لزوم ارتقای سواد مالی 

با افزایش ضریب نفوذ تلفن همراه در جوامع امروزی پلتفرم‌هایی در قالب شبکه‌های اجتماعی ظهور پیدا کردند که نقش بسیار زیادی بر رفتار افراد در حوزه‌های مختلف داشته است. در رابطه با حوزه بازار سرمایه هم شاهد گسترش شبکه‌های اجتماعی از قبیل تلگرام، اینستاگرام، تویتر و یوتیوب بوده ایم که هر کدام به نحوی بر تصمیم سرمایه‌گذاران اثر می‌گذارد. در یک جامعه، چیزی که می‌تواند تأثیری در برخی از موارد مثل شبکه‌های اجتماعی بر رفتار سرمایه‌گذاران و در تصمیم‌گیری‌های آنها عنوان کرد، اما موضوع مهم تر نوع مقابله با این رسانه‌های نوین است به این شکل که در گذشته اقدامات سلبی از قبیل فیلتر کردن و شناسایی و حذف کاربری این نوع از شبکه‌ها که در قالب‌های مختلف مثل گروه و کانال که نسبت به اقدامات اثرگذار بر روی سرمایه‌گذاران بوده است. به موجب قانون شرایطی را فراهم می‌کنند واقدامات سلبی از اینگونه اقدامات که بیان شد نظیر فیلتر کردن و حذف در دستور کار نهاد رگلاتور قرار گرفته است، اما هیچکدام تاثیرموثری نداشته و تقریبا می‌توان گفت که با این روش‌های سلبی قادر به جنگ با تکنولوژی جدید نیستند. لذا اکنون همه بر این باور هستند که اقداماتی باید در دستور کار قرارگیرد تا سرمایه‌گذاران خود با دانش کافی در این شبکه‌ها حضور پیدا کنند، اما آنچه قبل از راهکار و موضوع می‌توان گفت این است که چرا شبکه‌های اجتماعی آنقدر اثرگذار شدند؟
واقعیت این است که با رشد تکنولوژی و ضریب نفوذ این شبکه اجتماعی رسانه تغییر ماهیت داده و فرد دید متفاوت تری نسبت به ضریب و نفوذ رسانه پیدا می‌کند. در گذشته فعالیت در فضای رسانه نیاز به یک سری امکانات از قبیل فضای مربوط به فعالیت وجود داشت اما نگاه اجمالی به جوامع مختلف نشان می‌دهد که رسانه‌ها زمانی اثرگذار هستند که اعتماد عمومی آسیب دیده است. ما شاهد آن هستیم که در فراسوی مرزهای کشورمان این تکنولوژی با امکانات دسترسی بیشتری نسبت به جامعه ما هستند، اما آنقدر اثرگذار بر تصمیمات مردم نیستند. در یک کلام این موضوع بیان می‌کند که در نبود اعتماد عمومی ناشر از مردم به سمت فضایی می‌رود که برای مقابله با این وضعیت نکاتی را می‌شود تجویز کرد و آن هم بحث افزایش سواد رسانه ای است. در عصر اطلاعات و یا درعصر انفجار اطلاعات دیگر پاسخگوی اقدامات سلبی نیست و سرمایه‌گذاران نسبت به این شبکه‌ها در غیاب این فاکتور در واقع شاهد عدم اعتماد عمومی می‌شوند و طبیعتا دچار خسران و زیان‌های زیادی خواهند شد.
بعضا شاهد این هستیم که شبکه‌های اجتماعی در بازار سرمایه هر روز مثل قارچ از زیر زمین سر بر می‌آورند و بسیاری از افراد متضرر می‌شوند، آنچه که بیشتر در قالب سیگنال گفته می‌شود با شعارهای پر ادعایی گفته است که هر شنونده عاقلی باید در جهت افزایش سواد رسانه خود اقدام کند و باید پذیرفت که امروزه با افزایش و رشد تکنولوژی نمی‌توان با اقدامات سلبی دربرابر این موضوعات مقابله کرد.
و لذا هر فرد سرمایه‌گذار باید نسبت به افزایش سواد رسانه ای خودش اقدام کند و خبر معتبر را از رسانه‌های معتبر اخذ کند. بررسی روند چند سال اخبر نشان می‌دهد که طیف وسیعی از سرمایه‌گذاران به دلیل اغواگری‌هایی که در این کانال‌ها و در این شبکه‌های اجتماعی رخ داده متضرر شدند و بعضا قادربه جبران این زیان نبودند و اگر بخواهیم به راهکاری در مقابله با اثرات سواستفاده شبکه‌های اجتماعی اشاره کنم باید بگویم که امروز این بازار مستلزم افزایش سواد رسانه ای است که مردم از رسانه‌های مستقل می‌توانند در مقابل اغواگری‌هایی که صورت می‌گیرد و یا با استاندارد و پارامترهای مشخص و تشخیص رسانه‌های معتبر درافزایش آگاهی مردم قدم بردارند و به این ترتیب از آثارزیان بار شبکه‌های اجتماعی بر تصمیمات غیر عقلانی و غیر منطقی سرمایه‌گذاران به این ترتیب کاسته می‌شود این کار مستلزم همکاری و کمک نهاده‌های فراتر از خود رسانه‌ها است به خاطر اینکه رسانه‌ها در هر صورت ظرفیتی دارند و لازم است که نهاد رگلاتور با افزایش سواد رسانه ای نسبت به اجرای برنامه‌های فرهنگ سازی و افزایش آگاهی مردم از طریق رسانه‌های معتبر بازار سرمایه کوشا باشد.

• سیاوش وکیلی - کارشناس بازار سرمایه
• شماره ۵۲۱ هفته نامه اطلاعات بورس