی کافی داشته باشد موجود نباشد و یا شباهت کافی به شرکت موردنظر نداشته باشند.
در ارزشگذاری مبتنی بر تنزیل جریانات نقدی آتی، برآورد نرخ تنزیل مناسب، نرخ رشد واقع بینانه، مخارج سرمایه‌ای و سرمایه در گردش آتی؛ و لحاظ کردن ریسک‌های کلان و مقررات و در نهایت ریسک‌های خاص شرکت مهمترین چالش‌ها در این مدل ارزشگذاری محسوب می‌گردند که برآورد منصفانه و قابل اتکای آنها نیازمند انتشار اطلاعات متغیرهای کلان اقتصادی، آموزش نیروی انسانی متخصص و دسترسی راحت و سریع به اطلاعلات است. محاسبه نرخ تنزیل شدیداً به مفروضی چون انتخاب شاخص، دوره زمانی، نرخ بازده بدون ریسک و مدل محاسبه نرخ تنزیل وابسته است.
در ارزشگذاری مبتنی بر ارزش دارایی‌ها یکی از مهمترین چالش‌ها نادیده گرفتن ارزش دارایی نامشهود شرکت‌هاست. در شرایطی که شاهد حضور شرکت‌های دانش‌بنیان در بازار سرمایه هستیم و مهمترین دارایی این شرکت‌ها تخصص و دانش فنی آنهاست که در قالب دارایی نامشهود شناخته می‌شوند، عدم لحاظ کردن این دارایی‌ها در برآورد ارزش سهام این شرکت در مدل‌های مبتنی بر ارزش دارایی‌ها از قابلیت اتکای استفاده از این مدل‌ها کاسته است.
بنابراین ارزشگذاری دقیق و مسئولانه در بازار سرمایه امری ساده نیست و با چالش‌های عدیده‌ای نظیر محاسبه نرخ تنزیل مناسب، نرخ رشد واقع‌بینانه، مخارج سرمایه‌ای و سرمایه در گردش آتی و لحاظ کردن ریسک‌های کلان و مقررات و در نهایت ریسک‌های خاص شرکت‌ها مواجه است که ضرورت دارد شرکت‌ها در فرایند ارزشگذاری به آن توجه ویژه داشته باشند.
-
امیر مرادی - مدیرعامل شرکت تأمین سرمایه تمدن
- شماره ۵۷۶ هفته نامه اطلاعات بورس