صنعت فولاد مهمترین محور توسعه کشور

هفته نامه بورس: از ابتدای امسال یک میلیون و 926 هزار تن صادرات توسط فولاد خوزستان انجام شد که با توجه به صادرات یک میلیون و 900 هزار تنی در سال گذشته، می‌توان از آن به عنوان شکست رکورد صادرات فولاد خوزستان یاد کرد. البته هدف‌گذاری صادراتی امسال فولاد خوزستان دو میلیون و 200 هزار تن بود. همچنین فولاد خوزستان سال گذشته سه میلیون و 600 هزار تن شمش و اسلب (قطعات مستطیل شکل فولاد) تولید کرد که هدف‌گذاری امسال آن تولید 3 میلیون و 700 هزار تن از این محصولات است. این مسایل در حالی مطرح است که نخستین کارخانه تولید آهن اسفنجی جهان بر اساس روش ابداعی و تکنولوژی مهندسان ایرانی فولاد به نام "پرد" PERED چندی پیش با حضور معاون اول رییس جمهور در شهرستان شادگان افتتاح شد. البته شرکت فولاد شادگان اولین شرکتی است که تولید آهن اسفنجی به روش بومی" پرد" را در ایران و جهان تجربه می‌کند. اگرچه 65 درصد سهام شرکت فولاد شادگان متعلق به شرکت فولاد خوزستان است، اما با راه‌اندازی شرکت فولاد شادگان ظرفیت سالانه فولاد خوزستان به 8 میلیون تن خواهد رسید. همچنین با تحقق پروژه فولاد اکسین که در حقیقت متعلق به شرکت فولاد خوزستان است با راه‌اندازی و توسعه آن 2 میلیون تن به تولید سایت فولاد خوزستان اضافه خواهد شد. با توجه به این مسایل، در افق 1404 تولید 55 میلیون تن فولاد پیش‌بینی شده که 13 میلیون و 600 هزار تن از آن سهم فولاد خوزستان خواهد بود.

موارد مذکور بخشی از دستاوردهای قابل تامل فولاد خوزستان به عنوان بزرگترین عرضه کننده شمش فولاد و دومین قطب تولید فولاد خام در کشور به شمار می‌آید. براین اساس فرصتی فراهم شد تا پیرامون تشریح برخی برنامه‌های راهبردی این مجموعه ارزشمند اقتصادی، بیان شرایط کنونی و آینده صنعت فولاد گفت‌و‌گویی با محمد کشانی مدیر عامل شرکت فولاد خوزستان انجام دهیم که در ادامه می‌خوانید.

وضعیت کنونی صنعت فولاد را چگونه ارزیابی می کنید؟

فولاد به‌عنوان یک ماده ضروری جهت توسعه کمی و کیفی جوامع بشری نقش کلیدی در فرآیند توسعه دارد. البته میزان و نوع محصولات فولادی مصرف شده در هر کشور بیانگر میزان توسعه یافتگی آن کشور است. همچنین در این روند توسعه کمی و کیفی زیرساخت‌ها، سازه‌های صنعتی و غیرصنعتی به محوریت فولاد طرح‌ریزی و اجرا می‌شوند. باید در نظر داشت این محصول استراتژیک نقش بی‌بدیلی در ارتقای کیفیت زندگی انسان‌ها و توسعه جوامع داشته و طی سالیان آینده چشم‌انداز روشنی برای نقش فولاد در زندگی بشر وجود دارد.

همچنین در زنجیره ارزش صنعت فولاد از معدن تا محصولات نهایی مستقیم تخت و طویل و در نهایت محصولات مصرفی توسط مصرف کنندگان نهایی که از ترکیب محصولات فولادی و سایر مواد اولیه تولید می‌شوند، حجم وسیعی از مصارف را در زندگی انسان پوشش داده است. تولید بیش از 1. 6 میلیارد تن فولاد خام با روشهای مختلف و با کیفیت‌های گوناگون بیانگر این واقعیت است که حداقل سه الی چهار برابر این حجم وسیع نیاز به مواد اولیه، کمکی و در مجموع بیش از 5 میلیارد تن مواد معدنی، محصولات و در مواقعی هزاران کیلومتر جابجایی را به همراه دارند. البته حجم وسیع اشتغالزایی ناشی از این صنعت پایه، مواد مصرفی و افزودنی، خدمات مهندسی و مدیریتی و نیروی انسانی و بسیاری موارد دیگر که همگی نشان از جنب و جوش، سرزندگی و طراوت اجتماعی و اقتصادی دارد بیش از هرچیز دیگر نشان دهنده اهمیت این صنعت است.

در بعد ملی و چشم‌انداز 1404 صنعت فولاد، ایجاد ظرفیت 55 میلیون تن فولاد خام هدفگذاری شده که بخش قابل توجهی از افزایش ظرفیت جهت تولید صادراتی و افزایش سهم صادرات محصولات فولادی از تجارت خارجی در نظر گرفته شده است. تحقق چنین چشم اندازی با پشتوانه مواد اولیه مورد نیاز ازجمله بر آورد ذخایر سنگ آهن کشور بالغ بر 4 میلیارد تن، اقدامات اخیر، توسعه فعالیت‌های اکتشافی، شناسایی ذخایر و معادن جدید دور از انتظار نخواهد بود. همچنین در این روند منابع سرشار انرژی از جمله ذخائر عظیم گاز طبیعی، نیروی انسانی متخصص و مجرب هرچند هدفی چالشی بوده اما دور از دسترس نیست. باید در نظر داشت که ایران با تولید 9/17 میلیون تن فولاد خام در سال 2016 میلادی، رتبه 14 جهان را به خود اختصاص داد.

 در خصوص موانع و مشکلات گریبانگیر صنعت فولاد چه نظری دارید؟

توسعه غیر متوازن بخش‌های مختلف این صنعت نکته‌ای قابل توجه به شمار می‌آید و ساماندهی آن از اهمیت زیادی برخوردار است. اگرچه فولاد صنعتی مادر و نیازمند سرمایه‌گذاری سنگینی بوده، اما یکی از عوامل کلیدی برای توسعه این صنعت دسترسی به آب، انرژی و زیرساخت‌های حمل و نقل است. شایدیکی از مهمترین موضوعات توسعه صنعت استراتژیک فولاد مکان یابی صحیح بوده و علی رغم نیاز جدی به تأمین آب در این صنعت سنگین، توسعه‌های انجام شده در جغرافیای پر چالش در تأمین آب صورت گرفته که این موضوع در بلند مدت مشکلات جدی را برای این صنعت ایجاد خواهد کرد. نکته بعدی عدم توازن و تناسب بین میزان سرمایه‌گذاری معادل به ازای هر یک میلیون تن توسعه ظرفیت در طول زنجیره صنعتی و سودآوری ناشی از آن است. تداوم این موضوع برای جذابیت سرمایه‌گذاری در طول زنجیره متفاوت، برنامه‌های آتی این صنعت توسعه غیرمتوازن را به همراه دارد.

البته مسئله مهم دیگر، عدم وجود نظارت کافی در تولید محصولات با کیفیت استاندارد و محصولات مطمئن برای مصارف صنعتی - غیر صنعتی است. تولید فولاد خام با روشهای غیر استاندارد و عرضه آزادانه آنها در بازار باعث می‌شود محصولات فولادی غیر استاندارد به دست مصرف کننده نهایی برسد که عوارض و آسیب‌های ناشی از محصولات غیر استاندارد، در آینده‌ای نه چندان دور زمینه وقوع حوادث و اتفاقات هولناکی را فراهم می‌کند.

همچنین بکارگیری فناوری‌های قدیمی، ماشین آلات و تجهیرات قدیمی، بالارفتن قیمت تمام شده محصولات تولیدی و از منظر مسائل زیست محیطی نیز زمینه وقوع آسیب‌های محیطی و آلایندگی را به همراه دارد.

 برای رفع این موانع چه راهکاری را پیشنهاد می‌کنید؟

باتوجه به مطالعات طرح جامع فولاد کشور و مشخص شدن موضوع جانمایی - مکان یابی برای ادامه توسعه تا 55 میلیون تن، لازم است که طرح‌های توسعه براساس مکان یابی طرح جامع فولاد در نواحی جنوبی کشور صورت پذیرد. نظر به اینکه در فضای کنونی بخشی از شمش‌های تولیدی توسط واحدهای کوچک و غیر استاندارد تولید می‌شود، باید نظارت‌های لازم بر تولید و عرضه اینگونه شمش‌ها توسط مراجع و دستگاه‌های ذی ربط اعمال و از تبدیل شمش‌های غیر استاندارد به محصولات نهایی جلوگیری شود.

همچنین شکاف فناوری و عدم بهره برداری از فناوری‌های نوین در این صنعت نکته‌ای مهم به شمار می‌آید. البته بکارگیری فناوری‌های قدیمی، ماشین آلات و تجهیزات قدیمی باعث بالا رفتن هزینه‌های عملیاتی تولید و قیمت تمام شده محصولات تولیدی بوده که از منظر مسائل زیست محیطی نیز همواره زمینه وقوع آسیب‌های زیست محیطی و آلایندگی وجود دارد. ضروری است اقدامات لازم جهت نوآوری و بکارگیری فناوری‌های جدید و در نهایت ارتقای رقابت‌پذیری محصولات را در دستور کار قرار گیرد.

 پیش‌بینی شما از آینده صنعت فولاد در کشورمان چیست؟

صنعت فولاد از منظر پایداری، تداوم کسب و کار دارای مشخصات ویژه‌ای است که نه تنها تداوم و پایداری این صنعت استراتژیک را تقویت می‌کند، بلکه به سبب وسعت گستردگی آثار، نقش کلیدی در توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دارد. بطور کلی از منظر تحلیل محیط رقابت، حجم عرضه و تقاضا به طور یقین این صنعت آینده‌ای روبه رشد داشته و حداقل طی چند دهه آینده فولاد همچنان محورتوسعه کشورها خواهد بود. در کشورمان نیز براساس برنامه‌های پیش‌بینی شده، منابع و قابلیت‌های موجود این صنعت بیش از پیش رونق خواهد داشت.

البته آنچه نیازمند رسیدن به رونق صنعت فولاد در کشور مان هست نگاهی جامع و همه جانبه را می‌طلبد. به این معنی که اقدامات اخیر در زمینه توسعه اکتشاف، شناسایی منابع و معادن جدید در دستور کار قرار گرفته و تداوم یابد همچنین نکته بسیار مهم دیگر پتانسیل جابجایی بیش از 200 میلیون تن مواداولیه و محصولات جهت تولید 55 میلیون تنی فولاددر افق 1404 خواهد بود. همچنین از منظر شبکه حمل و نقل باید برنامه‌های جامع و راهبردی با هدف توسعه متوازن شبکه حمل و نقل کشور با اولویت حمل و نقل دریایی، ریلی و جاده‌ای بر اساس مناطق وموقعیت‌های جغرافیای تدوین شود.

بر این اساس لازم است توسعه کمی و کیفی ظرفیت تولید شبکه‌های انتقال برق و گاز طبیعی با استفاده از فناوری‌های جدید بطور همزمان صورت پذیرد. درمجموع می‌توان به آینده صنعت فولاد کشور خوشبین بود. البته داشتن برنامه جامع توسعه کشور همراه با تعیین سهم هریک از وزارتخانه‌ها، دستگاه‌ها و مراجع ذی ربط در این زمینه نکته‌ای قابل توجه به شمار می‌آید. بر این اساس لازم است برنامه‌های عملیاتی مربوطه، با در نظر گرفتن اهداف استراتژیک سند چشم انداز 1404 در هر حوزه تدوین و اجرای آن توسط مرجعی واحد در سطح دولت پایش و از پیشرفت متناسب و متوازن اقدامات تا تحقق اهداف در افق تعیین شده اطمینان حاصل شود.

 شرایط کنونی فولاد خوزستان را چگونه تحلیل می‌کنید؟

شرکت فولاد خوزستان به واسطه برخورداري از منابع و قابليت‌هاي ويژه‌اي نظير منابع انسانی متخصص و توانايي توليدهمزمان محصولات تخت، طويل وگونه‌هاي فولادي متنوع، دسترسي به آب‌هاي آزاد، برخورداري از اسکله اختصاصي وتجهيزات تخليه- دپو و بارگيري سنگ آهن و صادرات محصول و شبکه ريلي مناسب و برخی مشخصه‌های ديگر توانسته است نقش محوری خود را در صنعت فولاد و البته در توسعه صنعتي و اقتصادي کشور ايفا کند.

فولاد خوزستان به‌عنوان دومین تولیدکننده و بزرگترین عرضه کننده شمش فولادی در کشور همواره روند رشد تولید و ارتقاء جایگاه خود را دنبال کرده است. بر این اساس با اجرای طرح‌های توسعه از ظرفیت اولیه 5/1 میلیون تن در سال به 7/3 میلیون تن رسید. همچنین در سال جاری هم به حول و قوه الهی، همت، تلاش و کوشش کارکنان، کارشناسان متخصص و زحمتکش و صدیق شرکت با هدایت و مدیریت مدیران مجرب و متعهد رکورد تولید سالیان گذشته شکسته شد و به مرز 7/3 میلیون تن خواهیم رسید. البته حضور موفق شرکت فولاد خوزستان در بازارهای صادراتی و بازارهای هدف جدید توسعه یافته، بیانگر توان تولید و بازاریابی مطلوب شرکت خواهد بود. باید در نظر داشت که سال گذشته با صادرات 9/1 میلیون تن افتخار کسب عنوان تنها صادرکننده نمونه کشوری در حوزه فولاد نصیب فولاد خوزستان شد و انجام این موضوع در سایه الطاف الهی، توجه مدیریت شرکت به منویات مقام معظم رهبری در عملیاتی‌سازی اقتصاد مقاومتی، تلاش و کوشش همکاران در خطوط تولید و پشتیبانی صورت گرفت.

همچنین با توجه به اهداف و برنامه‌های پیش رو، اجرایی شدن مولفه‌های اقتصاد مقاومتی با تکیه بر منابع داخلی (درون زا بودن اقتصاد و برون گر بودن اقتصاد) با جهت گیری در تولید صادرات محور امری ضروری به شمار می‌آید. البته دراین خصوص به طور یقین توسعه زیرساخت‌ها و تاسیسات بندری جهت افزایش ظرفیت صادرات و رسیدن به جایگاه مطلوب در بحث خدمات بندری بسیار حائز اهمیت خواهد بود.

البته انعطاف پذیری شرکت فولاد خوزستان در قبال مشتریان نکته مهم دیگری است که با توجه به شرایط اقتصادی نوردکاران و نقدینگی‌های آنها سیاست فروش اعتباری و مدت‌دار سه ماهه در قبال تضامین لازم در دستور کار قرار گیرد. این صنعت کمک بسزایی به نوردکاران داشته و این در حالی است که در فروش صادراتی وجه معامله بطور نقدی دریافت می‌شود. با این وجود نگاه به تولید داخلی و حمایت از نوردکاران داخلی به عنوان سیاست کاری فولاد خوزستان بوده که هیچ تقاضای داخلی را بدون پاسخ نمی‌گذارد.

 تولید، فروش و درآمد فولاد خوزستان در مقایسه با سال‌های قبل چه وضعیتی دارد؟

همانطور که گفته شده فولاد خوزستان در سال گذشته با تولید 6/3 به رکورد سالانه جدیدی دست یافت و امسال نیز براساس روند تولید هدف 7/3 میلیون تنی محقق خواهدشد. البته رصد نوسانات قیمتی بازار همواره توسط تیم بازاریابی و فروش با هدف افزایش سودآوری و تدوین برنامه فروش انجام می‌شود. آنچه لازم است مورد توجه قرار گیردکاهش محسوس تقاضا در بازارهای داخلی بوده که آن نیز متاثر از رکود درطرف تقاضا به ویژه صنعت ساخت - ساز و مسکن است. اگرچه شرکت فولاد خوزستان فروش محصولات خود را از طریق بورس کالا انجام می‌دهد اما علی رغم عرضه‌های پیاپی و برنامه ریزی شده برنامه فروش داخلی محقق نشده و حکایت از عدم کشش مناسب و تقاضای موثر در بازار داخلی دارد.

بر این اساس فولاد خوزستان بارها تلاش داشته به طرق مختلف میزان نیازها و تقاضای مشتریان داخلی را با هدف حمایت از تولید داخل و تأمین مواد اولیه نوردکاران کشور شناسایی و میزان مورد نیاز عرضه کند. البته نظر به اینکه در صنعت فولاد، مقیاس تولید نقش حیاتی در صرفه اقتصادی دارد، اما مازاد بر نیاز داخل نیز برای بازارهای صادراتی برنامه ریزی شده که این امر در جهت تحقق توسعه صادرات غیرنفتی انجام می‌شود.

همچنین هدف استراتژیک شرکت رشد پایدارو افزایش سودآوری است و گزارشات مالی شرکت حکایت از افزایش سودآوری در سال 95 نسبت به سال 94 دارد. این سودآوری از سه مؤلفه رشد قیمت‌های جهانی و به تبع آن قیمت داخلی شمش فولادی، افزایش تولید، میزان فروش و در نهایت اقدامات بهبود مستمر همراه با کاهش هزینه‌ها در خطوط تولید و پشتیبانی محقق شد، که در مجموع افزایش حاشیه سود شرکت را به همراه داشت. البته تداوم سودآوری همواره در رأس اهداف شرکت قرار داشته و اقدامات متعددی در جهت تحقق این مهم صورت گرفته است.

یکی دیگر از نکات کلیدی و نقش محوری فولاد خوزستان در تجارت بین‌المللی و رشد50درصدی ارزش صادرات و فروش معادن 630 میلیون دلار در سال 95 است که در زمینه تجارت بین‌المللی و صادرات غیرنفتی سهم تعیین کننده‌ای داشت.

 از میزان سود شرکت برای سال جاری چه برآوردی دارید وبرای تداوم سودآوری چه باید کرد؟

براساس آخرین پیش‌بینی انجام شده، برآورد سود هر سهم به میزان 812 ریال سود خالص برای سال مالی 96 معادل 1175 میلیارد تومان خواهد بود که این خود حکایت از رشد 80 درصدی سود خالص شرکت دارد. از آن جاکه مسئله مذکور برای سهامداران بسیار مورد توجه و حائز اهمیت است، برای تداوم سودآوری شرکت لازم است برای سرمایه‌گذاری‌ها، توسعه کمی و کیفی ظرفیت و به کار گیری فناوری‌های مورد نیاز برنامه‌هایی تدوین و به موقع اجرا شود تا رقابت پذیری محصولات تولیدی در جایگاه مناسبی حفظ و ارتقا یابد.

 بزرگترین مشکل فولاد خوزستان در چه حوزه‌ای بوده و برای رفع آن چه راهکاری دارید؟

یکی از چالشی‌ترین مسائل و مشکلات پیش روی شرکت فولاد خوزستان تأمین پایدار و اقتصادی سنگ آهن به‌عنوان ماده اولیه شرکت است. آنچه تاکنون برای افزایش بهره‌وری، ارتقای ظرفیت و بکارگیری آن در جهت حداکثرسازی تولید انجام شده بسیار مناسب بود. البته نکته استراتژیک، تکمیل زنجیره در بالادست امری به شمار می‌آید که با ایجاد ساختار مورد نیاز برای مشارکت و سرمایه‌گذاری در بخش اکتشاف معادن جدید، کارخانجات کنسانتره‌سازی و حضور در صنایع بالادست زنجیره ارزش مراحل پیگیری را می‌گذراند. همچنین مسئله الکترود گرافیتی به‌عنوان یک کالای استراتژیک نه تنها در فولاد خوزستان بلکه تمامی فولادسازان که از فناوری کوره‌های قوس الکتریکی استفاده می‌کنند متاثر می‌شود و شرایط سختی را برای تأمین اقتصادی و پایدار آن ایجاد می‌کند. در این خصوص تلاش برای شناسایی منابع جدید تأمین، کار بررسی کاهش نرخ مصرف و مدیریت بهینه موجودی‌ها در دستور کار قراردارد. بر این اساس، مسئله بازار و عدم وجود تقاضای موثر ناشی از محدودیت‌های متفاوت از سمت تقاضا، مشکل دیگری است که این شرکت با ایجاد شرایط متنوع فروش سعی در کمک به مشتریان به ویژه نوردکاران داخلی دارد.

 فولاد خوزستان درخصوص سهامداران چه استراتژی دارد؟

سهامداران به‌عنوان یکی از ذینفعان کلیدی همیشه در کانون توجه این شرکت بوده و همواره نیازها و انتظارات سهامداران از طریق هیأت مدیره پیگیری می‌شود. البته تحلیل نیازها و انتظارات ذینفعان کلیدی خصوصا سهامداران اولین گام در فرآیند تدوین استراتژی‌های شرکت به شمار می‌آید. همچنین توجه ویژه به نیازها و انتظارات سهامداران همواره از دغدغه‌های هیأت مدیره شرکت در جهت حصول اطمینان نقش سازمان های نظارتی مانند سازمان بورس اوراق بهادار کاملا مشهوداست. بر این اساس شرکت با اجرای دقیق و بموقع قوانین و ارائه گزارشات شفاف از طریق کدال تمامی سهامداران را در جریان آخرین وضعیت عملکرد و برنامه‌های آتی شرکت قرار می‌دهد.

 مهمترین برنامه‌های توسعه‌ای فولاد خوزستان را بیان کنید.

شرکت فولاد خوزستان با هدف حفظ سهم 25درصد از ظرفیت تولید فولاد کشور در چشم انداز 1404، برنامه تحقق ظرفیت 6/13 میلیون تنی را در قالب توسعه ظرفیت در محل شرکت اصلی با سرمایه‌گذاری و مشارکت در سایر کارخانجات - شرکت‌ها در دستور کار دارد. البته آنچه به‌عنوان برنامه مراحل اجرایی را می‌گذراند تحقق ظرفیت 2/5 میلیون تن در محل کارخانه اصلی همراه با نوآوری و به روزرسانی فناوری‌های موجود است.

همچنین تولید اسلب عریض با کیفیت مورد نیاز ورق‌های قابل مصرف در صنایع نفت و گاز و کشتی‌سازی، سازه‌های صنعتی در دستور کار قرار دارد که پروژه‌های مربوطه به جدیت دنبال می‌شود. در مجموع ساماندهی زنجیره ارزش توسعه در بالادست و پایین دست، یکپارچگی خطوط تولید از معدن تا محصول نهایی با تمرکز بر محصولات با ارزش افزوده بالاتر، به‌عنوان استراتژی محوری در حوزه توسعه خطوط تدوین شده و مراحل پیگیری را می‌گذراند.

• شماره ۲۲۹ هفته نامه اطلاعات بورس - صفحه ۱۴