فعالان را در کوچه پس کوچه‌های شاخص جدید سرگردان نکنید

ضعف شاخص کل بورس و تحت تاثیر بودن آن توسط نمادهای سنگین بازار (از جمله فولاد مبارکه، ملی مس، پتروشیمی خلیج فارس، پالایش نفت اصفهان؛ سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی و...) و شائبه دست‌کاری آن در دولت‌های مختلف و در سال‌های اخیر، باعث شده که شاخص کل در ارائه تصویر صحیح از وضعیت بازار، ناکارآمد جلوه کند. به نظر می‌رسد که بازار نیاز به شفافیت بیشتر دارد و برای افزایش شفافیت بازار و اعتمادسازی بین فعالان بازار، نیاز است که بازار ابزار و شاخصی دقیق داشته باشد.
به نظر می‌رسد که به جای طراحی شاخص جدید که قابلیت اعتماد و شفاف‌سازی آن و اصولا مبانی طراحی آن هنوز مشخص نیست، می‌توان با حفظ و اصلاح شاخص کل فعلی (این همه سابقه آمار طولانی‌مدت در بازار دارد که باید حفظ شود) تاثیر نمادهای سنگین را حذف و با رعایت دقیق اصول فنی، طراحی و اصلاح شاخص را به گونه‌ای انجام داد که نمادهای کوچک بازار نیز به خوبی و باشفافیت کامل در معرض دید فعالان بازار قرار گیرند. بنابراین با اصلاح صحیح شاخصی با سابقه طولانی‌مدت می‌توان بر کیفیت آن افزود و فعالان را در کوچه پس کوچه‌های شاخص جدید سرگردان نکرد.
به نظر می‌رسد، می‌توان شاخص کل فعلی را به دلیل سابقه ذهنی که نزد فعالان بازار دارد، اصلاح و سایه سنگین نمادهای با ارزش بازار بالاتر را از سر آن حذف کرد و کاری کرد که نمادهای کوچک بازار نیز دیده شوند. شاخص کل فعلی نشان دهنده‌ واقعیت ‌پرتفوی سهامداران نیست بنابراین باید در این شاخص تغییراتی را ایجاد کرد تا واقعیت پرتفوی سهامداران را نشان بدهد. شاخص کل فعلی میانگین آن، ۲۰ شرکتی است که بالای ۱۰ هزار میلیارد تومان ارزش دارند، بنابراین نمی‌تواند معیار خوبی برای نشان دادن شمای کل بازار باشد. اگر بتوانیم تاثیر وزن شرکت‌های سنگین را از شاخص کل حذف کنیم (مثلا ترکیب آن با شاخص هم‌وزن) آنگاه شاید بتوان گفت که شاخص کل دماسنج وضعیت بازار و اقتصاد خواهد بود. از بورس‌های بسیار فعال سایر کشورهای صنعتی هم می‌توان الگو برداشت و بومی سازی انجام داد.
محاسبات شاخص کل فعلی بر مبنای معیار وزن است و به شدت تحت تاثیر ارزش بازار شرکت‌هاست و افزایش و کاهش ارزش بازار شرکت‌ها مستقیما بر شاخص کل تاثیر دارد، درنتیجه شاخص کل فعلی بیشتر تحت تاثیر شرکت‌های با ارزش بازار بالاتر است. شرکت‌های با ارزش بازار بالاتر، بیشترین تاثیر مستقیم را بر شاخص کل فعلی دارند، بنابراین شاخص کل فعلی نمی‌تواند نشان‌دهنده وضعیت واقعی بازار باشد. در حال حاضر بازار بورس از نبود شفافیت و اعتماد حقیقی‌ها و حمایت نکردن صحیح دولت رنج می‌برد، نیاز فعلی بازار شفافیت و اعتمادسازی و حمایت موثر و بلندمدت از بازار است.

• محمودرضا الهی‌فرد - مدیرعامل کارگزاری سی ولکس