به گزارش صدای بورس، رضا محتشمی‌پور معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت در ویژه برنامه شهیدجمهور درباره اقدامات رئیس جمهور شهید در بخش معدن گفتگو کرد.
سؤال: آقای رئیسی توجه ویژه‌ای به بخش معدن داشتند و در اکثر سفرهای استانی ایشان می‌دیدیم که رنگ و بوی توجه به معدن به عنوان یک نعمت الهی پررنگ بود. از مهمترین اقداماتی که آقای رئیسی در حضورشان در معادن داشتند و بازدیدهایی که انجام می‌دادند چه بود؟
رضا محتشمی‌پور؛ آقای رئیسی نه در بخش معدن، بلکه در هر بخشی که وارد می‌شدند توجه ویژه‌ای به نیروی کار و نیروی انسانی داشتند و همیشه این دغدغه در سفرهای ایشان مطرح بود، اعم از این که در موضوعات صنعتی ورود می‌کردند یا معدنی یا بعضاً خارج از این حوزه ها؛ در حوزه‌های فرهنگی هم شما همین دغدغه را می‌دیدید. کما این که در رقابت‌های انتخاباتی هم خاطرم هست که بعضاً بعضی خرده می‌گرفتند به این توجه ایشان به نیروی انسانی و همکاران‌شان که نقطه قوت ایشان بود. در بحث معدن هم جدا از این نبود. ما در هر بازدیدی که از استان‌ها داشتند، معمولاً یک برنامه معدنی را داشتیم. ایشان حتماً از معادن بازدید داشتند و در اغلب برنامه‌های ایشان موضوعات معدنی بود یا صنایع معدنی، شاید مهمترین ویژگی که مردم می‌دیدند در بازدیدها؛ توجه ایشان به نیروی انسانی و کارگران بود و نیازها و مشکلات اینها، طبیعتاً در طرف مقابل هم کارگران بخش معدن گوش شنوای خوبی را برای بیان مسائل خود می‌دیدند، طرح مسأله می‌کردند و همیشه هم این موارد در پایان سفرها به ما به عنوان یک مطالبه منعکس می‌شد برای پیگیری.
البته در کنار این موضوع شاید کمتر در رسانه‌ها این موضوعات مطرح می‌شد، ولی به عنوان فرد مسئول در این حوزه عرض می‌کنم؛ شاید موضوع دومی که من در رئیس جمهور شهیدمان می‌دیدم؛ توجه و پیگیری ایشان به تعارضات بین دستگاهی بود. ایشان تقریباً هر باری که به یک مناسبتی خدمت ایشان می‌رسیدیم و بحث معدن پیش می‌آمد، ضمن این که پیگیری می‌کردند کار تا چه حدی جلو رفته، حتماً خیلی از ما سؤال می‌کردند مسأله شما با فلان دستگاه حل شد؟ این موضوع را چه کردید؟ فلان موضوع را چه کار می‌کنید؟ این خیلی رهگشا بود. بدون اغراق عرض کنم که تجربه‌ای که ما در این سه سال داشتیم، در بحث رفع تعارضات بین دستگاهی و گره‌هایی که بین دستگاه‌های مختلف در بخش معدن بود، فکر می‌کنم بخش معدن این تجربه را سال‌های قبل اصلاً به یاد نمی‌دهد.
روزی که ما اولین آمار را گرفتیم از وضعیت تأیید درخواست‌های اکتشاف، خاطرم هست روند رو به کاهشی را می‌دیدیم که ما به مرور میزان پاسخ مثبت به میزان اکتشاف‌مان در بین دستگاه‌ها رسیده بود به یک درصد؛ آرام آرام کم شده بود و رسیده بود به یک درصد و خاطرم هست آخرین باری که همین امسال آمار می‌گرفتم از این وضعیت، دیدیم این روند رشد خود را شروع کرده و ما عددمان به پنج درصد رسیده که عدد قابل توجهی نسبت به گذشته بود.
ما جلسات متعددی را با دستگاه‌های مختلف داشتیم و فضا کاملاً فضای متفاوتی شده بود. بعضی از دستگاه‌هایی که معمولاً در حتی رسانه بیان می‌شد که اینها تعارضات زیادی با معدن دارند، مسائل ما به شکل دیگری شده امروز و به راحتی می‌نشینیم مسائل خود را بیان می‌کنیم، توافق می‌کنیم و بحث‌های کارشناسی جدی باهم داریم و کسی از موضع کارشناسی خود پایین نمی‌آید، اما دیگر وارد تعارض، درگیری و اتلاف وقت نمی‌شویم و انصافاً در خیلی از این بخش‌ها ما به راحتی نتیجه مطلوب نظام را می‌گیریم.
طبیعتاً انتظار این نیست که هر جایی که ما درخواستی داشتیم یا ورودی لازم دیدیم حتماً آن جا باید دستگاه‌های دیگر نظر مثبت داشته باشند، نه نظرهای کارشناسی وارد بحث میشود و در جایی که واقعاً حساسیتی وجود داشته طبیعتاً بخش معدن هم باید مثل سایر بخش‌ها رعایت کند، اما هیچ وقت این وارد تعارض نشده، من آخرین جمله‌ای که از آیت‌الله رئیسی خاطرم می‌آید در جلسه شورای عالی محیط زیست بود که آخر جلسه هم بود، برگشتند رو به من کردند و گفتند که شما الان تعارض و مسأله خاصی باهم دارید؟ من توضیح دادم مواردی که داشتیم را در جلساتی که به صورت فیمابین و دوطرفه داریم مطرح می‌کنیم و الحمدلله با تعارضی مواجه نیستیم. شاید این ویژگی هم در کنار موضوعی که در رسانه‌ها به آن توجه میشود؛ یعنی توجه ویژه ایشان به کارگران؛ دو موضوعی بود که ما در بخش معدن شاهد بودیم در دوره آیت‌الله رئیسی.
سؤال: در کنار این مواردی که اشاره فرمودید اگر بخواهید اولویت‌های آقای رئیسی را شهیدجمهور عزیز ما را برشمارید، در حوزه معدن، چه اولویت‌هایی ایشان داشتند؟
محتشمی‌پور: شاید مطالبه اول ایشان؛ سرعت دادن به فعالیت معادن است، بیشترین چیزی که ایشان از ما سؤال می‌کردند همین سرعت دادن بود، همین تعارض بین دستگاهی هم بخشی از همین مسأله بود، چرا که بیشترین مانع برای فعالیت در معادن؛ تعارضات بین دستگاهی بود. دستگاه‌های مختلف دولتی که بعضاً به خاطر اختلاف نظر سال‌ها ممکن بود این اختلاف نظر آنها باعث توقف کار معادن شود. معمولاً ایشان در آن فرصت‌های کمی که خدمت ایشان در این دوران رسیدیم، اولین مطالبه‌شان از ما؛ بحث سرعت دادن به فعال کردن معادن بود. در کنار این موضوع و شاید موضوع دوم؛ بحث مردمی کردن معادن بود، این که ما چقدر می‌توانیم مردم را در بخش معدن حاضر ببینیم؟ راهبردی که ما در این بخش دنبال می‌کردیم، هم از مسیر واگذاری سهام معادن و هم از مسیر فعال کردن معادن کوچک بود که در آنها سهم فعالیت‌های مردمی افزایش پیدا می‌کند. شاید این دو عنصر؛ مهمترین عناصر بود و بعد همان طور که عرض کردم شاید پیگیری ایشان که آن مشکلاتی که بعضاً به ایشان گزارش داده بودیم، آیا رفع و دنبال شد و مطالبه ایشان برای رفع این موارد.
سؤال: اگر بخواهیم مرور کنیم اقداماتی که ایشان در این سه سال داشتند، چطور می‌توانیم شخصیت و جایگاه رئیس جمهور شهید و توجه ایشان به قشر کارگر را توصیف کنیم ؟
محتشمی‌پور: عرض کردم پای ثابت برنامه‌های ایشان؛ نشست و صحبت با قشر کارگر بود حالا چه در برنامه‌های معدنی، چه خارج از بخش معدن. این مطالبه‌ها بعداً هم از ما مطالبه می‌شد که آیا این موضوعات دنبال میشود یا نمی‌شود؟ البته در بخش کارگری، دوستان ما در وزارت کار شاید جلوتر از ما هستند و شاید بار بیشتر، یعنی پیگیری موضوعات کارگری توسط دوستان وزارت کار از ما بیشتر است و آن دوستان در بخش ایمنی معادن یا در بخش پرداخت‌ها پیگیری‌های جدی‌تری از ما دارند.
سؤال: مشخصاً در حوزه معیشت کارگران، توجه به امورات معیشتی‌شان؛ آیا در این سه سال اتفاقی افتاد؟ ارتقایی، تجدید دریافتی، تکمیل دریافتی؛ اتفاقی که به هر حال کام کارگران معدن را شیرین کند.
محتشمی‌پور: به طور ویژه یا جدا در بخش معدن، طبیعتاً ما برنامه ویژه‌ای نداشتیم، برنامه‌ها در سطح ملی انجام می‌شد، پیگیری‌هایی که ایشان در بحث افزایش پرداختی‌های کارگران در سطح عمومی داشتند، ازجمله بخش معدن؛ بخشی از این بوده و شامل معدن هم می‌شده، اما این که ما بخواهیم یک برشی از بخش معدن بزنیم و بگوییم در این جا به طور ویژه بوده، شاید حداقل من الان یک چنین موضوعی را نمی‌توانم اتصال بدهم.
سؤال: راجع به عملکرد دولت سیزدهم در حوزه معدن بفرمایید چه اتفاقاتی در این سه سال افتاد ؟
محتشمی‌پور: محورهای اصلی که ما در بخش معدن در دوره سه ساله شاید به آن پرداختیم بگویم؛ مهمترین آن به لحاظ زیربنایی؛ بحث اصلاح مقررات بخش معدن بوده، ما بعضاً با تعارض مقررات مواجه بودیم که خودش یکی از عوامل متوقف کننده بود. ما برای اولین بار بحث تجمیع و صدور بخشنامه واحد را در بخش معدن داشتیم که این کار در سال ۱۴۰۱ انجام شد و به طور ثابت و مداوم مورد پایش قرار می‌گیرد. تا الان دو ویرایش از این تنظیم شده که ویرایش اول سال ۱۴۰۲ ابلاغ شد و ویرایش دوم الان برای ابلاغ سال ۱۴۰۳ آماده است. علاوه بر آن، زیرساخت‌های اطلاعاتی بخش معدن است. ما در سال‌های قبل دسترسی به آمار و اطلاعات بخش معدن به صورت متمرکز نداشتیم، این باعث می‌شد که بعضاً اگر معدنی ممکن بود فعالیتش را متوقف کرده بود خیلی به سختی متوجه می‌شدیم و این فرصت را از ما می‌گرفت برای اقدام. الحمدلله در دو سالی که گذشت ما زیرساخت‌های اطلاعاتی بخش معدن‌مان رشد خوبی داشت.
امروز اطلاعات و آمار بخش معدن به صورت متمرکز قابل اتکا و به صورت لحظه‌ای در دسترس است. محور بعدی که خیلی مورد توجه بود در این سال‌ها، بحث معادن راکد بود. بخش بزرگی از این معادن راکد، معادنی بودند که باید در اختیار مردم قرار می‌گرفت و به مزایده گذاشته می‌شد. آن سرعت لازم را نداشت. در سال گذشته ما تعداد مزایده‌هایی که در بخش معدن برگزار کردیم برابر با بیش از دو برابر رکورد این مزایده‌ها در سال‌های قبلش بود بدون این که خیلی شاید بخواهد کار تبلیغی خاصی روی آن انجام شود، اما بیش از دو برابر بالاترین آمار در سال‌های قبل آن، ما مزایده‌های معادن را برگزار کردیم، برای این که معادنی که مردم تمایل به مشارکت و سرمایه‌گذاری دارند در اختیارشان قرار بگیرد.
علاوه بر آن، بحث احیای معادن بود. تقریباً در این سه سال، سالی نزدیک به ۵۰۰ معدن را هر سال آمار فعالیتش را داشتیم، امسال ما وارد بحث آسیب شناسی شدیم؛ این که عوامل را بر اساس آمارهایی که سال گذشته به دست آمده بود بتوانیم در بیاوریم و روی عوامل کار کنیم. بحث بسته‌های معدنی که اجازه می‌داد سرمایه‌گذاری‌های کوچک در بخش معدن سرعت بگیرد به طور جدی در این یکی دو ساله دنبال کردیم و این آمار به صورت تصاعدی افزایش پیدا می‌کند. ان‌شاءالله بتوانیم امسال را هم با روند رشدی که تا به حال داشتیم ادامه دهیم. این اتفاقات باعث شد که بعضی از دستورالعمل‌های غلطی هم که قبلاً گذاشته شده بود؛ مثل ممنوعیت‌هایی که برای واردات ماشین آلات بود، برداشته شد. نتیجه این را ما در دو بخش شاهد بودیم.
سؤال: به مشکلات ماشین‌آلات اشاره می‌کردید. ادامه دهید و بعد راجع به احیای معادن صحبت می‌کنیم.
محتشمی‌پور: در دوره‌های قبل محدودیت‌هایی شاید بدون وجهی برای واردات ماشین‌آلات سنگین معدنی وضع شده بود، البته با شعار حمایت از تولید داخل برای ماشین‌آلات داخلی. اتفاقی که در این سال‌ها افتاد، این بود که اولاً کل آن موانع رفع شد و امروز واردات ماشین‌آلات معدنی با موانع غیرتعرفه‌ای و مجوز خاص مواجه نیست به جز در مورد ماشین‌آلات کار کرده، آن جا باید تناسبی بین ظرفیت معدن و آن ماشین‌آلات باشد ولی در سایر بخش‌ها؛ یعنی ماشین آلات نو، اساساً دیگر محدودیتی وجود ندارد. این در حالی است که بنا به گزارش‌های موجود، تولید ماشین‌آلات داخلی هم رشد چندبرابری پیدا کرده در همین سال‌ها، یعنی از یک سمت؛ تولید ما افزایش پیدا کرده، از سمت دیگر نیاز وارداتی ما تأمین میشود. این اتفاق باعث شد که شاخص تورم تولیدکننده در بخش معدن که در ابتدای این دولت، بالاتر از میانگین کل و صنعت بود به پایین‌ترین حد رسید، یعنی از همه شاخص‌های تولید کننده در سایر بخش‌ها پایین‌تر قرار گرفت، بعد از یک سال از گذشت شروع کار دولت جدید.
اتفاق دیگری که افتاد؛ ما از قبل از سال ۱۴۰۰ بخش معدن وارد رشد منفی شده بود بنا به گزارش‌ها و آمار موجود، این روند برگشت و ما شاخص‌های مثبت را در بخش معدن شاهد بودیم و به تدریج این عدد افزایش پیدا کرد و امیدواریم این روند ادامه پیدا کند و ما وارد رشد مثبت شدیم، این اعداد هنوز آن چه که مطلوب است نیست. همان طور که در فرمایش جناب رئیسی در کلیپ شما هم بود اقناع کننده نیست. نمی‌خواهم بگویم الان آمار و ارقام ما اقناع کننده یا آن چه که مطلوب است به دست آمده، اما روندها روندهای متفاوتی شد و بخش معدن وارد رشد مثبت شد از همان سال ۱۴۰۱ که این روند تا امروز هم ادامه داردف ان‌شاءالله بتوانیم آن را به سرعت مناسب برسانیم.
سؤال: چه تعداد از این معادن کوچک مقیاس بودند، چه تعداد بزرگ مقیاس بودند، دلایلی که متوقف شده بودند و چه رویکردی در این معادن داشتید که در دولت سیزدهم احیا شدند؟
محتشمی پور: تقریبا می‌توانم بگویم اساسا پرونده معادنی که داریم در مورد آن صحبت می‌کنیم معادن کوچک مقیاس هستند تقریبا همه این آمار و ارقام ...
سوال: عدد دارید برای ما بفرمایید؟
محتشمی پور: بله، عرض می‌کنم، ما چند گروه فعال سازی معادن داشتیم. یک گروه معادنی بودند که اینها دارای تولید کننده بودند، اما معادن غیر فعال بود، معادن تولید نمی‌کرد، ما تقریبا سالی هر سال ۵۰۰ معدن در این سه سال به جرگه معادن فعال پیوستند. این عدد در سال‌های قبل از آن بر اساس آماری که در همان سامانه‌ها بود یک چیزی بین حدودا ۱۰۰ تا ۱۵۰ تا معدن در سال وارد چرخه تولید می‌شدند. البته اتفاقی به طور طبیعی می‌افتاد این بود که باز در مقابل تعدادی از این معادن ممکن بود از چرخه تولید خارج بشوند که این موضوع، موضوع امروز ما است که اجازه ندهیم که دوباره معدنی برگردد به معادن دارای رکود. علاوه بر این موضوع همانطور که عرض کردم بحث معادنی بود که اینها فاقد بهره بردار بودند یا محدوده‌های اکتشافی بود که اینها مکتشف نداشتند، ممکن بود مکتشف به دلیل عملکردش خلعیت شده باشد یا مشکلاتی برای او پیش آمده باشد و محدوده را رها کرده باشد یا خدایی نکرده با فوت آن معدن کار یا مکتشف مواجه شده و محدوده عملا رها شده محسوب میشود اینها همان محدوده‌هایی هستند که باید مزایده هایش برگزار می‌شد، عرض کردم ما سال گذشته نزدیک ۱۲ هزار مزایده این محدوده‌ها را داشتیم که تعداد زیادی از اینها برنده داشت و متقاضی داشت و این محدوده را در اختیار گرفت علاوه بر آن ۵۰۰ ما تقریبا سالی حدود هزار تا برنده مزایده داشتیم که آنها هم معادن را در اختیار می‌گرفتند و فعال می‌کردند.
اگر اشتباه نکنم این آماری که در بیان رئیس جمهور شهیدمان بود مربوط به سال گذشته بود یعنی تقریبا حدود هزار- هزار و پانصد تا ما به این ترتیب معدن جدید را داشتیم که بخشی از آن معادنی بودند که اینها در حالت رکود قرار داشتند فعال شدند و بخشی از آنها هم معادنی بودند که به مزایده گذاشته شدند و صاحبان جدید خودشان را شناسایی کرده بودند البته این را هم عرض کنم که ما در مقابل هم یک تعداد معادن داشتیم که اینها سال‌ها در دست افراد مختلف باقی مانده بود و فعالیت نداشتند که طبیعتا آنجا هم وظیفه قانونی ما ایجاب می‌کرد که این معادن را از دست اینها بگیریم، تعداد پرونده‌های سلب صلاحیت ما هم با همین نسبت افزایش پیدا کرد یعنی من خاطرم هست در زمستان ۱۴۰۰ وقتی که ما یک آماری از تعداد پروانه‌های اکتشافی که آن زمان فعال بود گرفتیم، متوجه شدیم که تقریبا یک چیزی نزدیک به ۴ هزار محدوده اکتشافی داریم که اینها پروانه‌ها منقضی شده در طی سال‌های مختلف و اینها باید تعیین تکلیف می‌شد و متاسفانه رها شده بود، پیگیری جدی شد، این محدوده‌ها ساماندهی شد،
امروز می‌توانم با جرات عرض کنم که امروز محدوده‌های اکتشافی که از سال‌های قبل هنوز به دلایل عمدتا هم حقوقی باقی ماندند، به یک چیزی در حدود چند صد محدوده رسیده و سایر پروانه‌ها که امکان تعیین تکلیف آن بوده، اینها تعیین تکلیف شده و از آن وضعیت درآمده است علاوه بر آن معادن محدوده‌هایی که به صورت معدن در اختیار افراد بوده و اینها غیر فعال بوده، اینها مورد به مورد و بر اساس اطلاعاتی که عرض کردم، بر اساس آن زیرساخت اطلاعاتی که در این یکی دو ساله ایجاد شد شناسایی و پیگیری شد، از استان‌ها مطالبه شد، بخشی از اینها متاسفانه فرار تولید داشتند که اینها شناسایی شد و با آنها برخورد شد و هنوز هم این فرآیند ادامه دارد یعنی یک فرآیندی است که به صورت جاری انجام میشود، بخشی هم اینها سلب صلاحیت شدند، آمار سلب صلاحیت ما در بخش معدنی هم به همان نسبتی که عرض کردم رشد داشته و در واقع تعیین تکلیف واحدهای غیر فعال هم با سرعت دارد پیگیری میشود که انشالله ما بتوانیم جلوی رها شدن و معطل ماندن ظرفیت‌های معدنی کشور را بگیریم.
سوال: شما در فرمایشات تان اشاره کردید به مردمی کردن اقتصاد معدن و آقای رئیس جمهور هم بارها تاکید داشتند که درآمد حاصل از این ذخایر معدنی بیاید سر سفره مردم، مشخصا بفرمایید چه اقداماتی تا الان انجام دادید و چه اقداماتی پیش رو دارید که این اتفاق رقم بخورد و هم خواسته رئیس جمهور شهید ما محقق بشود و هم کام مردم از درآمد حاصل از این ذخایر الهی که متعلق به همه مردم عزیز ما هست شیرین بشود؟
محتشمی پور: رسیدن به هدف مردمی کردن بخش معدن از نظر ما بعنوان نگاه کارشناسی در مرحله اول از مسیر فعال کردن معادن کوچک تامین میشود ما باید توجه ویژه داشته باشیم به معادن کوچک، چون که معادن کوچک فعالیت شان به معنی فعالیت بنگاه‌های کوچک و اشتغال خرد هست، در مناطق عمدتا با زیرساخت‌های ضعیف‌تر. به همین دلیل هم هست که موضوع احیای معادن کوچک جزء اولویت‌های جدی ما بوده یا فعال سازی محدوده‌های مزایده‌ای کوچک که عمده این آماری هم که خدمت شما عرض کردم مربوط به همین حوزه است یعنی ما در یک محور سعی جدی مان این بوده که معادن کوچک را فعال کنیم تا بیشترین اشتغال و بیشترین توزیع ثروت را از این محل در بخش معدن برای کشور شاهد باشیم.
در محور موازی با این، ما در بخشی از حوزه معدن باید معادن بزرگی را فعال کنیم که این معادن باید ارزش اقتصادی بالایی را به اقتصاد ملی تزریق کنند، در این معادن شاید دیگر آن ظرفیت کارهای کوچک وجود نداشته باشد ما این جا نیاز به بنگاه‌های بزرگ داریم و تجمیع کلان سرمایه ها. این موضوع از مسیر دوم یعنی بازار سرمایه باید دنبال بشود. سال گذشته ما اولین مورد از این را شاهد بودیم معدن بزرگ جانجا با تجهیز سرمایه از بازار سرمایه، شرکت متولی معدن کار خود را آغاز کرد و این معدن را بعد از حدود بیش از ۲۰ سال که از تاریخ شناسایی اولیه این معدن می‌گذشت بالاخره این معدن سال گذشته عملیات تکمیلی اکتشافی اش به طور جدی شروع شد و الان فعالیت آن معدن به طور جدی توسعه پیدا می‌کند. انشاالله ما بتوانیم این مسیر را با همین نگاه هم توسعه بدهیم و بتوانیم از طریق بازار سرمایه مشارکت سرمایه‌های خرد را در بخش معدن داشته باشیم که البته این نوع دیگری از سرمایه گذاری و توسعه است البته با رعایت دغدغه‌هایی که باید در بازار سرمایه داشته باشیم مثل مدیریت ریسک که یک دغدغه جدی در بازار سرمایه است، منظور من از این حرف این است که معادن به دلیل ماهیت خودشان در مراحل اولیه شاید آمادگی ورود به بازار سرمایه را نداشته باشند اینها باید ابتدا مطالعات اکتشافی کاملی را داشته باشند ریسک هایشان کاملا مدیریت شده باشد و بعد انشاالله از طریق بازار سرمایه هم امکان جذب منابع مالی مردمی در بخش معدن وجود خواهد داشت.
سوال: یکی از اولویت‌هایی که به نظر می‌رسد در معاونت معدن وزارت صمت باید مورد توجه قرار بگیرد و حتما هم مورد تاکید آقای رئیس جمهور حضرت ایت الله رئیسی بوده این بحث فرآوری ذخایر و ماحصل خروجی‌های معدن است، بفرمایید مشخصا چه برنامه‌ای دارید که این فرآوری‌ها به شکل درست، منسجم و با بیشترین ارزش افزوده حاصل بشود؟
محتشمی پور: دغدغه‌ای که هم جناب آقای رئیسی مدنظرشان بود و همین را در کلام رهبری هم شما شاید چندین بار شنیده باشید این که ما به هیچ عنوان خام فروشی بخش معدن را نداشته باشیم و بخش معدن بتواند در اقتصاد ملی نقش موتور محرکه و پیشران خودش را داشته باشد از طریق تامین منابع معدنی مورد نیاز کشور. کشور جمهوری اسلامی ایران پایین‌ترین میزان صادرات مواد معدنی را شاید بگویم در بین اغلب کشورهایی که در بخش معدن شناخته می‌شوند دارد.
ما آمار صادرات مواد معدنی مان در حد یکی دو درصد است یعنی کمتر از دو درصد مواد معدنی مان به صورت خام صادر شده است. عمده این مواد هم موادی بودند که شاید ارزش فرآوری ویژه‌ای نداشتند مثلا بزرگترین رقم صادراتی ما در سال‌های قبل سنگ گچ بوده است، البته در سال ۱۴۰۲ یک اتفاقی افتاد به واسطه توقف یک سیاست در بخش صنایع معدنی که باعث شد که از یک سمت به دلیل عدم تامین انرژی زنجیره فولاد ما با توقف‌هایی در تولید مواجه بشود، فلذا مواد اولیه این بخش صادر شد، از طرف دیگر دستورالعمل‌هایی که صادر شده بود با آراء قضایی متوقف شد این مسئله باعث شد که آن عدد صادرات ما در بخش معدن یک مقدار به سمت زنجیره فولاد رفت ولی این یک اتفاق موقت بود، سال قبل از آن ما این را نداشتیم، عمدتا صادرات ما محدود بود به سنگ گچ در بخش معدن و همچنین سنگ آهن هماتیت با عیار پایین که ارزش استفاده در زنجیره فولاد را نداشته الان هم تقریبا همین است، یعنی درصد بسیار پایینی را ما صادرات داریم این عدد در حدود یکی دو درصد است، اما یک اتفاقی در سال‌های اخیر دارد رخ می‌دهد در کشور که امیدواریم این سرعت پیدا کند و ما هم برای خودمان جزء اولویت‌ها گذاشتیم و آن هم این است که بحث فرآوری مواد معدنی تا امروز عمدتا در صنایع انرژی بر بوده یعنی ما وقتی می‌گوییم واحدهای فرآوری معدنی، عمدتا به صنایعی مثل فولاد، آلومینیوم، مس یا سرب و روی می‌رسیم. ما تقریبا همه مواد معدنی مان در این بخش فرآوری می‌کنیم در داخل در بخشی حتی وارد کننده هم هستیم یعنی ما الان هم در سرب، هم در روی، هم در آلومینیوم، هم در مس، الان واردات مواد معدنی هم داریم.
سوال: یعنی به صورت خام یا فرآوری شده؟
محتشمی پور: به صورت خام وارد میشود و ما این جا فرآوری می‌کنیم. آن اتفاقی که دارد الان کم کم سرعت می‌گیرد در کشور این است که ما از فرآوری‌های عمدتا مبتنی بر فلزات پایه و صنایع انرژی بر داریم می‌رویم سراغ فرآوری‌های فلزات حیاتی و راهبردی، الحمدالله سال گذشته ما تقریبا آماده راه اندازی بودیم شاید بگویم، البته این افتتاح به امسال افتاد، فرآوری تیتانیوم را در کشور داشتیم که تقریبا کار آن به اتمام رسیده بود که افتتاح آن به امسال افتاد ولی کار انجام شد و در صنایع دانش بنیان ما این فرآوری تیتانیوم تا مرحله تولید محصول هم پیش رفته الان که انشاالله واحد صنعتی اینها را امسال شاهد باشیم که راه اندازی بشود. تولید نیکل را داشتیم در سال گذشته، تولید منیزیم را داشتیم از سنگ‌های معدنی مان، تولید کبالت را داشتیم، این اتفاق سال گذشته شروع شد بعضی از واحدهای ما راه افتادند، انشاالله امسال بتوانیم تولید اینها را جدی‌تر داشته باشیم و افزایش تولیدمان را در بخش‌های مختلف شاهد باشیم، موضوعات جدیدی را هم امسال داریم پیگیری می‌کنیم، من کلمه آلونیت یک لحظه به ذهنم آمد به خاطر این بود که دغدغه این روزهای ما است انشاالله بتوانیم بحث تولید آلومینیوم را از آلونیت امسال دنبال کنیم در واقع اتفاقی که دارد می‌افتد گذر فرآوری از فلزات پایه و صنایع انرژی بر به سمت فلزات حیاتی و راهبردی و با تکنولوژی و فناوری ایرانی است که انشاالله امسال هم این خط دنبال خواهد شد و بتوانیم در سال‌های آینده خبرهای خوبی در این بخش برای کشور داشته باشیم.
سوال: در برنامه هفتم رشد ۱۳ درصدی در حوزه معدن پیش بینی شده، درباره تلاش‌هایی دولت سیزدهم برای رسیدن به آن رشد ۱۳ درصدی بفرمایید.
محتشمی پور: ما اول باید بتوانیم سرعت فعالیت را در بخش معدن بالاتر ببریم و معادن غیر فعال را باید سریع‌تر وارد چرخه فعالیت کنیم.
آزادسازی حدود ۳۷۰ هزار کیلومتر مربع پهنه اکتشافی در سال گذشته
سوال: موانعی هم الان پیش روی تان دارید؟
محتشمی پور: بخشی از آن ، بحث تعارضات بین دستگاهی است که اینها باید رفع بشود با لطف خدا و بتوانیم انشاالله سرعت بدهیم و بعضی از موضوعاتی که بین دستگاه‌ها ممکن است باعث کندی این سرعت بشود از طرف دیگر بحث سرعت دادن به فرآیند اکتشاف است که موضوع این روزهای ما است، ما خیلی راضی نیستیم از سرعتی که در کشور در بخش اکتشاف و تولید داده‌های اکتشافی شاهد هستیم متاسفانه یک مقداری کم توجهی شده، بعضی از دستگاه‌های حاکمیتی که مسئولیت داشتند در این بخش در فرآیند خصوصی سازی بازوهای اجرایی خودشان را از دست دادند و این سرعت آنها را کند کرده است، تعارضات بین دستگاهی هم به آن اضافه شده این مسئله واقعا با مشکل مواجه کرد کشور را در بخش اکتشاف، الحمدالله سرعت امروز ما در بخش اکتشاف یک مقدار بیشتر از گذشته هست ولی این خیلی نیاز به توسعه دارد، همراهی دستگاه‌های دیگر در توضیحات هم عرض کردم خیلی بیشتر از قبل است و ما شروع این فعالیت‌ها را داریم ما فقط بعنوان مثال بخواهم عرض کنم، در بخش اکتشافات حاکمیتی ما سال گذشته تقریبا تمام محدوده‌هایی که بعنوان پهنه‌های اکتشافی به بخش حاکمیتی واگذار کرده بودیم را تعیین تکلیف کردیم.
یک چیزی حدود ۳۷۰ هزار کیلومتر مربع پهنه‌ها آزاد شد، یعنی کار آن تمام شد و تتمه این پهنه‌ها هم انشاالله امسال شاید حتی بتوانم این قول را بدهم که در نیمه اول امسال آزادسازی میشود و ما دیگر پهنه‌های حاکمیتی را تعیین تکلیف می‌کنیم. از دل این مطالعات پهنه امروز که داریم با هم صحبت می‌کنیم چیزی نزدیک به ۶۵۰ تا محدوده پرپتانسیل و با قابلیت و ذخایر برآوردی اولیه البته، با ذخایر بالا شناسایی شده در کشور، اینها انشاالله باید مجوزهای لازم برای عملیات تفصیلی و اکتشافات تکمیلی آن صادر بشود. بعد از آن انشاالله ما خواهیم توانست ظرف یک بازه زمانی شاید ۵ یا ۶ ساله شاهد این باشیم که این ذخایر شناسایی هایش تکمیل بشود و ما شاهد یک موج جدیدی از محدوده‌های با ظرفیت بالا در کشور باشیم. حجم عملیات اکتشافی در بخش خصوصی البته خیلی بیشتر از این است ما در مقابل یک چیزی حدود، امروز که داریم با هم صحبت می‌کنیم، کمتر از ۱۵۰ پروانه معدنی بخش دولتی، بیش از ۱۲۰۰ تا پروانه اکتشافی بخش خصوصی را داریم یعنی شاید بیش از ۱۰ برابر در بخش خصوصی فعالیت‌های اکتشافی معدنی الان دارد شکل می‌گیرد که انشاالله جمع همه اینها یک رشد جدی در بخش معدن بشود.
سوال: شما در وزارتخانه و در معاونت معدن یک اطلس جامع معادن را تدوین کردید که می‌تواند چراغ راهی باشد برای پیشبرد اهداف تان و هر آنچه که در این مسیر باید طی کنید، بفرمایید که دقیقا در این اطلس چه اتفاقی افتاده؟ چه گزینه‌هایی در آن و جود دارد؟ چقدر می‌تواند کمک بدهد به رشد صنعت معدن ما؟
محتشمی پور: بحث اطلس‌ها چند سالی است که در کشور کار شده، در قالب نقشه‌های مختلفی که عمدتا توسط سازمان زمین شناسی تولید و در اختیار مردم قرار گرفته، البته امروز که داریم با هم صحبت می‌کنیم، تکمیل این اطلاعات و افزایش سطح دسترسی مردم به این اطلاعات موضوع ما است. اطلس‌ها تولید شده در قالب‌های مختلف به چاپ رسیده، در قالب نقشه‌های یکصدهزار، در قالب بعضی از مناطق که الحمدالله از سال گذشته تقریبا کار آن شروع شد در قالب نقشه‌های یک ۵۰ هزار، البته نقشه‌های یک ۲۵۰ هزار قبل از آن انجام شده بود، در همین نقشه‌ها ظرفیت‌های زیادی شناسایی شده بود و اینها معرفی شده، امروز نقشه معادن کشور در قالب‌های مختلف، چه به صورت فلزات راهبردی که عمدتا شاید بیشتر دغدغه ذهنی ما هست امروز، یا فلزات پایه اینها امروز موجود است در دسترس هست، آن اتفاقی که امروز ما بیشتر دغدغه اش را داریم این است که بتوانیم اولا این اطلاعات را به صورت الکترونیک در دسترس قرار بدهیم.
سوال: قابلیت به روز رسانی هم حتما باید داشته باشد؟
محتشمی پور: بله یکی از نکات آن هم همین است یعنی اینها باید قابلیت به روز رسانی و تکمیل به موقع اطلاعات داشته باشد، پایگاه جامع داده‌های علوم زمین توسط سازمان زمین شناسی امروز در اختیار مردم هست، ولی با سرعت زیادی باید داده‌های این پایگاه تکمیل بشود. بحث بارگذاری اطلاعات معدنی کل کشور در این پایگاه و به طور خاص گزارش‌های پایانی که در پرونده‌های اکتشافی داریم الان موضوعی است که ما با جدیت داریم دنبال می‌کنیم، انشاالله بتوانیم آخر امسال خبرهای خوبی را بدهیم اصلاح فرآیند تولید اطلاعات پایه اکتشافی و همچنین اطلاعات اکتشافی پروانه‌ها موضوع دیگری است که جزء اولویت‌های جدی امسال است انشاالله اینها بتواند امسال تکمیل بشود و آن اطلسی که و در واقع اطلاعات معدنی کشور با کیفیت خیلی متفاوت با سال‌های قبل در قالب پایگاه جامع داده‌های علوم زمین در اختیار قرار بگیرد البته عرض کردم که نسخه‌های چاپی اینها امروز در اختیار هست و در قالب‌های مختلف در دسترس هست که مردم هم می‌توانند استفاده کنند.
منبع:تسنیم
نظر شما