توسعه صنعت خودرو از دو بستر بورس

به گزارش صدای بورس، مدیر عامل بورس کالا هفته قبل در یک نشست خبری دو خبر خودرویی اعلام کرد؛ نخست این که آماده عرضه خودرو در بورس کالا هستیم و دوم این که به زودی اوراق گواهی سپرده خودرو در این بازار عرضه خواهد شد.
با توجه به این که هنوز خودرو در بورس کالا عرضه نشده و لااقل تا این لحظه تلاش جدی و واقعی از سمت دولت برای این اقدام مشاهده نمی شود، احتمالا اوراق مذکور به منظور خرید خودروهای فعلی محدودی است که در این بازار معامله می‌شوند، اما آن چه مشخص است، اوراق گواهی سپرده می‌تواند روشی مناسب هم برای خرید خودرو از بستر بورس کالا باشد و هم یک ابزار برای تأمین مالی خودروسازان. با این حال چند نکته مهم وجود دارد که این نقاط قوت را محدود می‌کند.
یکی از نکات، بی‌نهایت کوچک بودن اندازه خودروهای عرضه شده در بورس در مقایسه با سایر روش‌هاست. از ابتدای امسال تا به حالا هزار و ۴۴۰ دستگاه خودرو در بورس کالا عرضه شده که هزار و ۳۶۱ دستگاه از آن به فروش رفته و این در مقایسه با چند صد هزار دستگاه تولید کارخانه‌ها و معاملات میلیونی خودرو در طی یک سال در بازار رقمی بسیار حساب نشدنی است.
بر این اساس انتشار اوراق مذکور هرچند برای این تعداد عرضه بی اثر نیست، اما برای کلیت صنعت و بازار اقدام موثری قلمداد نمی شود. با این حال در صورتی که خودرو به صورت عمومی در بورس کالا عرضه و مورد معامله قرار بگیرد، حتما این ابزار به یک ابزار بسیار مهم تبدیل خواهد شد که البته در آن صورت باید سایر اشکالات را برطرف کرد؛ از جمله توان پاسخگویی سامانه‌های فعلی برای حجم مراجعات بالای خریداران این اوراق و تقویت بازار ثانویه و تولید برای تحویل خودرو در زمان مناسب و نظارت‌های دیگری که بر بازار فیزیکی و اوراق آن ضروری است. بر اساس تعریف، اوراق گواهی سپرده خودرو، ابزاری مالی برای خرید تدریجی خودرو با حمایت بورس کالا است که این اوراق توسط بورس کالا صادر می‌شود و افراد با در اختیار داشتن اوراق مذکور و تکمیل اوراق به میزان قیمت خودرو می‌توانند نسبت به تحویل خودروی مدنظر خود اقدام کنند.
به عبارتی این اوراق ضمانت بورس کالا را برای تحویل به موقع خودرو در اختیار دارد و از سوی دیگر افراد با سرمایه‌های خردی که در اختیار دارند، توان پس انداز برای خرید خودرو را خواهند داشت و از آنجا که تحویل خودرو از کانال بورس صورت می‌گیرد، لذا بسیاری از مشکلات فعلی مانند قرعه کشی و اولویت‌های مختلف کنار رفته و افراد به صورت منظم تر به دریافت به موقع خودروی خود امیدوار خواهند بود.
چراکه اولا برای صدور گواهی سپرده، ابتدا خودروسازان باید خودروهای خود را در بورس کالا پذیرش کنند تا گواهی سپرده الکترونیکی صادر شود و در سامانه معاملاتی ثبت گردد.
سپس متقاضیان می‌توانند این گواهی را از طریق کارگزاران خریداری کنند. همچنین لغو گواهی سپرده نیز بدین صورت خواهد بود که دارنده گواهی برای دریافت کالای فیزیکی، درخواست تحویل را به انباردار ارائه می‌دهد؛ پس از بررسی و تطبیق مشخصات گواهی با موجودی انبار، کالا تحویل داده شده و گواهی سپرده از سامانه معاملاتی حذف می‌شود.
گواهی سپرده خودرو، با هدف کمک به تأمین مالی خودروسازان و تسهیل سرمایه‌گذاری عمومی طراحی شده و از مالیات بر ارزش افزوده معاف است که همین امر به جذابیت این طرح و افزایش تمایل افراد برای سرمایه‌گذاری در این حوزه، افزوده است.
با این حال موضوع مهم آن است که پایه عملیاتی این اوراق زمانی که عرضه‌ها محدود و خریداران محدودتر هستند امیدواری چندانی از تاثیرگذاری آن در صنعت، بازار و رفاه مصرف کننده بر جای ندارد. در حال حاضر تنها انواع کامیون‌های کشنده و وانت در بورس عرضه می‌شود که البته عرضه‌های بسیار محدود در حد ۲۰ تا ۳۰ دستگاه در هر وعده معاملاتی را شاهدیم که از عمق پایین بازار حکایت دارد.
در این بین اشاره به بخش دوم صحبت‌های مدیرعامل بورس کالا که از آمادگی این بازار برای پذیرش خودرو حکایت دارد حائز اهمیت باشد، اما واقعیت آن است که دیگر کسی منتظر عرضه خودرو نیست و رفتار وزارت اقتصاد و صمت از بی‌تفاوتی به این گزینه مهم خبر می‌دهد و این در حالی است که تنها همین دو شق از صحبت‌های جهرمی برای ایجاد یک تحول در تأمین مالی صنعت خودرو در کشور هم برای تولیدکننده و هم مصرف کننده که به حذف قابل توجه ضریب دلالی از بازار منتهی خواهد شد کافی است.

شماره ۵۸۰ هفته نامه اطلاعات بورس