به گزارش صدای بورس، گروه راهبران اقتصادی آرمان به عنوان شرکت زیرمجموعه بانک توسعه صادرات ایران با هدف ارائه خدمات نقل و انتقال ارز، سرمایه گذاری و ایجاد بازوهای عملیاتی بانک توسعه صادرات ایران و کمک به اتمسفر صادراتی کشور تاسیس و راه‌اندازی شد. مجموعه بانک توسعه صادرات ایران به عنوان بزرگترین گروه مالی کشور مشتمل بر دو بانک توسعه صادرات و بانک ایران ونزئلا، گروه راهبران اقتصادی آرمان و... توانسته است خدمات بسیاری را به صادرکنندگان ارائه دهد. در همین زمینه با حسین کیانی‌زاده، مدیر عامل شرکت گروه راهبران اقتصادی آرمان گفت و گویی داشتیم تا در رابطه با خدماتی که در زمینه‌های ذکر شده ارائه می‌دهند و سایر مسائل مرتبط با آن توضیحاتی دهند.
* گروه راهبران اقتصادی آرمان یک گروه مالی، صادراتی است که احتمالا تنوع فعالیت هم دارد.
دقیقا؛ یکی از موضوعات هلدینگ مالی است و عملاً شرکت‌های مالی بانک، ذیل گروه راهبران اقتصادی آرمان تعریف و راهبری می‌شوند و اخیراً موافقت اصولی تبدیل شدن به گروه مالی را از سازمان بورس و اوراق بهادار دریافت کرده‌ایم که تشریفات قانونی خود را سپری می‌کند و در آینده شرکت‌های دیگری همچون لیزینگ، بیمه صادراتی، پرداخت یاری و ... نیز برای ارائه خدمات بیشتر و بهتر به صادرکنندگان ایجاد خواهد شد.
برای کمک به صادرات کشور، حوزه مدیریت خدمات صادرات را در برنامه‌های گروه راهبرای اقتصادی آرمان تعریف کرده‌ایم تا بتوانیم خلاءهای صادراتی و قسمت‌هایی از زنجیره صادراتی کشور که دچار ضعف است، از حوزه حمل و نقل تا نمایشگاه‌های دائمی در کشورهای همسایه، خدمات نقل و انتقال ارز صادرکنندگان و واردکنندگان و ... را پوشش دهیم و بتوانیم در نهایت صادرات و ارزآوری بیشتری برای کشور فراهم کنیم و خدمات صادرات محوری که بانک توسعه صادرات می‌تواند به صادرکنندگان ارائه دهد را تسهیل کنیم. به عنوان مثال برای صادرات محصولات کشاورزی به روسیه شناسنامه استاندارد محصول تهیه کردیم. برای اینکه بتوانیم صادرات را توسعه دهیم و با ذائقه کشور هدف محصول تولید کنیم با کشاورزان وارد قرارداد شدیم. بانک کشاورزی قصد داشت در راستای توسعه محصولات گلخانه‌ای از کشاورزان حمایت کند. شرکت برنا (شرکت بازرگانی زیر مجموعه گروه آرمان) اعلام کرد می‌تواند با کشاورزان و گلخانه‌داران و بانک کشاورزی قرارداد سه جانبه داشته باشد و آنها بر اساس استانداردی که مجموعه برنا تعریف می‌کند محصول را تولید کنند و شرکت برنا نیز متعهد به صادرات آن محصول می‌شود. به این ترتیب صادرات کشور توسعه می‌یابد، کشاورز به سود خود می‌رسد و اقساط بانک از محل صادرات پرداخت می‌شود؛ به این ترتیب بازی برد بردی برای همه طرف‌ها تعریف می‌شود.
* اقداماتی در حوزه ترویج و توسعه صادرات داشته‌اید؟
این مهم در حال پیگیری است که مبتنی بر آن بتوانیم همانند شرکت‌های پردازش اطلاعات مالی موجود در بازار سرمایه، پردازش اطلاعات صادراتی را داشته باشیم و اطلاعاتی را به صادرکنندگان و تولیدکنندگان عرضه کنیم که بتوانند با دید بهتری به کشورهای هدف صادرات انجام دهند و به این ترتیب صادرات کشور را بیشتر و بهتر توسعه دهیم. یکی از خسارت‌هایی که تحریم و مبادلات دلاری به کشور وارد کرد این بوده که داده‌ها و آمارهای صادراتی و وارداتی کشور دچار مشکل شده است. طبق بررسی که برای توسعه روابط اقتصادی با کشور برزیل انجام دادیم مشخص شد در حال حاضر حجم واردات ایران از برزیل حدود ۸ میلیارد دلار است (شامل نهاده‌های دامی، گوشت و ...) و صادرات ایران حدود ۸۰۰ میلیون دلار، ولی نکته این است که اگر سالنامه‌های آماری گمرک را بررسی کنیم تراز تجاری ایران با برزیل دچار ناترازی نیست و واردات از برزیل تقریباً معادل صادرات ایران به این کشور ثبت شده است؛ زیرا بسیاری از وارداتمان از برزیل به اسم امارات ثبت می‌شود و بنابراین امارات یکی از بزرگترین شرکای تجاری ایران شده، در حالی که این طور نیست و این موضوع در دیپلماسی اقتصادی ایران در قبال سایر کشورها متأثر بوده است. با توجه به این که برزیل بزرگترین صادرکننده گوشت و نهاده‌های دامی است پس باید بزرگترین وارد کننده کود هم باشد. اگر بتوانیم با توجه به مزیت رقابتی کشور در تولید محصولات پتروشیمی، صادرات اوره به این کشور را بیشتر کنیم، طبیعتا می‌توانیم این ناترازی را جبران کرده و یک فشار ۷ میلیارد دلاری که به بانک مرکزی بابت تامین ارز نهاده‌های دامی از برزیل وارد می‌شود را برطرف کنیم.
* به نظر بانک توسعه صادرات ایران وگروه راهبران اقتصادی آرمان در پی کمک به بانک مرکزی برای حل مشکل ناترازی‌ها ست.
همینطور است؛ در تعامل با کشورهای همسایه همچون عراق و افغانستان نیز چنین مسائلی وجود دارد و ناترازی تجاری با ایران مطلوب این کشورها نیست. عمدتا به این کشورها صادرات داریم و وارداتمان از آنها کمتر است. اما می‌توانیم مواد اولیه و برخی از نیازهای کشور را از آنها وارد کنیم تا تمایل بیشتری به واردات از کشورمان داشته باشند و به این ترتیب صادراتمان توسعه یابد. بنابراین اتمسفر صادراتی کشور نیاز به بررسی‌های عمیق مطالعاتی دارد که در مرکز ترویج و توسعه صادرات قصد داریم مرکز پژوهش ارز و صادرات را با همکاری برخی دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها راه اندازی کنیم تا بتوانیم مطالعات اینچنینی داشته باشیم و به پشتوانه این مطالعات صادرات کشور را توسعه داده و از تلاطمات ارزی تا حد امکان جلوگیری کنیم. در بسیاری از محصولات همچون فرش، زعفران، پسته، خرما و ... مزیت رقابتی داشتیم؛ اما به دلیل این که سیاست مدون و برنامه مطالعاتی درستی نداشتیم و مطالعات بازار هدف را درست انجام ندادیم، سایر کشورها سبد این محصولات را از کشورمان گرفته‌اند و برای بازگشت به این مسیر نیازمند برنامه ریزی استراتژیک صادراتی هستیم که در بانک توسعه صادرات ایران و گروه راهبران اقتصادی آرمان برنامه‌های جامعی برای آن درنظر گرفته شده است.
طبیعتا ارکانی که در این فضا ایفای نقش می‌کنند شامل سازمان توسعه تجارت، صندوق‌های صادراتی، شرکت‌های دانش‌بنیان، صندوق ضمانت صادرات و ... باید در کنار مجموعه بانک توسعه صادرات حضور یابند تا بتوانیم صادرات کشور را بیشتر و بهتر توسعه دهیم.
* درباره گروه مالی توسعه صادرات و عملکرد آن توضیح دهید.
بانک توسعه صادرات ایران در سال گذشته بزرگترین ارائه دهنده خدمات صادراتی به صادرکنندگان شناخته شد و قوانین و مقرات بانک مرکزی را در بالاترین سطح ممکن رعایت کرده است. عمده خدمات گروه توسط بانک توسعه صادرات ایران عرضه می‌شود که عبارت است از خدمات ارائه تسهیلات، ضمانت نامه‌های بانکی، نقل و انتقال وجوه، رفع تعهدات ارزی برای صادرکنندگان و ...، بنابراین محوریت در گروه با بانک توسعه صادرات است.
با توجه به این که منابع بانکی محدود است، طبیعتا بخشی از نیازهایی که صادرکنندگان و یا شرکت‌های تولیدی دارند از طریق شرکت تامین سرمایه تمدن انجام می‌شود و شامل تامین مالی از بازار سرمایه از طریق انتشار اوراق، خدمات تعهد پذیره نویسی، بازارگردانی و ... است.
شرکت صرافی توسعه صادرات جزو بزرگترین شرکت‌های صرافی بانکی است که نقش عمده‌ای را در حوزه نقل و انتقال ارز، حواله‌های ارزی، رفع تعهدات ارزی برای صادرکنندگان و تأمین ارز وارد کنندگان انجام می‌دهد.
گروه راهبران اقتصادی آرمان نیز در برنامه‌ای که در بانک توسعه صادرات ایران برای آن در نظر گرفته شده است، بسته کاملی از خدمات را به مشتریان و تولیدکنندگان در راستای بانکداری شرکتی ارائه می‌کند؛ به این صورت که وقتی مشتری به بانک توسعه صادرات ایران یا گروه راهبران اقتصادی آرمان مراجعه می‌کند، نیازهای مختلف تامین مالی داخلی و خارجی، نقل و انتقال ارز، ضمانت نامه و ... احصا می‌شود، مبتنی بر این نیازها یک برنامه جامع بین دو طرف در قالب تفاهم نامه تدوین می‌شود و در گروه آرمان وظیفه داریم نیازهای مشتری را از همه شرکت‌های گروه با کمترین هزینه و سریعترین زمان ممکن فراهم کنیم. ایجاد زیرساخت‌های صادراتی دانش بنیان نیز جزو برنامه‌های بانک توسعه صادرات است که از طریق صندوق توسعه صادرات شریف از شرکت‌های فینتک حمایت می‌شود و به این وسیله بانک به سمت خدمات فناوری پایه و بانکداری هوشمند در حال حرکت است و ان‌شالله در سال‌های آینده شاهد تحولات چشمگیری در زمینه فناوری اطلاعات بانک توسعه صادرات ایران و شرکت‌های تابعه آن خواهیم بود.
* آسیب‌های ارز چند نرخی را چه می‌دانید؟
به نظر می‌رسد عملا قیمت گذاری دستوری بزرگترین معضل اقتصادی کشور است که نرخ ارز ترجیحی و چند نرخی شدن ارز نیز از مصادیق همین مساله است. در سال‌های گذشته شاهد سرکوب نرخ ارز بودیم و این باعث شد امکان صادرات خیلی از شرکت‌های تولیدی از بین برود. در سال‌های اخیر هم که ارز آزاد مورد قبول جامعه قرار گرفت و مردم شریف و عزیز ایران، علیرغم فشار سنگین بر معیشتان، با این موضوع کنار آمدند، بانک مرکزی با الزام صادرکنندگان به فروش ارز با نرخ‌های کمتر از بازار آزاد، باعث سرکوب صادرات و تشویق واردات گردید و رقابت صادراتی را دچار مشکل کرد. به طور مثال در کشور عراق بررسی زیادی انجام دادیم برای اینکه بتوانیم صادرات را بیشتر از میزان موجود توسعه دهیم. به واسطه اینکه رفع تعهد ارزی صادرکنندگان با دلاری حدود ۱۰ هزار تومان کمتر از نرخ بازار آزاد صورت می‌گیرد، شرکت‌های ترک و سایر کشورها بازار عراق را به دست گرفته‌اند و تولیدکنندگان ایرانی امکان رقابت با آن شرکت‌ها را ندارند و این موضوع باعث شده است تولیدکنندگان محصولات خود را درب کارخانه به ریال بفروشند و صادرات رسمی کشور به صادرات غیر رسمی تبدیل شود.
به عنوان فردی اقتصاد خوانده پیشنهاد می‌دهم اگر بتوانیم ارز را تک نرخی کرده و ثباتی در آن داشته باشیم و صادرات را توسعه دهیم گام بسیار موثری در راستای رشد اقتصاد برداشته‌ایم. در گزارش‌های مرکز آمار، رشد اقتصادی کشور در سال گذشته و امسال بسیار خوب بوده است و برای سه ماهه دوم رشد اقتصادی ۷.۱ درصد اعلام شده است.
اگر تولید ناخالص داخلی را در سال ۱۴۰۱ به دلار آزاد تبدیل کنیم تقریباً ۲۸۰ میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی بوده است. سازمان توسعه تجارت سال گذشته تحقیقی در رابطه با صادرات به کشورهای همسایه انجام داده بود، طبق نتایج این تحقیق، میزان واردات ۱۵ کشور همسایه ایران حدود ۱.۱۶۰ میلیارد دلار است و سهم ایران از واردات این کشورها مجموعاً ۲۰ میلیارد دلار؛ یعنی کمتر از ۲ درصد است که از این مقدار ۱۰ میلیارد دلار صادرات به عراق است. اگر نرخ ارز ترجیحی و دستوری را کنار بگذاریم در کوتاه مدت به راحتی امکان افزایش ۲۰ میلیارد به ۱۰۰ میلیارد دلار را داریم و با تسهیل قوانین و مقررات صادراتی، امکان افزایش صادرات به کشورهای همسایه بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ میلیارد دلار وجود دارد که اگر این رقم را با ۲۸۰ میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی کشور در سال ۱۴۰۱ مقایسه کنیم به این نتیجه می‌رسیم که تمرکز مجلس شورای اسلامی و سیاستگذاری‌های دولت روی این مساله می‌تواند تولید ناخالص داخلی را در یک بازه زمانی کوتاه مدت و میان مدت یک تا سه و پنج ساله به دو برابر وضع موجود برساند که نتیجه آن، رشد اقتصادی بیشتر، افزایش درآمد سرانه و طبیعتا بهبود معیشت مردم خواهد بود. بنابراین سیاستگذاران باید هرچه زودتر نسبت به رفع مشکلات صادرات از جمله تک نرخی کردن ارز اقدام کنند.
* ارز چندنرخی بر عملکرد شما چه تاثیری داشته است؟
گروه راهبران اقتصادی آرمان عملا خدمات دهنده است، بانک توسعه صادرات ایران با توجه به جنس کار خود که ارائه خدمات صادراتی است مستقیم درگیر این موضوع نیست. طبیعتا در بازار شاهد این بوده‌ایم که صادرکنندگان چندان تمایل ندارند که با نرخ ارز نیمایی، ارز خود را ارائه کنند و از طرفی واردکنندگان به شدت تمایل دارند که با این نرخ، ارز دریافت کنند؛ زیرا قیمت برایشان کمتر شده و سود بیشتری برای خودشان خواهد داشت و این موضوع باعث ایجاد رانت و فساد در کشور شده است که نمونه آن را در رسوایی چای دبش مشاهده می‌کنیم. بنابراین چرخ‌دنده‌هایی که باید به راحتی روی هم بچرخند تا صادرات توسعه یابد را شاهد نیستیم؛ به ویژه در صرافی‌ها تغییرات زیاد مقررات و سیاست گذاری‌ها، صادرکنندگان را دچار مشکلات عدیده‌ای کرده است.
* تاثیر تحریم‌ها بر تجارت کشور را چگونه می‌بینید؟
طبیعتا به واسطه تحریم‌هایی که در سال‌های گذشته صورت گرفته است بسیاری از زیرساخت‌های مبادلاتی کشور دچار مشکل شده و بسیاری از کشورها تمایل به همکاری با ایران ندارند که البته با همت دولت سیزدهم و توسعه روابط با کشورهای عضو بریکس، شانگهای و کشورهای همسایه این مشکلات تا حدود زیادی مرتفع شده است؛ ولی کماکان مجبوریم از ساختارهای تراستی و زیرساخت‌های نقل و انتقال غیررسمی استفاده کنیم که هزینه را برای تولیدکننده و صادرکننده بیشتر کرده است؛ اما به نظر می‌رسد بخش عمده کمبود صادرات و ناتوانی رقابتیمان به دلیل خود تحریمی است. در داخل کشور مشکلاتی که برای رفع تعهد ارزی صادرکنندگان داریم، تصمیمات یک شبه دولت برای جلوگیری از صادرات محصولات به محض افزایش نیاز داخل، نبود ثبات در قوانین و مقررات ارزی و ... به صادرات کشور ضربه زده است. به طور مثال یکی از شرکت‌های تابعه (برنا)، که بانک کشاورزی، توسعه تعاون و توسعه صادرات سهامدار آن هستند قرار بود به کشور روسیه صادرات داشته و با توجه به تحریم‌های روسیه بازارهای آن کشور را به دست گیرد.
با شرکت‌های بزرگ روسیه نیز توانستیم قراردادهای بزرگی منعقد کنیم؛ اما اولین و مهمترین تقاضای این شرکت‌ها این بود که برنامه‌ای بلند مدت می‌خواستند و به دلیل نبود ثبات سیاست‌های دولت امکان ارائه تضمین بلند مدت به طرف روس وجود نداشت. به نظر می‌رسد ۷۰ درصد مشکلات ارز و صادرات ناشی از زیرساخت‌های معیوب داخلی و ۳۰ درصد ناشی از مشکلات تحریم باشد. در سال‌های گذشته بانک‌ها توانسته‌اند خدمات مناسبی را به مشتریان جهت نقل و انتقالات ارزی ارائه دهند؛ هرچند سازوکارها سخت است؛ ولی زیرساخت ایجاد شده است و اگر بتوانیم قوانین و مقررات را اصلاح کنیم، دولت از تصمیمات خلق الساعه پرهیز کند و فعالان عرصه تولید و صادرات حداقل بتوانند برای آینده میان مدت خود پیش بینی داشته باشند؛ فرآیند تولید، کسب و کار و صادرات تسهیل خواهد شد و خواهیم دید که توسعه صادرات به هیچ عنوان کار مشکلی نیست و تحریم‌ها نیز نمی‌تواند به صادرات کشور ضربه بزند.
* روابط تجاری ایران با اتحادیه اوراسیا وارد مرحله جدیدی شده است. در گسترش این روابط، چه جایگاهی دارید؟
یکی از بزرگترین دست‌آوردهای دولت سیزدهم پیوستن جمهوری اسلامی ایران به اجلاس شانگهای بود که طبیعتا فرایند صادرات به این کشورها را تسهیل خواهد کرد. برنامه‌ای که بانک توسعه صادرات ایران برای گروه راهبران اقتصادی آرمان تعریف کرده این است که بتوانیم زیرساخت‌های صادراتی کشور را به این کشورها توسعه دهیم. طبیعتا تأمین مالی صادرات جزو وظایف بانک توسعه صادرات ایران است و گروه راهبران اقتصادی آرمان نیز به عنوان بازوی عملیاتی بانک توسعه صادرات ایران در حال تدارک خدمات زیرساختی است. گروه راهبران اقتصادی آرمان برنامه دارد زیرساخت معرفی محصولات ایرانی را در قالب سکوی ساخت ایران(Made in IRAN) طراحی کند و بتواند صادرکنندگان را در این سکوی صادراتی رتبه بندی کند تا در آن سوی مرزها متقاضیان محصولات ایرانی آسوده خاطر باشند که اگر جنسی را از تولیدکنندگان ایرانی خریداری کنند می‌توانند خدمات حقوقی، بازرسی کالا و ... را به راحتی دریافت کنند تا یک کسب و کار عادلانه بین دو طرف شکل گیرد. همچنین به دنبال این هستیم که اگر بانک مرکزی مجوز بیمه صادراتی را به مجموعه بدهد بتوانیم خدمات بیمه‌ای نیز به صادرکنندگان ارائه کنیم و دغدغه‌ها و ریسک‌های واردکنندگان و صادرکنندگان را تا حد ممکن کاهش دهیم.
* توسعه روابط با کشورهای گروه بریکس برای کنار گذاشتن دلار در مبادلات را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
سیاستی که اکثر کشورهای دنیا به سوی آن رفته‌اند و به نوعی ایران به واسطه تجربیات ناشی از دور زدن تحریم‌ها سردمدار این موضوع بوده و در آن محوریت داشته است انجام مبادلات با ارز محلی بوده است. انجام مبادلات با کنار گذاشتن دلار و یورو می‌تواند آسیب پذیری کشورها از تحریم‌های یک جانبه آمریکا و متحدانش را کاهش دهد. جایگاه اقتصادی کشورهای عضو بریکس نظیر چین، هند و برزیل در اقتصاد جهانی در حال رشد است و این کشورها تمایل دارند با ارزهای محلی خود مبادله کنند. توسعه مبادلات دوجانبه و چند جانبه نیازمند پذیرش ارز برخی کشورها به عنوان ارز قابل قبول توسط بانک مرکزی است که با توجه به تلاطمات نرخ ارز این کشورها باید با دقت و طمأنینه انجام گیرد.
* عمده‌ترین چالش تجارت کشور، ارز ترجیحی و چند نرخی بودن ارز و سیاست‌ها و قانون گذاری‌های یک شبه است، نظر شما در این خصوص چیست؟
کاملا درست است ضمن اینکه مشکل نقل انتقال ارز از دیگر مشکلات اصلی صادرات و واردات کشور است که در سال‌های گذشته با اهتمام جدی بانک‌ها، صرافی‌ها و شرکت‌های بزرگ صادراتی تا حدود زیادی مرتفع شده و تجربه خوبی در این سال‌ها ایجاد شده است. مشکل ناترازی از دیگر مشکلات است که به راهکار حل آن اشاره شد. نبود زیرساخت‌های صادراتی در بنادر ایران و کشورهای مقصد نظیر انبار، سردخانه و ... از دیگر مشکلات صادرات کشور است که به دنبال این هستیم سرمایه گذاران را تشویق کنیم زیرساخت‌های لازم را در بنادر ایران و کشورهای مقصد ایجاد کنند و بانک نیز از آنها حمایت کند. در حوزه حمل و نقل نیز دچار مشکل هستیم و به دنبال این هستیم تا در این حوزه هر جایی که ضعف داریم چه ریلی چه جاده‌ای و چه دریایی با همکاری شرکت‌های بزرگ نظیر کشتیرانی توسعه دهیم و خلأهایمان را برطرف کنیم.
مشکل دیگر عدم اعتماد دو طرفه واردکننده و صادرکننده است به ویژه در کشورهای همسایه مثل عراق و افغانستان؛ صادرکننده دغدغه‌اش این است که در صورت صادرات آیا می‌تواند پول خود را دریافت کند یا خیر؟ برای این مساله راهکارهایی را دنبال کرده‌ایم که با فراهم کردن زیرساخت‌های لازم نظیر بیمه، اخذ تضمین دولتی، اخذ تضامین از خریدار در مقصد و ... تضمین پرداخت وجه صادرکننده را مجموعه گروه آرمان به عهده بگیرد که اگر تجار آن کشورها به تعهدات خود عمل نکردند بتوانیم با تضمین دولتی ریسک‌های صادرکنندگان را پوشش دهیم.
سایر کشورها مثل ترکیه در هر کشوری وارد می‌شوند تعدادی نمایشگاه دائمی ایجاد می‌کنند تا محصولات کشور خود را معرفی کنند؛ یا در نمایشگاه‌های بین‌المللی به صورت پاویون حضور می‌یابند؛ اما ایران چنین زیرساختی را در کشورهای مختلف ایجاد نکرده و برای حضور در نمایشگاه‌ها برنامه جامع و مدون ندارد و عموماً شرکت‌ها به صورت مستقل و نه تحت برند ساخت ایران در این نمایشگاه‌ها شرکت می‌کنند. گروه آرمان سعی دارد با مشارکت بخش خصوصی، نمایشگاه‌های دائمی در کشورهای همسایه به ویژه کشورهای هدف که می‌توان با آنها تعامل داشت ایجاد کند تا صادرکنندگان بتوانند محصولات خود را در این نمایشگاه‌ها عرضه کنند و صادرات کشور حتی الامکان روان‌تر صورت گیرد. خلأها بسیار زیاد است اما این موارد عمده بودند که شناسایی شده و به دنبال رفع آنها و در پی آن رونق تجارت کشورمان با کشورهای همسایه هستیم.
* وضعیت صادرات و واردات کشور در سال آینده را چگونه می‌بینید؟
از لحاظ صادرات حوزه نفت مشکلات تحریمی به مراتب کمتر شده و دولت توانسته است صادرات نفت را توسعه دهد. با توجه به عضویت ایران در اجلاس شانگهای و بریکس و تعاملات نزدیکی که توانستیم با این کشورها برقرار کنیم، پیش‌بینی می‌شود می‌توانیم در سال آینده شاهد توسعه صادرات کشور باشیم؛ مشروط بر این که بتوانیم ارز چند نرخی را کنار بگذاریم، قیمت گذاری دستوری را کاهش دهیم و به صفر برسانیم و زیرساخت‌های صادراتی کشور را توسعه دهیم.
- ساره صابری - خبرنگار
- شماره ۵۲۴ هفته نامه اطلاعات بورس
نظر شما