خوش‌بینی و بدبینی 

فیلتری که به عنوان خروج نقدینگی در نظر گرفته می‌شود، مثبت و منفی بودن سرانه خرید حقیقی است یعنی زمانی که سرانه حقیقی منفی می‌شود و یا به عبارت ساده‌تر حقوقی‌ها بیشتر خریدار و حقیقی‌ها بیشتر فروشنده هستند، این به عنوان خروج نقدینگی فرض می‌شود که این خروج نقدینگی واقعی نیست و برای اینکه بخواهیم خروج نقدینگی واقعی را حساب کنیم، باید حساب کارگزاری‌ها را بررسی کنیم تا مشخص شود پول‌هایی که مردم از حساب خود خارج کرده‌اند، چه مقدار بوده که یک چنین اطلاعاتی را تاکنون سازمان نیز با توجه به اینکه چندین بار پیشنهاد این موضوع داده شده، ارائه نکرده است. البته یک مرحله پایین‌تر از آن، این است که به طور مثال از اطلاعات سپرده‌گذاری استفاده شود وگرنه با اینگونه فیلترهای سرانه خرید حقیقی و حقوقی خیلی نمی‌توان آن را مساوی با خروج نقدینگی فرض کرد.
تصور کنید یک حقوقی در بازار شروع به خرید کند و نصف معاملات بازار را بخرد و این موضوع هر روز به عنوان خروج نقدینگی در نظر گرفته شود که این درست نیست چون سمت خرید قوی شده است. به همین علت این اطلاعات، اطلاعات خروج نقدینگی نیست ولی اینکه چرا سرانه حقیقی یک جاهایی منفی و یک جاهایی مثبت می‌شود، معمولا افراد حقیقی زمانی که نسبت به بازار خوش‌بین‌تر هستند بیشتر اقدام به خرید می‌کنند و زمانی که این خوش‌بینی کم می‌شود، کمتر اقدام به خرید می‌کنند اما حقوقی‌ها با رویکردهای مختلف از جمله رویکرد حمایت کردن از سهام خود و یا جمع‌آوری سهم در قیمت‌های مناسب به دلایل مختلفی می‌توانند اقدام به خرید و فروش کنند و فیلتری که در حال حاضر به آن استناد می‌شود تنها کاربردی که دارد این است که مشخص شود افراد حقیقی نسبت به حقوقی‌ها نگاه مثبتی به بازار دارند یا خیر؟
بعضا سوءبرداشت می‌شود که مثبت بودن تراز حقیقی باعث رشد بازار می‌شود در صورتی که رابطه علت و معلول آن کاملا برعکس است و زمانی که بازار رشد می‌کند و یا افراد احساس می‌کنند که رشد می‌کند، آن زمان حقیقی‌ها اقدام به خرید می‌کنند. در نهایت می‌توان اینگونه گفت که بدبینی و خوش‌بینی بازار علت خروج نقدینگی حقیقی‌هاست، یعنی هر زمانی که حقیقی‌ها نسبت به رشد بازاری خوش‌بین باشند اقدام به خرید می‌کنند و معمولا نیز در بازارهای مختلف زمانی که بازارها یک مقدار رشد کرده باشند، حقیقی‌ها امید پیدا کرده و اقدام به خرید می‌کنند.
در بازار املاک، سکه و دلار نیز اگر نگاه کنید به جای اینکه در قیمت‌های ارزان افراد اقدام به خرید کنند معمولا زمانی که گران می‌شود رغبت به خرید بیشتر می‌شود.
علت اینکه در چند روز گذشته مقداری نقدینگی وارد بازار شده، این است که مقداری امید به رشد بازار داشته‌اند و با توجه به تصمیمات جدیدی که توسط بانک مرکزی اتخاذ شده است و تا حدی عقب‌نشینی کرده‌اند و موضوع دلار ۲۸،۵۰۰ تومانی و اینکه اجازه داده شده تا شرکت‌ها دلارهای خود را در بازاری بر اساس عرضه و تقاضا بفروشند، از جمله مهمترین عواملی است که از ابتدای سال وجود داشت. نکته دیگر اینکه گفته می‌شود سه عامل در حال حاضر اثرگذار است. یکی بحث نرخ دلار و واقعی شدن نرخ آن و فروش که هر قدر فاصله فروش نرخ محصولات شرکت‌ها نسبت به دلار آزاد کمتر شود برای کسب و کارهای تولیدی مثبت‌تر است و بازار سرمایه نیز نسبت به آن واکنش نشان می‌دهد و دو عامل دیگری که از بعد روانی بازار را تحت تاثیر قرار داده است، یکی نرخ خوراک پتروشیمی‌ها و دیگری وضعیت عرضه خودرو در بورس کالا و انتقال سود آن به شرکت‌هاست.

• مهدی سوری - کارشناس بازار سرمایه
• شماره 484 هفته نامه اطلاعات بورس