تفکرات غلط

روال کار در دنیا به این ترتیب است که اکوسیستمی مرکب از accelerator و incubator یعنی شتاب دهنده‌ها و اکوسیستم‌هایی که منجر به پرورش ایده‌های استارت‌آپی می‌شوند اصولا دورتر از بازار سرمایه هستند و در بازار اولیه آن ایده‌ها را شکل می‌دهند و ایده تجاری نیز باید ذاتا scalable باشد، یعنی به یک ایده بزرگ تبدیل شود و به عنوان مارکت و بازار بزرگ بتواند مبادله انجام دهد. اشتباهی که در حال حاضر در ایران وجود دارد، همین موضوع است.
اگر محدودیت ورود به بازار سرمایه در مقابل استارتاپ‌ها ظاهر شود، نیاز مالی آنها که به تدریج مسیر بلوغ را طی می‌کند آن را به دیواری به نام بازار سرمایه می‌رساند و در این زمان از طریق عرضه عمومی از این دیوار عبور می‌کند. اشتباهی که در ایران صورت گرفته این است که بخشی از این وظایف را به دلیل اینکه در آن بخش پارک‌های فناوری، اکوسیستم‌های استارتاپی و صندوق‌های جسورانه ابعاد بسیار بزرگ و عمیقی در بازار ایران ندارند، سعی می‌شود به بازارهایی مانند فرابورس یا بورس‌ها محول شود که تفکری غلط است یعنی بازی استارتاپ بازی بورسی نیست و همچنین بازی بورس، بازی شرکت‌های بالغی است که مدل تجاری آنها کاملا شکل گرفته، بازار آنها قوام پیدا کرده و سال‌ها از سوددهی‌شان گذشته است و بعد از طی این مراحل وارد این اکوسیستم جدید شده‌اند. بنابراین بیش از آنچه سعی شود وظایف و کارکردهایی که در توان بازار ثانویه نیست را به‌کار گیرند و هر ایده‌ای را وارد این بازی کنند و به آن شکل بدهند، بهتر است به این سمت حرکت شود که وظایف خود را در بازار اولیه درست انجام دهند.

بیشتر بخوانید:

قانون ارزش افزوده جدید در انتظار اجرا

اگر استارتاپ‌ها وارد بورس شوند تنها مسئله‌ای که آنها را تهدید می‌کند، این است که تأمین مالی آنها دچار مشکل می‌شود زیرا ممکن است این نوع مدل‌های تجاری برای تحلیلگران فعلی بازار ناشناس باشد، یا زمان‌بر باشد که به این سؤال بتوانند پاسخ دهند که اصولا منابع درآمدی آنها چیست. تهدید دیگر نیز این است که معمولا استارتاپ‌های موجود در ایران نمونه بین‌المللی دارند مانند تپ‌سی و اسنپ که در مقابل اوبر است، نماوا و فیلیمو که در مقابل نتفلیکس است و مواردی از این قبیل. بنابراین تمامی اینها مشابه بین‌المللی دارند و نمی‌توان به آنها ایده‌های نو گفت درنتیجه تهدید دیگر این است که به‌طور مثال برای شرایط بدون تحریم تقریبا اگر این مدل‌ها بتوانند به مارکت ایران نفوذ کنند، سیستم درآمدزایی آنها به شدت دچار مشکل می‌شود. همیشه توصیه این بوده که اگر قرار است مدلی در ایران اجرا شود و نمونه بین‌المللی داشته باشد، بهتر است آن محیط بین‌المللی را دقیق‌تر بررسی کنند.

• داریوش روزبهانه - رئیس هیأت مدیره‌ شرکت کارگزاری بانک خاورمیانه
• شماره ۴۲۵ هفته نامه اطلاعات بورس- صفحه ۲