افزایش عمق مظنه‌ها چه تاثیری بر بازار سرمایه دارد؟

در شرایط فعلی کلیت بازار سرمایه درگیر ریسک‌های سیستماتیکی است که روی کل اقتصاد ایران سایه افکنده و تغییرات این چنینی تعیین کننده جهت بازار نیست؛ اما اگر بخواهیم این موضوع را که جزو موضوع‌های زیرساختی بازار است مورد بررسی قرار دهیم، افزایش عمق مظنه‌ها منجر به افزایش شفافیت اطلاعاتی بیشتری می‌شود.

پیش از این، تنها معامله‌گرانی که در نهادهای کارگزاری مشغول فعالیت بودند و به استیشن‌های معاملاتی دسترسی داشتند، مظنه‌های قیمتی بیشتری را نسبت به سایر افراد می‌دیدند. با دسترسی بیشتر به این مظنه‌ها که از دید عموم پنهان بود، تاحدی در تایم فریم روزانه مشخص می‌شد که در چه مظنه‌هایی اردرهای حمایتی و مقاومتی قیمتی در سفارشات وجود دارد. در مورد تصمیم اخیر با توجه به اینکه مظنه‌ها برای همگان شفاف شد و همه به یک اندازه به این اطلاعات دسترسی دارند، می‌توان گفت این اقدام منجر به فزونی تقارن اطلاعاتی شده که یکی از اقدامات مفیدی است که در حوزه زیرساخت‌های بازار انجام شده است. دوباره باید به این مهم توجه داشت که افزایش عمق مظنه‌ها تنها یک تغییر جزیی است بنابراین کلیت بازار را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد.

مزیت اصلی دسترسی داشتن به تعداد مظنه‌های خرید و فروش بیشتر و افزایش شفافیت اطلاعاتی است و همه افراد به مظنه‌های سفارشی دسترسی دارند و این شکاف اطلاعاتی و تبعیض بین معامله‌گران مستقر در کارگزاری و سایر افراد پر شده است. با توجه به اینکه این اقدام در راستای شفافیت بیشتر بوده که یکی از رسالت‌های اصلی سازمان بورس در بعد نظارتی، کاهش عدم تقارن اطلاعاتی است در نتیجه چنین اقداماتی هر قدر در راستای شفافیت گام بردارند کمی اعتماد از دست رفته عموم بازیابی می‌شود. از طرفی دیگر در تایم فریم‌های کوتاه‌مدت می‌تواند منجر به اثربخشی تابلوخوان و تحلیل عمق بازار (Market Depth Analysis) شود. همچنین دسترسی به مظنه‌های بیشتر می‌تواند به تشخیص سفارش‌های فروش یا خرید جعلی (Fake Sell or Buy Order) کمک کند که در نهایت منجر به کاهش به تله افتادن سهامداران به صورت ویژه سهامداران کم‌سابقه خواهد شد.

از معایب آن می‌توان به این مورد اشاره کرد که بعضی از سرمایه‌گذاران مخصوصاً آنهایی که تازه وارد هستند و مهارت لازم را ندارند، تحت تأثیر دیوار خرید یا فروش (Sell or Buy Wall) مظنه‌ها اقدام به خرید و فروش کنند که منجر به تشدید اقدامات هیجانی کوتاه مدت در بازار می‌شود. همچنین مصداق دستکاری بازار به دلیل اینکه تعداد مظنه‌ها افزایش یافته، می‌تواند نسبت به سابق افزایش پیدا کند و در این راستا شاهد فزونی جرم انگاری و پرونده‌های حقوقی باشیم. درآخر ذکر این نکته ضروری به نظر می‌رسد که مظنه‌ها نباید مبنای تصمیم‌گیری خرید و فروش قرار گیرد بلکه بررسی ارزندگی و تکانه‌های قیمتی جهت تصمیم‌گیری ضروری است.

• ابراهیم سماوی- کارشناس بازار سرمایه