انتظارات از توافق 

بنابراین اتفاقی که افتاد این بود که باعث شد بازار سرمایه نسبت به سایر بازارها عقب‌تر دیده شود ولی از ابتدای آبان ماه تقریبا این روند کمی به نفع بازار بورس هم چرخید.

اما در نهایت شاخص بورس نسبت به بقیه بازارها هنوز رشد قابل توجهی نداشته و تغییراتی که انتظار می‌رفت داشته باشد، دیده نشد. اتفاقی که افتاد باعث شد برخی از بازارها مانند بازار ملک به نظر می‌رسد مقداری بیش از حد نسبت به روند دلاری رشد کرده بود. در حال حاضر با افزایش نرخ دلاری که داشتیم به نقطه بهینه‌ای از اکثر بازارها رسیده‌ایم ولی باز هم شرایط فعلی بازار سرمایه به نوعی بازدهی که باید می‌گرفت تا بتواند آن رشد موازی نسبت بازارها داشته باشد را نداشته است.
بازار ارز کاملا وابسته است به بحث‌های تحریم‌ها و شرایط اقتصادی که از سمت خارج از کشور می‌آید که باید دید با آمدن مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی چه اتفاقاتی خواهد افتاد و تجربه ثابت کرده است، دوره‌ای چند ماهه طول می‌کشد تا تغییراتی ایجاد کند. این مورد قسمتی است که باید در این شرایط به آن توجه کرد و باید منتظر ماند چون اتفاقی برون زاست و نمی‌توان تحلیل و شرایط را پیش بینی کرد. متعاقبا همین موضوع تاثیر خود را بر همه بازارها می‌گذارد یعنی نرخ ارز تاثیر خود را بر بازار ارز، سکه، خودرو و... می‌گذارد.
نکته مهم‌تری که خواهد داشت انتظارات است یعنی اگر بازار انتظار این را داشته باشد مثلا سال اول ریاست جمهوری ابراهیم رئیسی این انتظار وجود داشت، انتهای سال گذشته و تقریبا سه ماهه اول امسال هم این انتظار وجود داشت که قرار است توافقی صورت بگیرد و زمانی که بازار به این نتیجه رسید که قرار نیست توافقی صورت بگیرد تلاطم‌ها در بازار شروع شد. بنابراین به نظر می‌رسد آن انتظارات نسبت به بازار دلار مهم‌تر از خود تغییراتی است که در خود بازار بود. اگر این انتظارات را دولت بتواند به نوعی مدیریت کند تا بازار به این نوع انتظارات واکنش نشان ندهد، تقریبا اکثر بازارها می‌توانند آرامشی را داشته باشند ولی شایان ذکر است که نمی‌توان در بلند مدت افراد را گول زد و این انتظارات را تا بی‌نهایت جلو برد.
برای مثال از سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۵ که توافقنامه برجام امضا شد مردم تا سه سال انتظار توافق برجام را داشتند. اما آن تیم، تیمی بود که انتظار در آن وجود داشت که بالاخره این کار انجام خواهد شد. در تیم جدید دولت اما آن بازده کوتاه‌تر و یک ساله شده بود. بنابراین اگر انتظارات بین مردم وجود داشته باشد که می‌تواند این توافق انجام شود این انتظارات خود می‌تواندباعث عقب انداخته شدن مصرف مردم و نگه‌داری بیشتر ریال توسط مردم ‌شود که با خرید دلار یا کالاهای دیگر متضرر نشوند. با وجود اینکه در حال حاضر بیشتر اتفاق خواهد افتاد یعنی بیشتر می‌تواند این مورد وجود داشته باشد به دلیل اینکه خیلی از کالاهایی که در بازار وجود دارد نرخ دلار بالاتر از نرخ تعادلی اسکناس دارد. مثلا بسیاری از خودروهای خارجی با دلارهای ۱۰۰ هزار تومانی وارد می‌شود، حباب سکه‌ای که وجود دارد با دلار حدودا ۷۰ هزار تومانی معامله می‌شود و خود حباب‌های خاصی را دارد. بنابراین اگر مردم حس کنند امکان فرآیند حرکتی دولت برای توافق و حل کردن این مشکلات باشد، می‌تواند روی اکثر بازارها تاثیر بگذارد.

• حمید یاری- اقتصاددان
• شماره ۴۸۶ هفته نامه اطلاعات بورس