لزوم سهولت در فرایند انتشار اوراق توسط ناشران

اوراق تبعی فی نفسه نوعی تضمین و بیمه سهام است، به نوعی عملاً نشان می‌دهد سهامدار عمده به بازدهی سهم اطمینان دارد بنابراین بازدهی سهم را شش ماهه و یا یک‌ساله روی نرخی تضمین می‌کند.
در واقعیت این موضوع هیچ سنخیت و تلازمی با شرایط منفی بازار ندارد اما در حقیقت در شرایط منفی عملاً به واسطه ابهاماتی که نسبت به آینده بازار وجود دارد، اندکی شرایط و لزوم انتشار این اوراق از جهت اطمینان بخشی به سهامداران بیشتر می‌شود.
ضمن آنکه در شرایط مثبت بازار شاید واقعاً خیلی هم خریداری برای این اوراق وجود نداشته باشد چون عموما سرمایه‌گذاران روند موجود را تداوم پذیر می‌دانند، فکر می‌کنند شرایط مثبت می‌تواند ادامه داشته باشد اما برای بسیاری از سرمایه‌گذاران حرفه‌ای و حتی عموم مردم در شرایط مثبت هم می‌تواند گزینه جذابی باشد مخصوصاً با سابقه تاریخی و ذهنیتی که عموم سرمایه‌گذاران و مردم داشتند که گاه بعد از یک روند مثبتی با افت‌های شدید مواجه شدند، این موضوع می‌تواند به نحوی اطمینان بخشی به سرمایه‌گذاران بدهد. درخصوص اینکه اوراق تبعی تاکنون چقدر کارایی داشته و چقدر می‌تواند به بازار کمک کند باید گفت که اوراق تبعی با دو تا هدف انجام می‌شود؛ یکی هدف تأمین مالی است که هلدینگ‌ها بر اساس سهام موجودشان، اوراق تبعی فروش به سرمایه‌گذاران می‌دهند و برای اینکه آن سهم مدیریتی خودشان هم حفظ کنند و در معرض خطر قرار نگیرند، یک اختیار خرید تبعی هم از سرمایه‌گذاران می‌گیرند که این با هدف تأمین مالی است. یک اختیار دیگر هم است که تنها اختیار فروش تبعی بوده و با هدف صرفا تضمین سودآوری سهام منتشر می‌شود.
هر دو حالت آن در شرایط رکودی بازار و در شرایطی که هم اندکی ابهامات زیادی برای عموم سرمایه‌گذاران وجود دارد و هم اینکه هلدینگ‌ها برای حمایت از سهمشان دستشان خالی از نقدینگی است، عملاً برای آنها می‌تواند اختیار اوراق تبعی بر اساس سهام موجودشون با هدف تأمین مالی منتشر شود که اینها برای کسب نقدینگی، سهامشان را در قیمت پایین نفروشند و فشار فروش مضاعفی هم در بازار تحمیل کنند.
عملا بر اساس این طرح تأمین مالی به وسیله اوراق تبعی تأمین مالی خود را بر اساس سهام موجودشان انجام می‌دهند بدون اینکه بلوک سهامشان هم از بین ببرند و بدون اینکه فشار فروشی به بازار ایجاد کنند. عملا این منابعی که به وجود می‌آید را صرف حمایت از سهام می‌کنند. از طرف دیگر اوراق تبعی که صرفا برای تضمین است، عملاً می‌تواند این اطمینان بخشی را به سرمایه‌گذار بدهد. به‌نظر می‌رسد این ابزار کارایی است که در بازار وجود دارد به خصوص در شرایطی که ابهامات در بازار زیاد است، اندکی اعتماد سرمایه‌گذار سلب شده و از طرف دیگر هم دست سهامدار عمده خالی است و عملاً منابعی ندارند و در بازار هم نمی‌توانند به راحتی سهم بفروشند، این می‌تواند ابزاری باشد برای اینکه بازار به یک ثباتی برسد. در شرایط رونق هم از این ابزار خیلی بهتر می‌توان استفاده کرد چون به هر صورت برای تأمین مالی شرکت‌های هلدینگ ابزار کارآمدی است ضمن آنکه شرایط مثبت هم هیچوقت قاعدتا نمی‌تواند تداوم داشته باشد. با آن اوراق تبعی که با هدف بیمه سهام است عملاً سهامدار عمده اطمینان چشم‌انداز مثبت مستمر و با دوامی را برای سهم می‌دهد.
در گذشته اوراق تبعی بر اساس دستورالعملی که وجود داشت، فرایند ساده‌ای داشت و مجوز آن توسط بورس‌ها داده می‌شد اما در حال حاضر فرایند آن نسبتا پیچیده شده و کمیته سه جانبه‌ای متشکل از بورس یا فرابورس، شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و سازمان بورس این مجوز را صادر می‌کند که اندکی می‌تواند پروسه را طولانی کند. در صورتی که حسن این ابزار، سهولت و سرعت آن است بنابراین عملا این کمیته باید به شکلی باشد که بتواند خیلی سریع به درخواست‌های ناشران پاسخ بدهد.

• علی سجادی- مدیرعامل مشاور سرمایه‌گذاری امین آفاق

• شماره ۵۵۴ هفته نامه اطلاعات بورس