حرکت در بزرگراه بورس بدون عوارضی

صدای بورس - حمزه بهادیوند چگینی: روز چهارشنبه هفته گذشته تالار صنعتی بورس کالا شاهد عرضه ۶۰۰ دستگاه خودرو فیدلیتی و دیگنیتی بود؛ عرضه‌ای که با ۳۴۸۹ واحد تقاضا روبه‌رو شد و در نهایت خودروهای مذکور با استقبال مناسب خریداران در این تالار به فروش رفتند.

این معاملات در شرایطی است که سایپا نیز از عرضه خودروی شاهین در بورس کالا خبر داده و همچنین ایران خودرو اعلام کرده بخشی از دو کلاس خودروی هایما را از طریق بورس به فروش خواهد رساند. خودروهای دیگری نیز از مجموعه‌های گروه آرین پارس موتور، گروه خودروسازی ایلیا، بهمن موتور، سیبا موتور و بهمن دیزل در بورس کالا پذیرش شده‌اند و به این ترتیب به زودی شاهد عرضه انواع متنوعی از خودروهای سبک و سنگین اعم از لاماری ایما، دایون Y۵، وانت دوکابین و تک کابین، کامیونت ۶ تن و کشنده تک محور، کامیون فورس و امپاور خواهیم بود که می‌تواند روی رونق معاملات خودرو در بورس اثرات جدی بگذارد.
عرضه خودرو در بورس کالای ایران بالاخره و پس از کشمکش‌های فراوان و توقف اخیر ناشی از مخالفت وزارت صمت بار دیگر به صورت جدی‌تر آغاز شده است. تقریبا کسی نیست که با عرضه خودرو در بورس مخالفت داشته باشد؛ هرچند درباره آن اظهارنظرها و پیشنهادهای متعددی وجود دارد که برای بهتر شدن این مسیر قابل توجه است. با این حال آن چه در مجموع می‌توان از اظهارنظرها فهمید آن است که این روش نه بهترین روش فروش خودرو بلکه در مقایسه با روش‌های کنونی آن روش مطلوب‌تری است.

بیشتر بخوانید: فردا عرضه ۶۰۰ دستگاه شاسی بلند در بورس/هر کد ملی یک خودرو!

در شرایط فعلی شرکت‌های خودروساز به دلیل مشکلات جدی که در مسیر تولید و تحویل خودرو وجود دارد، غالبا با تاخیرهای زیاد سفارش مشتریان را آماده و تحویل می‌دهند. در این مسیر استفاده از روش غیرشفاف قرعه کشی برای زمان تحویل آن هم در شرایطی که حجم تقاضا بسیار زیاد است، یکی از ایرادات عمده و مهمی است که نظیر آن در هیچ جای دنیا وجود ندارد. هرچند تجربه عرضه خودرو به عنوان یک کالای نهایی در بورس نیز تجربه جدیدی است و پیش از این فقط کالای خام و مواد اولیه در این بازار عرضه شده، با این حال مطمئنا این روش در قیاس با روش‌های غیراستاندارد قرعه کشی روشی مناسب‌تر است که در آن علاوه بر شفافیت در عرضه و قیمت، کنترل‌های لازم و مناسبی نیز بر تقاضا صورت می‌گیرد و تقاضاهای غیرواقعی و کاذب با دقت بیشتری و با خطای کمتری رصد می‌شود که مانع از رقابت‌های نادرست خواهد شد.
تولیدکنندگان نیز با استقبال مناسبی که از این روش دارند، نشان داده‌اند در مقایسه با روش‌های قبلی، عرضه خودرو در بورس را راهکار مناسب‌تری یافته‌اند. البته هنوز عرضه‌های زیادی باقی مانده که به نظر می‌رسد تولیدکنندگان منتظرند ببینند نتیجه معامله خودرو در بورس چه خواهد شد تا نسبت به آن اقدام کنند، با این حال هرچه باشد قطعا منافع بیشتری را در مقایسه با قبل برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان به همراه خواهد داشت.
در این بین یکی از نگرانی‌های عمده تصمیمات احتمالی دولت در این مسیر است. دولت در شرایطی که خرداد ماه امسال عرضه‌های خودرو در بورس کالا می‌رفت که پا بگیرد، ناگهان به این نتیجه رسید که این راهکار برای بازار خودرو مناسب نیست و در نامه‌ای به بورس کالا جلوی عرضه خودرو در این بازار را گرفت. این تصمیم دولت که هیچ دلیل قانع‌کننده‌ای پشت آن نبود تنها یک گروه را خوشحال کرد؛ مافیای خودرو. این مساله شائبه‌هایی را علیه وزارت صمت ایجاد کرد، اما بالاخره و تحت فشارهای مختلف از مجلس، مدیران خودرویی، کارشناسان و رسانه‌ها از موضع خود عقب‌نشینی کرد. با این حال نمی‌توان با قطعیت گفت دولت دیگر تصمیمی مشابه را در آینده اتخاذ نکند!
با این حال اگر قرار است دولت نتیجه مناسبی در زمینه بازار خودرو به دست آورد و از وضعیت کنونی خلاصی یابد، شفافیت در همه ابعاد از اهمیت حیاتی برخوردار است؛ به قول محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، امروز مشخص نیست در فرآیند قرعه‌کشی چه اتفاقی می‌افتد و آیا سهمیه‌ای خاص داده می‌شود و در این میان چرا اطلاعات افشا نمی‌شود و همه این موارد باعث شده تا مردم ابهام‌هایی را در این زمینه داشته باشند.
اما شفافیت تنها مزیت بورس کالا در حوزه خودرو نیست؛ تامین مالی تولیدکنندگان با استفاده از پیش فروش خودرو در بورس و استفاده از ابزارهای مالی مناسب در این زمینه یک مزیت جدی برای تولیدکنندگان است و در عین حال نظارت بورس بر نحوه ایفای تعهدات و جرایم دقیق و مناسب در صورت عدم انجام وظایف خودروساز در قبال خریدار موضوعی است که به نحو مناسبی منافع مصرف‌کننده را نیز تامین می‌کند. این در حالی است که بازار وارد یک فضای رقابتی‌تر در مقایسه با گذشته می‌شود که این رقابت هم بین تولیدکنندگان برای عرضه‌های مناسب و هم بین مصرف‌کنندگان در زمینه خرید خودرو خواهد بود.
رقابت مذکور در تعیین قیمت‌های تعادلی نیز نقش ایفا می‌کند که البته همیشه در مورد این موضوع نگرانی‌هایی وجود دارد و باید وزارت صمت بر عرضه‌های خودروسازان و تقاضای واقعی در بورس نظارت کافی داشته باشد تا رقابت‌های کاذب بر تقاضای واقعی غلبه نکند؛ موضوعی که البته پیش‌بینی می‌شود اثر آن با کاهش شکاف قیمت‌های بورس و بازار در آینده خود به خود کاهش یابد و این موضوع زمانی که موضوع واردات خودرو تعیین تکلیف شود و قیمت‌های حبابی خودرو بشکند، با سرعت بیشتری به سمت تعادل حرکت خواهد کرد.