به گزارش صدای بورس، دو طرح یادشده برای ساماندهی خودرو با هم ادغام و کلیات آن به نام طرح «ساماندهی صنعت و بازار خودرو» در مجلس تصویب شد. مهمترین بخش این طرح مدیریت بحران خودرو با عرضه خودرو در بورس کالاست. بورسی شدن خودرو در قالب طرح ۱۹ ماده‌ای با امضای ۴۴ نماینده برای ساماندهی بازار خودرو مورد بررسی قرار گرفت و اکنون در قالب ۸ ماده در کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی در حال بررسی است تا برای قانون شدن بعد از ۷ ماه چانه زنی به صحن علنی مجلس برود.
اولویت تأمین منافع ملی نه اقلیت خاص
گروهی از کارشناسان معتقدند دلالان با هر تلاشی سعی می‌کنند مانع بورسی شدن خودرو شوند. در حالی که برخی مثلت پور ابراهیمی، سلطانی نژاد و رزم حسینی را عاملی برای تصویب عرضه خودرو در بورس با مهر تایید مجلس شورای اسلامی برای تأمین منافع بورس کالای ایران می‌دانند. البته درشرایط کنونی تفاوت قیمت خودرو بین بازارآزاد و درب کارخانه کمتر شده است. این مسئله به گونه ای موضوعیت عرضه خودرو در بورس را زیر سوال می‌برد. براین اساس باید نمایندگان مجلس اولین موضوع در تصویب نهایی عرضه شدن خودرو در بورس کالا را تأمین منافع ملی نه جلب نظر گروهی خاص، مدنظر
قرار دهند.
همچنان پاسخگو نبودن
البته در شرایط کنونی که سکانداران تالار نقره ای برای بقای خود، استراتژی "تک پذیرش و عرضه" را اولویت دانسته اند، به نظر می‌آید که چاره ای جز تمکین ندارند. چراکه بر این تصورند غول خودرو شوالیه نجاتشان خواهد شد. البته تلاش بسیاری شد که مدیران بورس کالا در خصوص برنامه‌های راهبردی خود برای عرضه بورسی خودرو اعلام نظر کنند که همچون موارد گذشته، حاضر به پاسخگویی نشدند.
شفاف سازی قبل از تصویب
این که آیا خودروهای وارداتی نیز قراراست عرضه شوند؟ روند عرضه چگونه خواهد بود؟ تنوع خودرویی، قیمت‌گذاری، در نظر گرفتن نوسان ارزی، مسائل تحریم و غیره چه جایگاهی در طرح عرضه خودرو در بورس کالا دارند. تنها بخش اندکی از موضوعاتی بوده که طراحان این پروژه هیچ پاسخی برای آن ندارند و شفاف سازی را به بعد از تصویب نهایی طرح در مجلس حواله می‌کنند.
محدودیت‌های قابل تامل و پایان دلالی
روح الله ایزدخواه، نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی یکی از سردمداران طرح «ساماندهی صنعت و بازار خودرو» دلیل طرح بورسی شدن خودرو را کوتاه کردن دست دلالان از بازار خودرو بیان کرد و گفت: بورس کالای ایران با توجه به کارکرد شفافیت می‌تواند مدیریت بازار خودرو را بر عهده بگیرد.
نماینده مردم تهران در پاسخ به این پرسش که مهمترین مشکلی که برای بورسی شدن خودرو مطرح میشود تفاوت فاحش بین عرضه و تقاضاست، افزود: بررسی بازار مصرف خودرو نشان می‌دهد بخش عمده ای از تقاضای حاضر برای خودرو، واقعی نیست یعنی با هدف سوداگری انجام میشود که با عرضه بورسی، می‌توان خودرو را در یک سازکار شفاف به دست مصرف کننده واقعی رساند.
ایزدخواه در ارتباط با نحوه قیمت‌گذاری و کشف قیمت خودرو در بورس کالا بیان کرد: در طرح پیشنهادی مجلس، قیمت اولیه خودرو در بورس کالا توسط سازمان حمایت و براساس دستورالعمل تعیین قیمت کالای ساخت داخل تعیین میشود. البته اینکه چه خودروهایی مشمول الزام عرضه در بورس بوده، شورای رقابت موظف است قیمت خودروهای مشمول را که خودروهای پر تیراژ و پر مصرف اقشار جامعه هستند، مورد بازنگری قرار دهد. همچنین در نظر گرفتن تورم، شدت فاصله قیمت کارخانه و بازار، تیراژ عرضه خودرو در طرح مذکور از موضوعاتی است که شورای رقابت به آن خواهد پرداخت.
نماینده مردم تهران با بیان اینکه به دنبال حذف دلال از بازار خودرو و تبدیل خودرو به کالای مصرفی هستیم، گفت: بر اساس کلیات طرح تصویب شد. همچنین در بورس کالا به هر خودرو توسط بورس یک شناسه یا کد تعلق می‌گیرد که به این شکل خرید و فروش خودرو قابل ردیابی خواهد بود. همچنین هر شخصی می‌تواند هر سه سال یک بار با یک کد ملی، یک خودرو در بورس کالا خریداری کند و قبل از پایان سه سال نمی‌تواند اقدام به فروش آن کند. البته اگر شخصی قبل از پایان سه سال، اقدام به فروش خودرو کند، باید ۸۰ درصد از مابه‌التفاوت قیمت پایه و قیمت فروش بازار را به عنوان مالیات به دولت پرداخت کند و این موضوع برای از میان برداشتن دلالی است. وی افزود: همچنین از مازاد قیمت تمام شده هر خودرویی که توسط کارخانه‌دار ساخته و به بورس ارائه می‌کند صندوقی در وزارت صمت تشکیل میشود که از محل آن، ۱۰ درصد به عنوان پاداش به تولیدکننده خودرو بابت افزایش کمی و کیفی خودرو پرداخت میشود.
نیازمند مکانیزم راهبردی و امکان شفافیت
محمدباقرخادمی، مدیرسرمایه‌گذاری کارگزاری فارابی گفت: تفاوت قیمت فاحشی بین خودرو درب کارخانه و بازار آزاد وجود دارد که با عرضه بورسی خودرو این مسئله تا حدودی رفع میشود.
خادمی در پاسخ به نظر مخالفان طرح خودروی بورسی مبنی بر اینکه در هیچ کجای دنیا خودرو در بورس عرضه نشده است افزود: در هیچ کجای دنیا نیز همچون ایران دلال بازی در خودرو وجود ندارد. مدیرسرمایه‌گذاری کارگزاری فارابی گفت: عرضه خودرو در بورس کالا در نهایت به نفع مردم است. چرا که با این روش معامله، خودرو محصولی شفاف و بدون دستکاری قیمتی شده که با قیمت معقول و منطقی تر به دست مصرف کننده نهایی خواهد رسید. وی با اشاره به نبود شفافیت قیمتی خودرو در شرایط کنونی گفت: با عرضه بورسی خودرو، تراکنش‌ها و صورت‌های مالی شفاف میشود و خریدار و فروشنده قابل رصد هستند.البته برای تحقق این دیدگاه، سازوکارعرضه خودرو در بورس کالا باید کارا باشد و باید مکانیسم راهبردی طراحی و اجرایی شود.
توجه نداشتن به آیین نامه معاملات کالایی
مجید عشقی، قائم مقام اسبق بورس کالا گفت:پیشنهاد مجلس برای عرضه خودرو در بورس کالا، زمانی بود که قیمت خودرو دراوج بود وبه صف دلالان، مردم عادی نیز پیوستند. بر این اساس پیشنهاد عرضه بورسی خودرو از روی ناچاری مطرح شد.
وی با اشاره به اینکه جایگاه عرضه خودرو در بورس نیست افزود: بر اساس ماده ۴ آیین نامه معاملات بورس کالا باید معاملات بر اساس رقابت باشد این در حالی است که رقابت درخرید خودرو معنی ندارد. عشقی اظهار داشت: درطرح «ساماندهی صنعت و بازار خودرو» آمده که بخشی از درآمد حاصل از فروش خودرو در بورس به بخشی غیر از فروشنده خودرو داده شود. مگر میشود کالایی در بورس کالا به فروش برسد و بخشی را به صاحب کالا ندهیم با این روش انگیزه برای عرضه کاهش می‌یابد.عشقی در ارتباط با توانایی بورس کالا برای عرضه خودرو در گفت: بورس کالای ایران توان عرضه خودرو را دارد اما این مکانیسم باید با مطالعه و دقت نظر در عرضه محصول ایجاد شود تا نحوه مواجه با متخلفان بدون مشکل اجرایی شود.
از چاله به چاه افتادن
احمدرضا رعنایی، سخنگوی انجمن صنایع همگن و نیرو محرکه و قطعه سازان خودرو در ارتباط با تاثیر طرح ساماندهی صنعت خودرو در مدیریت بازار خودرو گفت: طبق قانون تجارت تعیین قیمت و فروش کالاهای تولیدی هر بنگاه باید توسط هیأت مدیره آن بنگاه و به دور از تحمیل اعلام شود. بر این اساس در حال حاضر نحوه قمیت‌گذاری خودرو توسط شورای رقابت خارج از عدالت بوده و این مدل کاری باعث زیان‌های زیادی به صنعت خودرو شده است.همچنین اگر صنعت خودروسازی تن به عرضه بورسی بدهد، به این دلیل است که انتخاب بهتری ندارد.
رعنایی با اشاره به روند اجرایی شدن عرضه خودرو در بورس افزود: در حال حاضر صنعت خودروسازی و قطعه سازی ایران با مشکلات بسیاری روبه‌رو است. اگر این طرح نتواند به درستی اجرایی شود تداوم و پویایی این صنعت از دست می‌رود. همچنین در طرح مذکور با حذف سرمایه در گردش، بیش از پیش مشکلات خودرو سازان نزد قطعه سازان افزایش خواهد یافت.سخنگوی انجمن صنایع همگن و نیرو محرکه و قطعه سازان خودرو با اشاره به بخشی از طرح مجلس در عرضه بورسی خودرو بیان کرد: قرار است درآمد حاصل از فروش خودرو در بورس به بخش‌هایی از جمله تجهیز حمل و نقل عمومی، به‌روز رسانی خودروسازی و بخشی هم به خودروساز تخصیص یابد.البته در این روند بحث پرداخت مالیات هم مطرح است.
به راستی در چنین شرایطی چگونه امکان توسعه صنعت خودرو محقق خواهد شد؟ رعنایی با توجه به وابستگی صنعت خودرو به حمایت‌های دولت و بانک مرکزی تاکید کرد:به نظر می‌رسد راه حلی که برای مدیریت بازار خودرو در نظر گرفته شده نمی تواند راه حل نهایی باشد تا سیستم خودروسازی و قطعه سازی را از بحران های پیش رو عبور دهد. در نهایت ممکن است همچون قیمت‌گذاری دستوری مانعی دیگر هم بر سر راه پیشرفت این صنعت به وجود آید.
پاس کاریمسئولان «صمت»
اگرچه خودرو بخشی از معاونت امور صنایع وزارت صمت است اما این معاونت از اعلام نظر خود در ارتباط با عرضه بورسی خودرو اجتناب کرد و مسئول پاسخگویی را مدیرعامل ایدرو (سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران )
دانست. کارشناسان معتقدند با توجه به نقش "ایدرو" درصنایع خودروسازی، هر گونه اعلام نظر واقعی می‌تواند تاثیر منفی بر منافع وزارت صمت ایجاد کند.
مجبوبه قرمزچشمه
منبع: هفته نامه اطلاعات بورس شماره ۳۸۰
نظر شما