متهم اصلی مشکلات بورس را بشناسید

به گزارش صدای بورس، وضعیت امروز بازار سرمایه تحت تاثیر دورنمای سیاسی، دورنمای اقتصادی، بی‌تصمیمی در دولت، بالا رفتن غیرمعقول نرخ بهره، تورم و نحوه برخورد دولت با کسری بودجه خود است که در گفت‌گویی داریوش روزبهانه، نایب رئیس هیات مدیره کارگزاری بانک خاورمیانه به بررسی این موارد یعنی مهمترین چالش‌های بازار سرمایه پرداخته است. همچنین در این گفت‌وگو جایگاه صنعت کارگزاری در بازار سرمایه ایران، آینده آن، خدمات کارگزاری بانک خاورمیانه، شرایط صندوق‌های کارگزاری بانک خاورمیانه و... را مورد واکاوی قرار دادیم.

* درواقع صنعت کارگزاری جایگاه رقابتی شرکت‌ها را تعیین می‌کند. با این وجود امروز صنعت کارگزاری در چه جایگاهی قرار دارد؟
بله؛ ماهیت صنعت کارگزاری جایگاه رقابتی شرکت‌ها را تعیین می‌کند و از ابتدا استراتژی شرکت کارگزاری بانک خاورمیانه تبدیل شدن به شرکت نهادی بوده است. بنابراین تمایل کمتری در ورود به حوزه‌های ریتیل و خرده فروشی خدمات داشته است تا اینکه در سال‌های اخیر این موضوع را هم در دستور کار خود قرار داده است. از نظر رده بندی همیشه سعی در این بوده است که نیم نگاهی به رده بندی عمومی بازار داشته باشد ولی حساسیت خاصی نسبت به آن وجود نداشته است بلکه تمام تمرکز شرکت روی این بوده که بتوانیم در زنجیره ارزش بانک خاورمیانه نقش مثبتی را ایفا کنیم. درواقع کارگزاری بانک خاورمیانه نقش دوگانه‌ای هم در بازار سرمایه داشته و باید تمام محصولاتی که شرکت کارگزاری از آن انتظار می‌رود را ارائه می‌داده و هم به ترتیبی رفتار سازمانی خود و استراتژی خود را تنظیم می‌کرد تا ارتباط بانک خاورمیانه را به عنوان بانکی شناخته شده از نظر رنکینگ بانکی و سود عملیاتی با ثبات و پایداری که دارد، حفظ کند. بنابراین؛ این نقش برای شرکت پررنگ‌تر بوده تا اینکه به عنوان رقیب شرکت‌های کارگزاری که محصولات خود را ارائه می‌دهند، به بخش ریتیل متمرکز باشد.

* کارگزاری بانک خاورمیانه چه خدماتی ارائه می‌دهد؟
درواقع تمام خدماتی که از یک کارگزاری انتظار می‌رود را کارگزاری بانک خاورمیانه ارائه می‌دهد. ارائه معاملات آنلاین، عرضه و پذیرش شرکت‌ها و مشاوره در این زمینه، کارهای تحقیقاتی مربوط به تحلیل شرکت‌ها، ارائه اطلاعات و تحلیل‌های فاندامنتال به مشتریان در سایت، معاملات غیرآنلاین به صورت نهادی و همینطور مدیریت صندوق‌ها بخش عمده‌ای از فعالیت‌های شرکت بوده است.

* وضعیت صندوق افق درآمد ثابت و افق روشن در یک سال گذشته چگونه بوده است؟
صندوق افق از نظر دارایی تحت مدیریت از ابتدای ایجاد تا کنون مبلغی حدود ۵ تا ۶ همت را شامل شده و به تازگی مجوز ۶ تا ۷ همت را هم گرفته است. شرکت برنامه دارد تا پایان امسال تا ۱۰ همت را هم تارگت کند البته که ماهیت صندوق فیکس بوده و از نقطه نظر نرخ هم در دوره‌هایی اگر برترین صندوق کشور از نظر بازده موثر نباشد، جزو پنج صندوق برتر با توجه به دارایی تحت مدیریتی بوده است. با توجه به دارایی تحت مدیریت و نرخ موثری که کارگزاری بانک خاورمیانه می‌سازد به تازگی نرخی که برای بازده موثر اعلام کردیم بالاتر از ۳۳ درصد بود و با تحولاتی هم که اخیرا در بازار با اوراق ثابت ایجاد کردیم، مجبوریم ساختاری در عناصر داشته باشیم تا نرخ‌های بالاتری را در رقابت با سایر صندوق‌های فیکس تولید کنیم. درمورد افق روشن هم که صندوق سهامی است، حدود ۳۰۰ میلیارد تومان دارایی تحت مدیریت داشته ولی سیاست و استراتژی آن پیگیری شاخص بوده است. با وجود اینکه به طور رسمی صندوق شاخصی نیست اما استراتژی این بوده که تا حدودی بتواند حول بازده شاخص بورس تهران حرکت کند.

* ارزیابی شما از آینده صنعت کارگزاری چیست؟
درواقع نهادهای مالی با نرخ فعالیت می‌کنند و به مشتریان خود قول می‌دهند تا نرخ بازده مشخصی را برای آنها محقق کنند. در حال حاضر نرخ‌های تامین مالی به صورت مستقیم افزایش پیدا کرده است و نکته تعجب‌آور این است که مدیرانی که برای تامین مالی به کارگزاری مراجعه می‌کنند، هر نرخ بالایی به آنها ارائه شود، می‌پذیرند. علت این است که خودشان را از تله‌های مالی برای خرید مواد اولیه و هر نیاز دیگری که دارند، نجات دهند ولی زمانی که متوسط مارجین کمپانی‌های ایران به زور ۱۰ یا ۱۵ درصد را می‌سازد و نرخ تامین مالی آنها به حوالی ۴۶ درصد رسیده، آینده خوبی را برای بازار سرمایه رقم نمی‌زند و به نظر می‌رسد باید از اینجا هدایت مشکلات را به دست گرفت.

* همین نرخ تامین سرمایه‌ها را دچار مشکل کرده...
دقیقا؛ به این دلیل که تامین مالی و انتشار اوراق را سال گذشته روی میانگین ۳۲ درصد وارد صندوق‌ها و سبدهای خود کردند اما در حال حاضر نرخ‌ها دیگر جذابیت نرخ‌های قبلی را ندارد. بنابراین هزینه‌ای را به شرکت‌های تامین سرمایه و از جمله کارگزاری‌ها وارد کرده است. درواقع متوسط معاملات از ۲۳ هزار میلیارد تومان در روز به ۱۵ هزار میلیارد تومان در روز رسیده و در حال حاضر به سختی به ۳ هزار میلیارد تومان رسیده است؛ در این فاصله شرکت‌های کارگزاری تجهیز شدند، منابع انسانی استخدام کرده و خود را توسعه دادند با این نگاه که گمان می‌کردند سال ۱۳۹۹ مرحله جدیدی برای کارگزاری‌هاست و در سال جاری نهادهای مالی به ترتیب آنهایی که در خط مقدم هستند و خاکریزهای بعدی به صورت دومینو وار تحت تاثیر قرار خواهند داد و اگر بانک را از این تصویر خارج کنیم، شرکت‌های سبدگردان، تامین سرمایه و کارگزاری‌ها حاشیه‌های سود خود را از دست می‌دهند.

* این روزها بازار سرمایه با مشکلات زیادی مواجه شده است، به نظر شما مهمترین چالش‌های این بازار چیست؟
در حقیقت نمی‌توان فهرستی از مشکلات اعلام کرد اما در سال‌های اخیر و به ویژه از خرداد ۱۳۹۹ به بعد باتوجه به سیاست‌های دولت قبل مبنی بر اینکه گروه‌های مردم را جذب بازار سرمایه کند، این دورنما را نشان داد که مشارکت‌های عمومی از طریق بازار سرمایه امکان پذیر است و آن فاجعه‌ شکل گرفت؛ پس از آن هم تاکنون فضایی که بر بازار سرمایه ایران حاکم شده را می‌توان با چند متغیر بیان کرد. به نظر می‌رسد بنیادی‌ترین آن اشتباهاتی است که بر روی اداره بازار بدهی در ایران اتفاق افتاده است. حرکت‌های بانک مرکزی، بالا بردن ناگهانی نرخ بهره ۳۰ درصدی که در اواخر سال قبل شاهد بودیم که به نظر می‌رسد نرخ تامین مالی شرکتی و دولتی از رنج‌های خطرناکی عبور می‌کند که در تناقض با وضعیت بازار سرمایه است. دورنمای سیاسی، دورنمای اقتصادی، بی تصمیمی در دولت و تلاش آن برای تثبیت همه چیز از جمله نرخ دلارنیمایی و نرخ‌های محصولات شرکت‌هایی که در بورس روی تابلو هستند، از یک سو و بالا رفتن غیرمعقول نرخ بهره که تابع تورم و سیاست‌های پولی دولت است و نحوه برخورد دولت با کسری بودجه خود شاه بیت وضعیت امروز بازار سرمایه است. بنابراین اگر قرار باشد مشکلات بازار سرمایه حل شود به طور معقول باید از اینجا شروع شود. خطرناک‌ترین وضعیتی که در حال حاضر وجود دارد، نرخ تامین مالی شرکتی و نرخ‌های اخزایی است که امروز با آن مواجه هستیم که در جلسات داخلی وقتی راجع به آن صحبت می‌شود، افقی برای آن در نظر گرفته شده است و اگر با همین راهبرد بازار بدهی و سیاست پولی دولت پیش رود، سال بسیار سختی را برای بازار سرمایه پیش بینی می‌کنیم.

• نجمه آجربندیان - خبـرنــگار
• شماره ۵۴۴ هفته نامه اطلاعات بورس