عملیات بازار باز،جزو سیاست‌های پولی با هدف کنترل نقدینگی، تورم و نرخ بهره است که در آن بانک‌ها به‌عنوان خریدار یا فروشنده اوراق دولتی هستند و طرف حساب آنها عموما بانک مرکزی است. بخشنامه موجود هم اذعان دارد که بانک‌ها بتوانند به پشتوانه این اوراق از بانک مرکزی وام دریافت کنند یعنی بانک دارنده اوراق دولتی، این اوراق را به صورتی قطعی به بانک مرکزی می‌فروشد و یا به عنوان پشتوانه نزد بانک مرکزی قرار می‌دهد و مجاز به برداشت از حساب‌های نزد بانک مرکزی خواهد بود.
هرچند انتشار اوراق دولتی کوپن‌دار تازگی ندارد اما عملیات بازار باز برای نخستین بار به صورت تخصصی و سازمان یافته از طریق فرابورس انجام می‌شود. هرچند این مهم همچون تمامی تصمیمات و برنامه‌های اجرایی دولت مزایایی همچون کنترل نقدینگی کنترل تورم و کنترل نرخ بهره به ویژه نرخ بهره بین بانکی داشته و آن را در چارچوبی مشخص قرار می‌دهد اما چالش و پرسش اصلی اینکه منابعی که در اختیار بانک مرکزی است کفاف این موضوع را می‌دهد یا خیر؟ همچنین کسری بودجه دولت به چه میزانی است که بتواند از طریق انتشار اوراق پوشش یابد؟ اگر این حجم زیاد و حجم اوراق بالا باشد و منابع بانک مرکزی کفاف این موضوع را ندهد می‌تواند شرایط را تغییر دهد و اهداف مدنظر دور کند.
همچنین در ابعاد بین‌المللی دولت‌ها از طریق بانک مرکزی اوراق را منتشر و از این طریق کسری بودجه موجود را جبران می‌کنند و کنترل نقدینگی و نرخ بهره را از این طریق انجام می‌دهند که قالب کلی بازار باز است و به صورت تئوری همه جا به یک صورت انجام می‌شود. با این حال، این موضوع که آیا فرابورس می‌تواند بستر مناسب را ایجاد کند موضوعی است که زمان مشخص خواهد کرد. و تنها نکته مهم اینکه این پتانسیل وجود دارد که تأمین سرمایه‌ها و صندوق‌های بزرگ که دارنده اوراق هستند به عنوان بازیگر در عملیات بازار باز نقش داشته باشند.
- مجتبی جهانگیری-مدیر عملیات بازار تأمین سرمایه لوتوس پارسیان
- شماره 340 هفته نامه اطلاعات بورس - صفحه 5