چهار میلیارد نفر در جهان با کمبود آب زندگی خواهند کرد

به گزارش صدای بورس، تا سال ۲۰۵۰ جمعیت جهانی به ۹ میلیارد نفر خواهد رسید که ۵۵ درصد از آنها در شهرها زندگی خواهند کرد و تقاضای آب در سطح جهان علاوه بر تقاضای انرژی و غذا ۵۵ درصد افزایش خواهد یافت، بنابراین باید از مصرف بی‌رویه آب جلوگیری کرد در عوض با توجه به اصول اقتصاد چرخشی باید آب را مجدداً استفاده یا به انرژی و مواد ثانویه تبدیل کرد.

مدیریت کارآمد و موثر آب در شهرها با هدف ارائه خدمات با کیفیت به مردم و اکوسیستم‌ها ممکن است تحت تأثیر روندهای کلانی مانند رشد جمعیت و تغییرات اقلیمی قرار گیرد، این مسئله نیازمند بازنگری در نحوه استفاده مجدد و تبدیل آب به عنوان یک منبع است.

شهرها تقریباً دوسوم انرژی جهانی را مصرف می‌کنند، درحالی که تا چند دهه آینده برای تأمین غذای جمعیت در حال رشد، ۷۰ درصد غذای بیشتری مورد نیاز خواهد بود. بر اساس اصول اقتصاد چرخشی باید از مصرف بی‌رویه آب جلوگیری شود در عوض روش‌های استفاده مجدد و بازیافت آب باید به بهره‌برداری حداکثری از منابع آب پس از استفاده کمک کنند.

به دلیل تغییرات اقلیمی احتمال افزایش شهرهای در معرض خطر خشکسالی و سیل در دهه‌های آینده وجود دارد؛ تا سال ۲۰۵۰ چهار میلیارد نفر در مناطق جهان با کمبود آب زندگی خواهند کرد چنانکه طی سال های اخیر شهر کیپ تاون در آفریقای جنوبی به دلیل خشکسالی مداوم و عواملی مانند تغییرات اقلیمی و رشد سریع جمعیت در آستانه روز صفر یعنی خطر اتمام آب قرار گرفته است.

در سال ۲۰۱۶ ریودوژانیرو و سائوپائولو در برزیل با بدترین خشکسالی در ۸۴ سال اخیر مواجه شدند؛ بر اساس پیش‌بینی‌های صورت گرفته، لندن در بریتانیا احتمالاً تا سال ۲۰۴۰ با کمبود نگران کننده آب روبرو خواهد شد. همچنین تا سال ۲۰۵۰ تعداد افرادی که در معرض خطر سیل قرار دارند از ۱.۲ میلیارد نفر به ۱.۶ میلیارد نفر افزایش خواهد یافت.

دولت‌ها در تمامی سطوح به طور فزاینده‌ای به اقتصاد چرخشی به عنوان یک الگوی جدید اجتماعی اقتصادی نگاه می‌کنند که هدف آن استفاده بهینه از منابع با کاهش ضایعات است. از این رو اقتصاد چرخشی می‌تواند به عنوان پاسخی سیاستی به چالش های آبی مطرح شده باشد.

اما در شرایطی که در پنج دهه گذشته در ایران شاهد روند تغییر بارش‌ها بوده‌ایم و نزولات جوی به‌شدت کاهش یافته است و منابع آب تجدیدپذیر ایران از ۱۳۰ میلیارد مترمکعب در سال ۱۳۷۳ به ۱۰۳ میلیارد در سال ۱۴۰۰ کاهش یافته است، پیشبرد برنامه‌ای جامع برای مدیریت منابع آب کشور در همه بخش‌ها لازم و ضروری به نظر می‌رسد.

تغییرات اقلیمی در برخی مناطق منجر به کاهش بارش و خشکسالی‌های مکرر می‌شود که می‌تواند به کاهش آب‌های سطحی و زیرزمینی منجر شود،یا افزایش دما باعث تبخیر بیشتر آب از سطح زمین و منابع آبی می‌شود، که این امر می‌تواند به کاهش دسترسی به آب‌های شیرین منجر شود.

در مجموع، تغییرات اقلیمی با تأثیر بر الگوهای بارش، دما و کیفیت آب، چالش‌های جدی برای مدیریت منابع آبی ایجاد می‌کند و نیاز به برنامه‌ریزی و اقدام‌های مؤثر برای مقابله با این چالش‌ها را بیشتر می‌سازد.

بر این اساس، سیاستگذاری‌های آب باید شامل استراتژی‌هایی برای افزایش بهره‌وری و مدیریت بهینه منابع آبی باشد که از جمله می‌توان به بازچرخانی آب اشاره کرد.

"عیسی بزرگ‌زاده" سخنگوی صنعت آب کشور با بیان اینکه هم‌اکنون حجم منابع آب تجدیدپذیر کشور برابر با ۱۰۳ میلیارد مترمکعب است، اظهار داشت: در چنین شرایطی مجاز به مصرف ۴۰ درصد (بیش از ۴۰ میلیون مترمکعب) از این منابع هستیم، این درحالی است که میزان مصرف بخش‌های مختلف کشور از منابع آب تجدیدپذیر بیش از دو برابر یعنی حدود ۹۴ میلیارد مترمکعب است.

بر اساس این گزارش، منابع آبی کشور محدود است و بر همین اساس ضروری است از این منابع به نحو مطلوبی استفاده شود؛ در این راستا بازچرخانی آب آن هم پساب تصفیه‌شده و بهداشتی فاضلاب به دلیل پایداری آن، بهترین نوع منابع آبی برای مصارف صنعت و کشاورزی است.

در سال ۱۴۰۰ با توجه به حساسیت مصرف آب اقدامات ویژه‌ای در حوزه استفاده از پساب توسط وزارت نیرو صورت گرفت و موضوع استفاده از منابع آبی نامتعارف پساب یا بازچرخانی آب در بند "ع" تبصره ۸ قانون بودجه سال ۱۴۰۲ عنوان شد.

بر این اساس، اصلاح تخصیص منابع آبی در صنایع مورد تاکید قرار گرفت؛ تخصیص آب به صنایع از منابعی به‌جز آب شرب مدنظر قرار گرفت به طوری که پساب و آب‌های غیر متعارف جایگزین آب شرب و خام در صنایع شود.

در فرآیند بازچرخانی، سعی بر این است تا کیفیت پساب به حد مطلوبی برسد؛ به عبارت دیگر هدف اصلی در این فرآیند، جداسازی مواد معلق و آلاینده‌های موجود در فاضلاب است تا بتوان از پساب تولیدی در بخش‌های مختلف از جمله استفاده شهری (آبیاری فضای سبز، کارواش‌ها و شستشو)، استفاده تفریحی (آبیاری زمین‌های گلف، تفریحات آبی)، استفاده صنعتی (سیستم‌های خنک کننده، برج‌های خنک کننده، ساخت بتن و سایر مصارف صنعتی) و موارد زیست محیطی (تغذیه آبخوان‌ها) استفاده کرد.

در چنین شرایطی یکی از راه‌های حفاظت از آب، مصرف صحیح آب در حوزه‌های مختلف است یا به ‌عبارتی دیگر استفاده از پساب در بخش صنعت، کشاورزی و فضای سبز در واقع استفاده بهینه از آب است.

توسعه زیرساخت‌های جمع‌آوری و تصفیه فاضلاب و به تبع آن استفاده از پساب، از جمله راهبردهای اساسی وزارت نیرو برای تامین آب مورد نیاز صنایع غیرخوراکی است. در حال حاضر، ۲۷۳ تصفیه‌خانه فاضلاب با ظرفیت شش میلیون متر مکعب در شبانه‌روز در مدار بهره‌برداری قرار دارد و ۱۰۰ تصفیه‌خانه با ظرفیت دو میلیون مترمکعب در شبانه‌روز نیز در حال ساخت است که با اختصاص به‌موقع اعتبارات، این تعداد تصفیه‌خانه نیز به مدار بهره‌برداری افزوده خواهند شد.

در این زمینه "سید محمد تفضلی" مدیرکل دفتر تجهیز منابع مالی شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور تاکید می‌کند بازچرخانی پساب با رویکرد اقتصاد چرخشی یکی از مهم‌ترین رویکردهای صنعت آب و فاضلاب کشور برای حفظ منابع آبی است.