تاثیرگذاری و تاثیرپذیری متقابل شرکت‌های رتبه بندی و بازارهای مالی

یکی از سوالات پرتکرار در خصوص رتبه‌های تخصیص یافته توسط شرکت‌های رتبه بندی این است که آیا رتبه‌بندی‌ها محتوای اطلاعاتی برای بازار دارند یا خیر؟ محققانی که به بررسی این سوال پرداخته‌اند نتایج متنوعی به‌دست آورده‌اند. بیشتر آن‌ها توافق دارند که واکنش‌های بازارهای سهام و اوراق قرضه و اسپرد سواپ‌های اعتباری به کاهش رتبه‌بندی‌ها قابل توجه است؛ به گونه ای که می‌تواند اثرات کاهشی بر قیمت سهام و اوراق قرضه و اثرات افزایشی بر اسپرد سواپ‌های اعتباری داشته باشد. این موضوع به‌خصوص زمانی درست است که کاهش رتبه از درجه سرمایه‌گذاری به غیر سرمایه‌گذاری باشد. با این حال، واکنش بازار به ارتقای رتبه‌های تخصیص یافته بسیار کمتر مشهود است.
بخشی از دلایل اینکه کاهش رتبه تأثیر بیشتری بر قیمت‌ها دارد در حالی که ارتقای رتبه ندارد، این است که کاهش رتبه (به‌ویژه آن‌هایی که از درجه سرمایه‌گذاری به غیر سرمایه‌گذاری تغییر می‌کنند) بر تمایل سرمایه‌گذاران برای نگهداری اوراق قرضه تأثیر می‌گذارد. همچنین ممکن است این شرکت‌ها وارد قراردادهایی شده باشند که به واسطه رتبه‌بندی تخصیص یافته انجام شده باشد و کاهش رتبه می‌تواند پیامدهای منفی برای قراردادهای موجود و در نتیجه برای آن شرکت داشته باشد. با این‌حال نباید این نکته را فراموش کرد که ممکن است بازار این اطلاعات را پیش‌بینی کرده باشد (بازار کارایی بالایی داشته باشد) و در این صورت شرکت‌های رتبه‌بندی به جای تاثیرگذاری ناخواسته بر قیمت سهام ، اوراق قرضه و اسپرد سواپ‌های اعتباری آن با نقش رهبری بازار به دنبال‌کننده‌ و تاثیر پذیری از بازار تبدیل شوند.
در مقاله مشهوری که‌هال، پریدسکو و وایت در سال ۲۰۰۴ در ژورنال بانکداری و مالی منتشر کردند، تأثیر تغییرات رتبه‌بندی بر اسپردهای سوآپ اعتباری مورد بررسی قرار گرفت. آن‌ها دریافتند که به طور کلی تغییرات اسپرد سواپ اعتباری، تغییرات رتبه بندی‌ها را پیش بینی می‌کند؛ به عبارتی دیگر، تغییرات اسپرد اعتباری اطلاعات مفیدی در برآورد احتمال تغییرات منفی در رتبه‌بندی اعتباری ارائه می‌دهند.

• محمد عرفان رایگان - کارشناس ارزیابی ریسک اعتباری شرکت پایا