صدای بورس- بر اساس اطلاعیه‌ای که از سوی مدیریت نظارت بر بورس‌های سازمان بورس و اوراق بهادار منتشر شد، انجام معاملات الگوریتمی تا اطلاع ثانوی ممنوع است. آیا این تصمیم می‌تواند موجب بهبود اوضاع بازار شود؟
در ایران دو دسته معاملات الگوریتمی دارای مجوز است؛ معاملات الگوریتمی در جهت بازارگردانی و دیگری معاملات الگوریتمی در جهت اجرای معاملات که در اختیار کدهای حقوقی است. این مجوزها در سال‌های پیش توسط سازمان بورس و اوراق بهادار در جهت برچیده شدن پدیده صف نشینی صادر شده و اکنون، در جهت عکس آن ممنوع شده است. سال‌ها زمان و هزینه مالی برای آماده کردن چنین سیستم‌هایی صرف شده و امروز بدون هیچ مشورتی با این شرکت‌ها تصمیم به غیر فعال شدن این معاملات گرفته شده است.
الگوریتم‌هایی که در بورس اوراق بهادار تهران بکار گرفته می‌شوند، از طریق افزایش حجم معاملات، کاهش فاصله مظنه‌های سهام و افزایش رقابت در بازار، باعث افزایش نقدشوندگی بازار می‌شوند. هرگونه محدودیت این ابزارها، نه تنها سبب کاهش حجم معاملات می‌شوند، بلکه خروج بخشی از نقدینگی هوشمند از بازار سهام را به دنبال خواهد داشت. در بورس اوراق بهادار تهران، آمار رسمی و مشخصی در ارتباط با تعداد و حجم معاملات الگوریتمی در دست نیست؛ اما با توجه به شرکت‌های فعال در این حوزه و محدودیت‌های موجود در دستورالعمل «الزامات معاملات الگوریتمی» (مانند عدم حضور در پیش گشایش و فاصله ارسال هر سفارش در ثانیه و...)، میتوان گفت که نقش این گونه معاملات در روز چندان تاثیرگذار نبوده است.
در نوسانات اخیر بورس، معاملات الگوریتمی چه نقشی می‌توانست در تعادل‌بخشی به بازار سرمایه داشته باشد؟
از مزایای معاملات الگوریتمی میتوان به افزایش و ارتقاء نقدشوندگیهای بازار، کاهش خطاهای عملیاتی و انسانی و انجام معاملات به دور از هیجانات اشاره کرد. همچنین، تحلیلگران قادر خواهند بود خود به توسعه الگوریتمهای پیشرفتهتر بپردازند که در نهایت تمام این مزایا می‌تواند به عکس‌العمل بهتری در نوسانات اخیر بورس منجر شوند.
پیش از این نیز عنوان شده بود که یکی از عواملی که فشار هسته معاملاتی را افزایش داده و موجب اختلال در این زمینه میشود، معاملات الگوریتمی است. نظر شما در این خصوص چیست؟ چه راه‌حل‌هایی در این زمینه وجود دارد؟
در دستورالعمل اخیر سازمان بورس آورده شد که فاصله هر سفارش از سفارش بعدی باید ۳۰۰ میلی ثانیه باشد، در واقع ما معاملات به صورت HFT را نخواهیم داشت. همین مسئله را به معاملات الگوریتمی نیز تعمیم داده‌اند تا هسته را دچار بار افزوده نکند. همچنین برای حذف سفارش نباید فاصله ارسال سفارش و حذف آن کمتر از یک ثانیه باشد. بنابراین، به نظر میرسد با دستورالعمل فوق و ممیزی‌های انجام گرفته جهت اعطای مجوز به شرکت‌های مربوطه، این موضوع که معاملات الگوریتمی بار اضافی به هسته منتقل میکند، فرض اشتباهی است.
معاملات الگوریتمی به چه زیرساخت‌هایی نیاز دارد و این زیرساخت‌ها توسط کدام نهادها و سازمان‌ها باید ایجاد شود؟
باید این حقیقت را پذیرفت که بازار سرمایه در موضوع معاملات الگوریتمی در ابتدای راه قرار دارد و ضعف‌های زیرساختی بسیاری در این زمینه وجود دارد که باید برطرف شوند. این امر به حرکت به سوی مفهوم واقعی معاملات الگوریتمی که در سطح کشورهای پیشرفته وجود دارد، منجر خواهد شد. در این راستا، ضروری است که شرکت مدیریت فناوری اقداماتی را در جهت فراهم آوردن امکانات فنی برای این موضوع انجام دهد. از سوی دیگر، با توجه به ضعف‌های موجود، سازمان بورس نیز باید تغییرات اجرایی در زمینه معاملات الگوریتمی در نظر بگیرد؛ به عنوان مثال، در حال حاضر رویه مشخصی در جهت تخصیص خدمات API به افراد حقیقی و حقوقی وجود ندارد و فرآیند اعطای مجوز برای کاربران حقیقی و حقوقی باید تسهیل شود. همچنین، مورد دیگر به کارمزد معاملات بازمی‌گردد که با توجه به افزایش تعداد معاملات در صورت استفاده از ساختار الگوریتمی این مساله با در نظر گرفتن کارمزد معاملات فعلی، قابل توجیه نیست.
در حال حاضر، شرکت‌های دارای مجوز OMS به دلیل گسترده بودن فعالیت‌ها و سرویس‌های جاری خود، هیچگونه فعالیت جدی در این بخش نداشته و خدماتی به متقاضیان معاملات الگوریتمی ارائه نمی‌کنند. بر اساس دستورالعمل سازمان بورس و اوراق بهادار و همچنین شرکت فناوری بورس اوراق بهادار، شرکت‌های OMS ملزم به ارائه سرویس‌های زیرساخت نرم افزاری اختصاصی OMS به توسعه‌دهندگان رابط‌های کاربری معاملات برخط، معاملات الگوریتمی و… هستند. متاسفانه هیچگونه استانداری برای ارائه این سرویس‌ها وجود نداشته و هر یک از شرکت‌های OMS با روشی متفاوت این خدمات را ارائه می‌کنند. بنابراین توسعه‌دهندگانی که نیاز به استفاده از این خدمات داشته باشند، باید بر اساس نیاز خود هریک از این خدمات را به صورت جداگانه پیاده‌سازی و استفاده کنند. بنابراین، وجود زیرساختی جهت ارائه سرویس استاندارد و قابل شخصی سازی کاملاً احساس شده و نیاز اساسی فعالان این حوزه است.
معاملات الگوریتمی در بورس‌های بزرگ دنیا چه جایگاهی دارد؟
به مرور با گسترده شدن بازارهای مالی و افزایش فعالیت سرمایه‌گذاران به منظور کسب بازدهی بیشتر، روش‌ها و ابزارهای سرمایه‌گذاری در بازار توسعه یافته و شیوه‌های نوینی برای سرمایه‌گذاری پدیدار شده است. در سال‌های اخیر، استفاده از هوش مصنوعی در راستای انجام معاملات الگوریتمی در بازارهای مالی پیشرفت چشمگیری داشته است؛ به طوری که بر اساس اطلاعات موجود بیش از ۶۰ درصد معاملات در بورس‌های مطرح دنیا با این روش انجام میشود و هر روز نیز بر اهمیت معاملات الگوریتمی افزوده میشود. در ایران نیز تقریباً از چند سال قبل، سازمان بورس و اوراق بهادار انجام معاملات الگوریتمی را بلامانع دانست. به دنبال اعلام این موضوع، معاملات الگوریتمی در بازار سهام ایران نیز آغاز شد؛ اما با شناخت بسیار کمی که وجود داشت به صورت محدود به اجرا درآمد. در این راستا، شرکت اطلاع رسانی و خدمات بورس به همراه سایر نهادهای مالی و به کمک زیرساخت‌های مطلوب شرکت مشاور سرمایه‌گذاری ارزش پرداز آریان در زمینه معاملات الگوریتمی، به این حوزه وارد شد و معرفی این نوع از معاملات به فعالان بازار سرمایه را در قالب مسابقات معاملات الگوریتمی بازارسرمایه ایران آغاز کرد. استفاده از معاملات الگوریتمی فرصتی است که باید به دلیل مزایای آن به درستی مورد استفاده قرار گیرد. اما متاسفانه اکنون با تصمیمات اتخاذ شده، این معاملات بیش از پیش محدود شده‌اند.
نظر شما