چند ماهی است صحبت بر سر موضوع تنش‌های میان چین و تایوان بر سر زبان‌هاست. اما شروع درگیری‌های میان این دو کشور به سال‌ها قبل برمی‌گردد. در سال ۱۹۴۹ میلادی، زمانی که مائو تسه‌تونگ، رهبر حزب کمونیست چین توانست به جنگ‌های داخلی خاتمه بدهد و جمهوری خلق چین را پایه‌گذاری کند، رهبر دولت سرنگون شده، چیانگ کای‌شک و دیگر ملی‌گرایان کومینتانگ به جزیره تایوان گریختند و در آنجا دولت «جمهوری چین» یا همان تایوان را تشکیل دادند. آن‌ها هرگونه ارتباط میان چین کمونیست و جزیره تایوان را ممنوع اعلام کردند. چینی‌ها و تایوانی‌ها عملاً به یک ملت در دو سرزمین بدل شدند، حال آن‌که فاصله دو کشور ۱۷۰ کیلومتر مسیر دریایی بیشتر نیست. اما جمهوری خلق چین این حکومت را غیرقانونی خوانده، خواهان بازگشت این سرزمین به خاک اصلی چین بوده است. با وجود این، تایوان همواره بر استقلال خود از چین پافشاری می‌کند اما هرگونه تلاش برای اعلام استقلال تایوان با تهدیدهای جمهوری خلق چین مواجه میشود.
در این میان، امریکا نیز از استقلال تایوان حمایت می‌کند و از آن زمان امریکا به نزدیک‌ترین متحد تایوان و اولین تأمین‌کننده سلاح و تجهیزات نظامی برای این جزیره تبدیل شده است. از این‌رو، دور از انتظار نیست که افزایش درگیری و تنش‌ها در این منطقه اثر قابل‌توجهی بر شرایط اقتصادی جهان بگذارد؛ دقیقاً همان چیزی که در جنگ روسیه و اوکراین اتفاق افتاد. نکته اینجاست که تایوان نیز مانند اوکراین نقش مهمی در اقتصاد جهانی دارد. اوکراین یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان گندم و روغن‌های گیاهی در جهان است و تایوان نیز بزرگ‌ترین تولیدکننده تراشه‌های رایانه‌ای در جهان. اقتصاد تایوان با تولید ناخالص داخلی یا GDP نزدیک به ۸۴۰ میلیارد دلاری، بیست‌ویکمین اقتصاد بزرگ در دنیاست. علاوه بر این، تایوان به‌تنهایی بزرگ‌ترین تولیدکننده هادی نیمه رسانا (Semiconductor) در جهان است و شرکت TSMC در تایوان، بزرگ‌ترین شرکت در این حوزه در جهان است.
بیشتر بخوانید: حمله چین به تایوان چه تاثیر اقتصادی دارد؟
این شرکت در سال ۲۰۲۱ میلادی به‌تنهایی نزدیک به ۵۷٫۲ میلیارد دلار (معادل تقریباً یک‌چهارم کل تولید اقتصاد ایران) درآمد داشت. شرکت Foxconn نیز که قطعاتی الکترونیکی برای ساخت کنسول‌های بازی، گوشی‌های آیفون و انواع تبلت تولید می‌کند، در تایوان قرار دارد. از طرفی چین نیز یکی از ابرقدرت‌های اقتصادی است و تشدید تنش‌های میان تایوان و چین، اثری مانند همان جنگ روسیه و اوکراین بر کشورها خواهد گذاشت و شرایط را بیش از پیش برای مردم جهان سخت‌تر می‌کند. در روزهای گذشته نیز چینی‌ها به دنبال ناراحتی از سفر نانسی پلوسی رئیس دموکرات مجلس نمایندگان امریکا به تایوان، واکنش‌های شدیدی به این قضیه نشان دادند و تایوان را به وسیله ۶۸ جنگنده و ۱۳ ناو جنگی محاصره کرده‌اند. این خود زنگ خطری است برای بازارهای جهانی به‌ویژه بازار کامودیتی‌ها.
همان‌طور که گفته شد، تایوان بزرگ‌ترین تولیدکننده تراشه‌های کامپیوتری است و شرکت‌های تولیدکننده نیمه رساناها در این کشور با شرکت‌های بسیار بزرگی در سراسر جهان در ارتباط هستند و قطعات موردنیاز آن‌ها را تولید می‌کنند. نیمه رساناها در تولید تمامی محصولات الکترونیکی، از گوشی‌ها گرفته تا لپ‌تاپ و خودروها و سایر اجزای کلیدی دیجیتالی مورد استفاده قرار می‌گیرند. از این‌رو، اگر خط و نشان‌های چین برای تایوان شدیدتر شود و تبدیل به جنگ نظامی شود، تمام کشورهای دنیا و تمام صنایع دنیا تحت‌تأثیر قرار خواهند گرفت. در آن صورت، طیفی از صنایع الکترونیکی در اقصی نقاط جهان، عملاً فلج میشود.
این تنها تأثیری است که با افزایش تنش‌ها از طریق تحت فشار قرار گرفتن تایوان به جهان منتقل میشود. در دوران همه‌گیری کرونا نیز زمانی که تولید تراشه‌های الکترونیکی در تایوان برای مدتی متوقف شد، تأثیرات منفی آن باعث ایجاد بحران در زنجیره‌های تأمین و در نهایت منجر به کمبود بسیاری از محصولات به‌ویژه خودرو و تلفن همراه شد. موج کمبود کالاها و تورمی که پس از آن گریبانگیر جهان شد، باعث نگرانی کارشناسان از تأثیر بالقوه تشدید تنش‌ها بین تایپه و پکن بر صنعت نیمه هادی تایوان شده است. اما می‌دانیم که تایوان تنها کشوری نخواهد بود که در این جنگ حضور دارد و شرایط جنگ بر سر تایوان، مانند روسیه و اوکراین، درگیری بین دو اقتصاد ضعیف نخواهد بود. با فرض مداخله ایالات متحده، این یک نزاع، میان دو اقتصاد بزرگ جهان یا شاید سه اقتصاد بزرگ جهان (اگر ژاپن در حمایت از واشنگتن و تایپه بجنگد) خواهد شد.
درگیری این سه اقتصاد بزرگ در جنگ و کاهش تولیدشان، فاجعه‌ای به همراه خواهد داشت. و تنها بازار کالاهای الکترونیکی نیست که تحت‌تأثیر قرار خواهد گرفت، بلکه بازارهای فلزات، مواد غذایی و انرژی نیز با بحران مواجه می‌شوند و وضعیت زنجیره تأمین را از این که هست بدتر خواهند کرد. در همین راستا ادوارد مویا، تحلیلگر ارشد بازار اواندا، در یادداشتی نوشت: «پاسخ چین به سفر پلوسی به تایوان می‌تواند بر زنجیره تأمین و تقاضا تأثیر بگذارد که فشار تورم را افزایش دهد.» به طوری کلی می‌توان گفت افزایش درگیری‌ها در تایوان اثرات منفی خود را بر بازارهای مختلف به‌ویژه صنایعی که با تراشه‌های نیمه‌رسانا مرتبط‌اند، می‌گذارد.
وحید مرادی - مترجم
منبع: ماهنامه بازار و سرمایه شماره 130
نظر شما