دولت ناچار به توافق

بخشی از آن مربوط به این است که آیا حاکمیت یا دولت می‌تواند اینها را حل کند یا خیر. همان گونه که در سال‌های پیش هم گفته شده بود ایران ناچار است که مشکل مربوط به تحریم‌ها را حل کند. چون بیشتر از این نمی‌تواند شرایط معیشتی مردم را مدیریت کند و اگر هم حل نشود تبعات امنیتی و همچنین تبعات اجتماعی و سیاسی خواهد داشت. بنابراین از سفر گروسی، مدیر کل آژانس بین الملل انرژی اتمی این حرکت شروع شد و با توافق با عربستان ادامه پیدا کرد.
در حال حاضر هم در مذاکرات در عمان در حال تبادل زندانی‌ها هستند اما اصل تحریم‌ها ادامه دارد. بنابراین اگر این روند ادامه پیدا کند انتظار می‌رود که روند متشنج متغیرهای اقتصادی به خصوص در چند ماه گذشته یا بهتر است گفته شود از زمان حذف ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی تا به امروز که تلاطم شدیدی در بازارها ایجاد کرده به خصوص در بازار ارز و به تبع آن در بازارهای دیگر می‌تواند متوقف شود. اگر همین روند ادامه پیدا کند یعنی این خوش‌بینی ادامه پیدا کند که مشکل تحریم‌ها حل شود و به دنبال آن هم البته FATF با ایران بتواند دوباره به تجارت جهانی بپیوندد روند افزایش‌ها متوقف می‌شود.
اما به این دولت خیلی نمی‌توان امیدوار بود؛ این دولت یعنی هم خود رییس جمهور و هم تیم اقتصادی و اجرایی که انتخاب کرده است خیلی توانمند نیست که بتواند مسیر را در شرایط و مسیر رو به بهبود هدایت کند. به عبارت دیگر با فرض اینکه مشکل تحریم حل شود مقداری از تلاطم و بی‌ثباتی احتمالا کاسته و افزایش‌ها متوقف شود اما به اینکه شرایط بهبود پیدا کند امیدی نیست. در هر صورت می‌توان گفت شرایط بدتر نمی‌شود اما بهتر هم نمی‌شود. اقتصاد در سال ۱۴۰۱ اما یکی از بی‌ثبات‌ترین و پرمشکل‌ترین سال‌های پس از انقلاب بود که ریشه آن هم باز می‌گشت به سوءتدبیرها و بی‌کفایتی‌ها که تلاطم زیادی ایجاد کرد. همچنین آرامش اقتصادی مردم را بر هم زد و به دلیل نبود آرامش روانی ناشی از این حجم زیادی از بی‌ثباتی‌ها و نگرانی نسبت به آینده، حجم زیادی از سرمایه‌های مادی و مالی از کشور خارج شد و از آن مهم‌تر تعداد قابل توجهی از نیروهای انسانی نخبه کشور مانند دو دهه گذشته که با هر تلاطم سیاسی و اجتماعی از کشور خارج می شدند امسال هم این خروج ادامه پیدا کرد به ویژه با اعتراضات اخیر این موضوع تداوم پیدا کرد. با قطع اینترنت هم بسیاری از استارتاپ‌ها دچار مشکلات جدی شدند و خیلی‌ها مهاجرت به کشورهای دیگر کردند که آماده بودند این نوع شرکت‌های آماده را به کار بگیرند. به هر حال سال بسیار بدی بود، عمده آن هم به دلیل سوءتدبیرهایی بود که بر روند متغیرهای اقتصادی و اجتماعی حاکم شد.

• مرتضی افقه - اقتصاددان
• شماره ۴۸۸ هفته نامه اطلاعات بورس