برای شرکت‌های کوچکتر شاخصی جدا تعیین شود

نکته‌ای که وجود دارد این است که در بزرگترین بازارهای سرمایه دنیا مقوله درست کردن شاخص‌هایی که نشان‌گر اطلاعات بهتری از شکل بازار سرمایه و بورس باشند، روش رایجی است.

در بازارهای بزرگ کشورهای پیشرفته شاخص‌سازی یکی از قدم‌های مهم برای افزایش کارایی بازار است و در بازار سرمایه ایران در چند سال گذشته اتفاقات خوبی افتاده اما هنوز هم اول از همه به افزایش تعداد شرکت‌ها برای افزایش عمق بازار، دوم به افزایش بهینه سازی خود شاخص‌ها و در مرحله سوم اضافه کردن شاخص برای افزایش بهره‌وری اطلاعاتی برای سرمایه‌گذاران و سهامداران بازار نیاز داریم؛ یعنی به سه گام مختلف نیاز است که بازار را توسعه دهیم.
به نظر می‌رسد کاری که باید انجام شود دسته‌بندی شرکت‌هاست. حتی می‌توانیم برای افزایش سطح کارایی بازار سرمایه شاخص‌هایی را تدوین کنیم که در آنها شرکت‌های بخش خصوصی یا شرکت‌هایی وجود داشته باشند که سهامدار عمده آنها بخش خصوصی باشد تا انعکاس بهتری از وضعیت بخش خصوصی و اقتصاد واقعی کشورمان داشته باشند.

مثلا برای شرکت‌های کوچکتر شاخص شرکت‌های کوچکتر را تدوین کنیم؛ در این مورد شاخص هم‌وزن را داریم ولی شاخص هم‌وزن هم شامل شرکت‌های بزرگ و هم شرکت‌های کوچک می‌شود اما اگر شاخص‌هایی را درست کنیم که نشانگر سرمایه‌گذاری خصوصی باشد (شرکت‌هایی که در آنها سهامدار خصوصی سرمایه‌گذار است) و شاخص شرکت‌های کوچکتر بیانگر عملکرد شرکت‌های کوچکتر باشد شاید صورت بهتری از بازار بورس و بازار سرمایه به دست سرمایه‌گذاران دهد. بنابراین یکی از شاخص‌هایی که ما می‌توانیم به آن تکیه کنیم شاخص شرکت‌های کوچک‌تر است.
شاخص فعلی را مسئولان سازمان بورس در گذشته طراحی کردند و این شاخص‌ها دارای ایراد هستند ولی با توجه به امکاناتی که آن زمان در بازار سرمایه داشتیم، شاخص‌ها بیانگر خیلی از اطلاعات در بازار بودند اما با توسعه بازار سرمایه در حال حاضر نمی‌توان به آنها به اندازه کافی تکیه کرد.
از طرفی شاخص‌هایی که در حال حاضر داریم مثل شاخص کل بیانگر عملکرد واقعی بازار سرمایه نیستند و در طول دوره‌های افت بازار سرمایه دیدیم که شاخص کل و حتی شاخص هم‌وزن آن طور که باید افت بازار سرمایه را انعکاس نمی‌دادند چون خیلی از شرکت‌های بزرگ ما تحت کنترل و سلطه سهامدار عمده و شرکت‌های وابسته به دولت هستند که با بازارگردانی و نقدینگی خیلی از شاخص‌ها را می‌توانند کنترل کنند. باید به سمتی برویم تا شاخص‌هایی را درست کنیم که منعکس کننده وضعیت واقعی اقتصاد و بازار سرمایه باشند.
برای اینکه بتوانیم شاخص‌های خوبی را تعریف کنیم در مرحله اول نیاز به مطالعه شاخص‌های کشورهای پیشرفته دنیا داریم که این موضوع دوره‌ تحقیق و توسعه لازم دارد ولی اگر اتفاق بیفتد و شاخص‌های اسمی درستی را برای نشان دادن وضعیت واقعی بازار سرمایه تدوین کنیم، به نظر می‌رسد بازار سرمایه به سمتی خواهد رفت که از این هم کاراتر شود.

• حسین عبدی - کارشناس بازار سرمایه