نابغه اقتصادی که به دنبال کاهش فقر در جهان است

«استر دوفلو» متولد ۲۵ اکتبر ۱۹۷۲، اقتصاددان فرانسوی – آمریکایی و استاد کاهش فقر و اقتصاد توسعه در مؤسسه فناوری ماساچوست (MIT) است. او یکی از بنیانگذاران و مدیران اصلی آزمایشگاه برنامه فقر عبداللطیف جمیل است که در سال ۲۰۰۳ راه‌اندازی شد. اگرچه پیشتر از این، دوفلو به دلیل تحقیق در زمینه فقر در میان اقتصاددانان از شهرت بالایی برخوردار بود و تفکر ریشه‌ای او در زمینه فقر جهانی، صدای او را به گوش سیاستمداران و بشردوستان در سراسر جهان رسانده بود، اما نامزدی او و سپس برنده شدن جایزه نوبل اقتصادی در سال جاری شهرت اقتصادی او در میان همگان را چندین برابر کرد. «استر دوفلو» این جایزه را در همکاری با آبیجیت بانرجی و مایکل کرمر به دلیل رویکرد مشترک تجربی در کاهش فقر جهانی دریافت کرد. تفاوت «استر دوفلو» با دیگر برندگان جایزه نوبل این است که او دومین زن و جوان‌ترین فردی است که تاکنون این جایزه را دریافت کرده است. 

علاقه مندی به پست‌های خدمات مدنی یا سیاسی
«استر دوفلو» در پاریس متولد شد، مادرش متخصص کودکان و پدرش استاد ریاضیات بود، مادرش در دوران کودکی او بسیاری از اوقات خود را در پروژه‌های پزشکی بشردوستانه سپری می‌کرد. 
پس از گذراندن دوران لیسانس در لیس‌هانری تحصیلات فوق لیسانس خود را در مدرسه عالی پاریس آغاز کرد و قصد او ادامه تحصیل در رشته تاریخ (رشته‌ای که از کودکی به آن علاقه داشت) بود. در سال دوم دانشگاه آنچه که در سرش می‌گذشت انتخاب شغل در یکی از پست‌های خدمات مدنی یا سیاسی بود.

تمرکز بر اتحاد جماهیر شوروی
 در سال ۱۹۹۳ به همین منظور ۱۰ ماه در مسکو گذراند و در این دوران به تدریس زبان فرانسوی و تحقیق بر روی این موضوع پرداخت که چگونه اتحاد جماهیر شوروی «از سایت‌های بزرگ ساختمانی از جمله کارخانه تراکتور سازی استالینگراد برای تبلیغات استفاده کرده و اینکه چگونه الزام‌های تبلیغاتی شکل واقعی پروژه‌ها را تغییرداده است.» او همچنین در مسکو به عنوان دستیار تحقیقاتی برای یک اقتصاددان فرانسوی که بعدها به بانک مرکزی روسیه متصل شد و همچنین به صورت جداگانه برای جفری ساکس، اقتصاددان آمریکایی دانشگاه‌هاروارد که در عین حال مشاور وزیر مالی نیز هست کار می‌کرد.

سیر دریافت مدارج علمی و فعالیت‌ها 
تجربیات او در این پست‌های تحقیقاتی منجر به این نتیجه شد که «اقتصاد قابلیت یک اهرم کاربردی را در جهان داراست» و او می‌تواند آرزوهای دانشگاهی خود را در حالی برآورده کند که «در حال انجام کاری است.»
در سال ۱۹۹۴ سرانجام مدارک خود را در دو رشته تاریخ و اقتصاد در مدرسه عالی پاریس در مقطع لیسانس دریافت کرد و فوق لیسانس خود را از دانشگاه دلتا دریافت کرد. در سال ۱۹۹۹ نیز مدرک دکترای اقتصاد خود را از دانشگاه ام‌آی‌تی دریافت کرد و پایان نامه‌اش را در این مقطع تحت نظارت مشترک آبیجیت بانرجی و جاشوآ انگریست نوشت. پایان نامه او بر تاثیرات یک آزمایش طبیعی در مدرسه‌ای در اندونزی در دهه ۱۹۷۰ متمرکز شد و شواهد قطعی ارائه می‌داد که چگونه آموزش بیشتر در یک کشور در حال توسعه منجر به دریافت دستمزدهای بالاتر در آینده می‌شود.
 البته پس از پایان دوره دکترا، دوفلو به عنوان استادیار اقتصاد دانشگاه ام‌آی‌تی مشغول به کار شد و از آن زمان تاکنون بیشتر اوقات تدریس خود را در این دانشگاه گذرانده است. بر همین اساس هم در سال ۲۰۰۲ و در حالی که تنها ۲۹ سال سن داشت به عنوان استادیار (با تصدی مقام) ارتقا یافت و همین باعث شد تا به عنوان جوان‌ترین عضو هیأت علمی این دانشگاه به شهرت دست یابد.

آزمایشگاه تحقیقاتی با تأمین مالی ۳۰۰ هزار دلار
 در سن ۲۹ سالگی در حالی که او حق انتخاب دانشگاه از لیگ Lvy (مجموعه‌ای از دانشگاه‌های ایالات متحده که موقعیت علمی و اجتماعی سطح بالایی دارند، شامل‌هاروارد، یِل، پرینستون، کلمبیا، دورثموث، پنسیلوالیا) را داشت، دانشگاه MIT را برگزید، زیرا به او پیشنهاد دادند که می‌تواند آزمایشگاه تحقیقاتی خود را با تأمین مالی ۳۰۰ هزار دلار راه‌اندازی کند. آزمایشگاهی که اساسا در هند پایه‌گذاری شده بود. این رویه تحصیل با رویکرد حادثه محور و آزمایشی او در مسئله فقر بسیار سازگار بود. او را در حقیقت تحت عنوان “رندمیست” یا تصادفی کار می‌شناسند. رویکرد ریشه‌ای او در شناسایی مساله فقر، از کانال آزمایشات تصادفی کنترل شده، (رویه‌ای که در تست داروهای پزشکی جدید استفاده می‌شود) می‌گذرد. تحقیقات او مربوط به روستاهای فقیرنشین هند، غنا و کنیا است. او بر این باور است که فقر را باید درک کرد تا بتوان آن را حل کرد.

کشف روابط علت و معلولی در اقتصاد
دوفلو در حال حاضر یکی از اعضای تیم تحقیقاتی دفتر ملی تحقیقات اقتصادی (NBER)، عضو هیأت مدیره دفتر تحقیق و تحلیل اقتصاد توسعه (BREAD) و نیز مدیر برنامه اقتصاد توسعه مرکز تحقیقات اقتصادی و سیاسی است. تحقیقات دوفلو به مباحث اقتصاد خرد در کشورهای در حال توسعه، از جمله رفتار در خانه، آموزش، دسترسی به امور مالی، بهداشت و ارزیابی سیاست‌ها می‌پردازد. او به همراه بانرجی، دین کارلان، کرمر، جان آ. لیست و سیدیل مولیناتان یک موتور محرک در پیشبرد آزمایش‌های میدانی به عنوان یک روش مهم برای کشف روابط علت و معلولی در اقتصاد بوده است.

دریافت مدال «جان بیتس کلارک» و جایزه «مک‌آرتور»
دوفلو در همکاری با بانرجی کتاب «اقتصاد خوب برای زمان‌های سخت» را نوشته که در نوامبر ۲۰۱۹ منتشر می‌شود. او تاکنون «مدال جان بیتس کلارک» را برده است؛ که از آن به عنوان جایزه کسانی که در انتظار نوبل هستند یاد می‌شود. او همچنین «جایزه مک‌آرتور» یا جایزه نوابغ را که همه ساله از بین ۲۰ تا ۳۰ نامزد نهایی، و از میان کسانی که توانسته‌اند در زمینه‌ای خاص، با استعداد، نبوغ و توانایی خود مسائل را به سمتی هدفمند هدایت کنند، نیز از آن خود کرد. 

ضرورت تغییر نگرش در نظریه‌های فعلی اقتصاد
یکی از مشهورترین آثار او «اقتصاد فقیر» است که با همکاری آبیجیت بانرجی از دیگر استادان MIT، به نوعی نحوه پرداخت علم اقتصاد به مساله فقر را دستخوش تغییر کرده است. به تعبیری عملکرد آنها در نوع نگرش به مساله فقر موجی جدید در زمینه توسعه اقتصادی ایجاد کرده است. آنها در این کتاب بررسی می‌کنند که استفاده از رویه‌های ناکارآمد در مساله فقر، موجب شده خود علم اقتصاد نیز در این زمینه فقیر باشد. به عقیده او، توسعه جوامع فقیر و از بین بردن فقر، در گرو تغییر نوع نگرش در نظریه‌های فعلی اقتصاد است.

نقش قابل توجه بر کاهش فقر جهانی
اعضای آکادمی سلطنتی علوم سوئد؛ دوفلو، بانرجی و کرمر را به پاس نقش قابل توجه مطالعات آنها در یافتن عوامل تاثیرگذار بر کاهش فقر جهانی شایسته دریافت جایزه نوبل سال ۲۰۱۹ دانستند. بر پایه اعلامیه این آکادمی نتایج مطالعات این سه اقتصاددان تاثیر قابل ملاحظه‌ای بر بهبود و موفقیت سیاست‌های اعمال شده برای کاهش سطح فقر در جهان داشته است. دوفلو، بانرجی و کرمر از روش آزمایش تصادفی کنترل شده که روش علمی معتبری است، استفاده کرده‌اند. آنها با استفاده از این روش نشان می‌دهند که چه راه‌حلی برای کاهش فقر موثر و این تاثیر چه اندازه بوده است. این روش به جای استفاده از روش شهودی بر استفاده از شواهد علمی تاکید دارد. یعنی باید از داده‌هایی که در عمل و با انجام آزمایش به آنها دست ‌یافته‌ایم، به راه‌حلی درست برای کمک کردن به فقرا برسیم. می‌توان گفت مهم‌ترین خصوصیت مطالعات برندگان امسال جایزه نوبل اقتصادی در زمینه فقر این بوده که آنها با تفکیک مسائل این حوزه به پدیده‌ها و پرسش‌های کوچک‌تر، موفق شدند آزمایش‌های تجربی متعددی در محیط‌های قابل کنترل‌تر و موثرتر با هدف شناسایی تاثیر توانمندسازی زنان و کودکان بر کاهش ابعاد وخیم فقر انجام دهند و بر این اساس به راهکارهای عملی موثر برای کاهش فقر در کشورهای در حال توسعه برسند. 
دوفلو پس از اعلام برندگان جایزه نوبل اقتصادی ۲۰۱۹ در گفت‌وگویی که با سایت رسمی آکادمی نوبل داشته، پررنگ شدن حضورش به عنوان یک زن را در جمع ۸۲ برنده مرد این جایزه نشان دهنده مشکل ساختاری در حوزه اقتصاد دانسته که زنان را از آغاز دفع می‌کند. دوفلو در عین حال تغییر محیط‌های اقتصادی و مناسبات و رفتارهای رایج در آن را عاملی مهم برای جذب زنان عنوان کرده است.

• اکرم شعبانی-روزنامه نگار
• شماره۳۲۶هفته نامه اطلاعات بورس-صفحه۸